سفره‌های مرزنشینان خالی است

پیام عابدی

  چند سالی است که بحث برخورد با سوخت‌بران در مرزهای سیستان و بلوچستان پررنگ شده است. به خاطر ارزان بودن قیمت سوخت در ایران، مشاغلی چون سوخت‌بری در منطقه رونق دارد. با توجه به وضعیت مردم استان، چه باید کرد؟

از قدیم، شغل اکثر مردم منطقه جابه‌جا کردن سوخت بود پس سوخت‌بری مساله امروز و دیروز نیست. تا در استان صنایع ایجاد نشود و کشاورزی رونق نگیرد، نمی‌توانیم از مردم بخواهیم که از سوخت‌بری دست بردارند. استان به خاطر بی‌آبی به این وضع افتاده است. به صنعت هم توجهی نشده است. انتظار مردم استان این است که دولت با توجه به جایگاه سیستان و بلوچستان در منطقه و با عنایت به طرح توسعه سواحل مکران با مرکزیت چابهار به توسعه استان توجه همه‌جانبه کند. قطعا با توجه به ظرفیت‌های چابهار این طرح موجب می‌شود زیرساخت‌هایی در بحث راه و راه‌آهن ایجاد شود و منابع درآمدی خوبی را برای کشور ایجاد می‌کند. حتی می‌توان گفت که توسعه بنادر سبب رها شدن از اقتصاد نفتی می‌شود اما از این ظرفیت‌ها هم استفاده نمی‌شود. در نتیجه این توسعه‌نیافتگی، بیکاری در قسمت‌هایی از سیستان و بلوچستان در دنیا بی‌نظیر است.

اینها همه در حالی است که ظرفیت‌‌های فراوانی در این استان متمرکز شده است. معادنی در این استان وجود دارد که مطابق اذعان دولتمردان از نظر میزان ذخایر، نوع فلزات و کانی‌ها در دنیا بی‌نظیر هستند. اگر این ظرفیت‌ها راه‌اندازی می‌شد دیگر مردم استان از دردسرهای سوخت‌بری رها می‌شدند. از نظر ما هم سوخت‌بری شغل نیست چرا که بارها در تصادفاتی که رخ داده راکبین خودروها، جلوی چشم ما سوخته‌اند. خود مردم هم با وجود این خطرات مایل به این کار نیستند اما چه کنند که مجبور هستند لقمه نانی بر سر سفره ببرند و زن و فرزندانشان را راضی نگه دارند.

  ظاهرا دولت به این نتیجه رسیده که نمی‌توان امکان جابه‌جایی سوخت را از مردم منطقه سلب کرد.

دولت برای اینکه این حرکت‌ها را (سوخت‌بری) نظام‌مند کند ناموفق بوده است. بیش از یک سال و نیم از این موضوع می‌گذرد و همچنان در بر همان پاشنه می‌چرخد. به همین خاطر بر سر سفره مرزنشینان چیزی نیامده است. حتی فروش سوخت از طریق تعاونی‌های مرزنشین هم نتوانسته تغییری در وضعیت مردم منطقه ایجاد کند چرا که پول آن به موقع دستشان نمی‌رسد. در حال حاضر اکثر جمعیت استان زیر خط فقر امنیت غذایی هستند. به هر شکل پاسخ این مسائل را باید مردم بدهند چرا که همه همنوع هستیم. در چنین شرایطی باید بودجه کشور به صورت عادلانه توزیع شود. متاسفانه دولت‌ها به گونه‌‌ای محدود نگاه می‌کنند. آنها در جایی که هستند (مرکز) دایره بسیار کوچکی را می‌بینند. حاشیه کشور رها شده و به مردم توجهی نمی‌شود. مردم این مناطق به‌رغم اینکه همیشه پای نظام و انقلاب بوده‌اند مورد بی‌مهری قرار گرفته‌اند.

  با همه این شرایط با سوخت‌بران برخورد می‌شود. «محمدنعیم امینی‌فرد» نماینده سیستان و بلوچستان گفته که نیروی انتظامی نباید با شلیک به خودروهای سوخت‌بران باعث رخدادهای تلخ شود. چرا هنوز گاهی خشونت در برخورد با این پدیده‌ها دیده می‌شود؟

با فرماندهی نیروی انتظامی در این مورد صحبت شده؛ به گونه‌‌ای که به نیروهای خود دستور داده‌اند که در این زمینه صبر و تامل به خرج دهند و اقدامی نکنند. با نیروهایی هم که مرتکب خشونت شده‌اند به صورت موردی برخوردهایی را داشته‌اند. به آقایان در این مورد توصیه‌هایی کرده‌ایم و گفته‌ایم که اینجا شغلی وجود ندارد و باید راهی را برای امرار معاش باز بگذاریم. البته نه به این معنا که کار سوخت‌بری رایج شود اما به هر حال باید تا راه‌اندازی ظرفیت‌های جدید اشتغال چه در معادن و چه در قالب توریسم، گردشگری، صنایع دستی، شیلات و... معابری را باز بگذاریم.

عمده مشکل سیستان و بلوچستان، بیکاری است. در برخی از مناطق استان، نرخ بیکاری بین ۴۰ تا ۶۰درصد است. در چابهار و نیک‌شهر تا ۶۰درصد جمعیت، در قصرقند حدود ۵۰ تا ۶۰درصد، ایران‌شهر حدود۴۰درصد و زاهدان ۲۰ تا ۲۵درصد جمعیت بیکار هستند

استان ما به آب‌های آزاد جهان راه دارد و مردم می‌توانند با خیال راحت در امنیت کامل به تجارت خرد و کلان بپردازند. با همه این اوصاف وقتی از دولت می‌خواهیم کمک کند سرمایه‌گذار به استان بیاید، می‌گوید خودتان بروید سرمایه‌گذار پیدا کنید.

  می‌خواهید بگویید که زیرساختی آماده نشده که شما به واسطه آن سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی را جلب کنید.

سیستان و بلوچستان در پرورش ماهی در قفس، فعالیت‌های صیادی، پرورش میوه‌های گرمسیری و پرورش اقسام خرما بستر مستعدی را دارد اما مردم چه سهمی از این ثروت‌ها برده‌اند؟ در خبرها می‌آید که استان ما هشت بندر صیادی و بیش از ۲هزار فروند شناور صیادی دارد اما صیادان قدیمی امروز در خانه نشسته‌اند. البته باید این اطلاع‌رسانی صورت بگیرد که از کل کشور، سرمایه‌گذاران و کارآفرینان به سیستان و بلوچستان بیایند. کارهایی توسط دولت انجام شده است مانند به صفر رساندن مالیات فعالیت‌های اقتصادی در مناطق محروم یا اختصاص معافیت مالیاتی به مدت ۲۰ سال برای تمام فعالیت‌های اقتصادی ثبت شده در مناطق آزاد. در استان ما آموزش و پرورش خوب کار می‌کند. تعداد بی‌سوادان مطلق کاهش پیدا کرده است. ۷۰درصد مردم سیستان و بلوچستان باسواد هستند اما مشکلات معیشتی کم نداریم. البته در این سال‌ها دست روی دست نگذاشته‌ایم و شغل‌های فراوانی توسط کارآفرینان ایجاد شد اما کافی نبودند.

  به معافیت ۲۰ ساله مالیاتی در مناطق آزاد اشاره کردید تا مشاغل بیشتری ایجاد شود. این انتقاد به مناطق آزاد وجود دارد که به سکویی برای واردات بی‌رویه تبدیل شده‌اند و توسعه صنعتی آنها کلا به دست فراموشی سپرده شده است. آیا به توسعه مناطق آزاد بدبین نیستید؟

ببینید ما اینجا پتانسیلی مانند مرز داریم. کشورهایی که همسایه استان ما هستند بازار مصرف بسیار بزرگی دارند اما چرا بحث مناطق آزاد و ویژه اقتصادی را پررنگ‌تر نگیریم؟ شاید در جاهای دیگر مملکت با اهداف اقتصاد مقاومتی با اهداف تولید در داخل، همخوانی نداشته باشد اما من این را قطع به یقین می‌گویم که در سواحل شرقی کشور هرچه ما منطقه ویژه اقتصادی بزنیم چه آنها که قبلا مانند میرجاوه تصویب شده بودند و چه آنها که قرار توسعه بیایند، می‌توانیم توسعه همه‌جانبه را ممکن کنیم. به این واسطه می‌توانیم بازارهای زنجیره‌ای صنایع را سامان دهیم و از این قبل پول را وارد کشور کنیم.

  این روزها نمایندگان مجلس از کاهش قدرت خرید مردم سخن می‌‌گویند. تعیین مزد مکفی برای کارگران سیستان و بلوچستان تا چه اندازه برای شما یک مطالبه جدی است؟

سیستان و بلوچستان چندان مزد و حقوق‌بگیر ندارد. اکثر مردم در اینجا از زمین‌های کشاورزی روستایی و از دریا درآمد دارند. بیشتر آنها یا کشاورزند یا صیاد. پس بزرگ و کوچک شدن دستمزد تاثیری در زندگی آنها نمی‌گذارد. اگر در کل کشور ۸۰درصد شاغلان بیمه هستند در سیستان و بلوچستان تنها ۲۰درصد شاغلان بیمه هستند. این اعداد نشان می‌دهند که شاغلان استان رابطه استخدامی ندارند یعنی در استخدام یک کارفرمای مشخص که آخر ماه به حسابشان حقوق بریزد یا بیمه‌شان کند، نیستند.

سوخت‌بری مساله امروز و دیروز نیست. تا در سیستان و بلوچستان صنایع ایجاد نشود و کشاورزی رونق نگیرد، نمی‌توانیم از مردم بخواهیم که از سوخت‌بری دست بردارند. استان به خاطر بی‌آبی به این وضع افتاده است. به صنعت هم توجهی نشده است

در سیستان و بلوچستان عمده مشکل بیکاری است. میزان اشتغال بسیار مایوس‌کننده است. در برخی از مناطق استان نرخ بیکاری بین ۴۰ تا ۶۰درصد است. در چابهار و نیک شهر تا ۶۰درصد جمعیت، در قصرقند حدود ۵۰ تا ۶۰درصد، ایران‌شهر حدود۴۰درصد و زاهدان ۲۰ تا ۲۵درصد جمعیت بیکار هستند.

آمارها نشان می‌دهند که در این مناطق نه صنعتی هست و نه کشاورزی هست. اگر هم مقداری اشتغال کشاوزی وجود دارد به این خاطر است که خانواده‌هایی از قدیم یک هکتار یا بیشتر و کمتر زمین داشته‌اند و در آن صیفی‌جات می‌کارند یا دامداری می‌کنند یا خرما کاشت می‌کنند اما خیلی‌ها همین‌ها را هم ندارند، آن‌هم به خاطر خشکسالی. چاه‌های آب خشک شده‌اند. سطح آب بسیار پایین رفته است. دولت مبالغی گذاشته تا کف‌شکنی چاه‌ها آغاز شود، به این جهت که دام‌هایشان از تشنگی تلف نشوند. بماند که آبی برای باغات وجود ندارد.