بازار کار ساخت‌و‌ساز در تسخیر اتباع خارجی

محمد جندقی

کارگران ساختمانی کشور حدود یک میلیون و ۴۰۰هزار نفر برآورد می‌شود که بنا به گفته مسئولان ذیربط حدود ۹۰۰هزار نفر از این کارگران تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی قرار دارند. در عین حال بازار ساخت و ساز به شدت از وجود نیروی غیرایرانی، اشباع شده است.

همچنین کارگران ساختمانی در شرایطی تقریبا نیمی از سال را بیکارند که کارگران ساختمانی غیرایرانی فاقد کارت مهارت، بازار ساخت و ساز را اشباع کرده‌اند.

به‌رغم اینکه چند سالی است بازار مسکن در رکود فرو رفته، اما مسئولان مربوطه بر این باورند حتی در همین شرایط رکود، اگر کارگران غیرایرانی ساماندهی شوند، امنیت شغلی کارگران ایرانی در صنعت ساخت و ساز تا ۴۰درصد افزایش می‌یابد.

نکته قابل‌تأمل اینکه، در حالی نیروی کار خارجی، بازار ساخت و ساز کشور را اشغال کرده که ماده ۱۲۱ قانون کار، به‌کارگیری نیروی کار خارجی را مشروط کرده است. به استناد این ماده قانونی، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی باید با رعایت سه شرط در صدور روادید با حق کار مشخص برای اتباع بیگانه موافقت کند و پروانه کار صادر کند که این سه شرط به استناد نص صریح قانون به شرح زیر است:

الف- مطابق اطلاعات موجود در وزارت کار و امور اجتماعی در میان اتباع ایرانی آماده به کار افراد داوطلب واجد تحصیلات و تخصص مشابه وجود نداشته باشد.

ب - تبعه بیگانه دارای اطلاعات و تخصص کافی برای اشتغال به کار مورد نظر باشد.

ج- از تخصص تبعه بیگانه برای آموزش و جایگزینی بعدی افراد ایرانی استفاده شود.

نیروی کار خارجی در شرایطی فرصت‌های اشتغال در بازار ساخت و ساز را اشباع کرده که در حال حاضر «نیروی کار ایرانی دارای کارت مهارت» بیکار است و نیروی کار غیرایرانی بدون مهارت فعالیت می‌کند.

در همین زمینه «اکبر شوکت» رئیس انجمن صنفی کارگران ساختمانی کشور با اشاره به وضعیت اشتغال کارگران ایرانی و غیرایرانی در بازار ساخت و ساز کشور اظهار داشت: بازار کاری که در همین وضعیت رکود حاکم بر مسکن وجود دارد، چنانچه اتباع بیگانه ساماندهی شوند، پاسخگوی نیاز نیروی کار ایرانی هست. حتی بخشی از اتباع را نیز پوشش خواهد داد.

وی افزود: متأسفانه از زمان اجرای طرح مسکن مهر، به دلیل اینکه به یک‌باره فراتر از ظرفیت کشور مسکن در کشور ساخته شد، این موضوع باعث ورود بی‌رویه کارگران غیرایرانی به این پروژه‌ها شد.

رئیس انجمن صنفی کارگران ساختمانی کشور ادامه داد: پس از آنکه بازار مسکن دچار رکود شد، این کارگران غیرایرانی که از سایر صنایع وارد ساخت و ساز شدند، دیگر خارج نشدند. در واقع بخش زیادی از بازار ساخت و ساز مسکن مهر توسط نیروی کار غیرایرانی اشغال شده بود.

شوکت افزود: زمانی که ساخت پروژه‌های مسکن مهر به پایان رسید این کارگران همچنان در بازار مسکن ماندگار شدند و از این بازار خارج نشدند. این موضوع باعث اشباع بازار توسط اتباع بیگانه و از سوی دیگر کم شدن ظرفیت کار برای کارگر ایرانی شد. وی گفت: اتباع بیگانه برای اینکه همچنان بازار کار ساخت و ساز را در اختیار داشته باشند، حتی دستمزد کمتر از قیمت واقعی می‌گیرند.

با ساماندهی شغلی نیروی کار در صنعت ساخت و ساز، ضمن افزایش امنیت شغلی، حوادث ناشی از کار به شدت کاهش می‌یابد و از صدها میلیارد ضرر مالی تأمین اجتماعی هم جلوگیری می‌شود

رئیس انجمن صنفی کارگران ساختمانی کشور، یکی از دلایل پایین بودن کیفیت ساخت و ساز در کشور را وجود کارگران غیرایرانی و فاقد کارت مهارت و نبود نظارت از سوی دستگاه‌های متولی عنوان کرد و گفت: این موضوع باعث شده تا نیروی کار ایرانی مورد بی‌مهری وزارت راه و شهرسازی، سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی قرار گیرد.

شوکت با اشاره به فعالیت حدود ۴۴۰ تشکل کارگری ساختمانی در کشور با عضویت یک میلیون کارگر تحت پوشش گفت: تشکل‌های کارگران ساختمانی بزرگترین تشکل کارگری کشور را تشکیل می‌دهد و تمام این یک میلیون کارگر عضو این تشکل‌ها، دارای حداقل کارت مهارت درجه سه و تحت پوشش تأمین اجتماعی هستند اما در حوزه اشتغال آنها، وزارت راه و شهرسازی کوچک‌ترین تعاملی با کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی ندارد.

وی با اشاره به ماده ۱۸ قانون بهبود مستمر فضای کسب و کار گفت: آیین‌نامه اجرایی این ماده قانونی حدود ۴ سال است در وزارت کار خاک می‌خورد. در صورتی که اگر همین آیین‌نامه اجرایی به تصویب هیأت وزیران می‌رسید، آموزش‌های مقررات ملی ساختمان، آموزش‌های ایمنی و آموزش‌های مهارتی به کارگران ایرانی داده می‌شد که علاوه بر ارتقای کیفیت ساخت و ساز، به اشتغال نیروی کار ایرانی در صنعت ساخت و ساز توجه می‌شد و حداقل ۴۰درصد افزایش اشتغال در این صنعت را شاهد بودیم.

رئیس انجمن صنفی کارگران ساختمانی با بیان اینکه امروز استاد کار خارجی جایگزین نیروی کار ایرانی شده، افزود: در آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۸ قانون بهبود مستمر فضای کسب و کار بدون هیچ‌گونه تبعات، اتباع بیگانه به عنوان استاد کار حذف می‌شدند و استاد کار ایرانی جایگزین آنها می‌شود. شوکت تاکید کرد: یک عزم جدی برای ساماندهی شغلی نیروی کار ایرانی در صنعت بزرگ ساخت‌وساز نیاز است تا ضمن افزایش امنیت شغلی، حوادث ناشی از کار در این صنعت به شدت کاهش یابد که علاوه بر جلوگیری از آسیب جانی، از صدها میلیارد ضرر مالی تأمین اجتماعی جلوگیری شود.

اجرای طرح مسکن مهر و به دلیل اینکه به یک‌باره فراتر از ظرفیت کشور مسکن در کشور ساخته شد، باعث ورود بی‌رویه کارگران غیرایرانی به این پروژه‌ها شد

به گفته رئیس انجمن صنفی کارگران ساختمانی، هیچ آماری از فعالیت اتباع بیگانه در صنعت ساختمان وجود ندارد.