۵ درصد شاغلان در بازار کار هیچ مزدی نمی‌گیرند
زنان کارگر؛ قربانیان اصلی بیکاری در کشور
داده‌های مرکز آمار کشور نشان می‌دهند در سال ۱۳۹۷ بیش از یک میلیون و 200 هزار نفر، معادل 5.13درصد از جمعیت شاغل در بازار کار کشور، بدون اینکه هیچ مزدی دریافت کنند، مشغول به کار بوده‌اند. مرکز آمار از این افراد با عنوان «کارکن فامیلی بدون مزد» یاد کرده و درباره وضعیت‌شان گفته این افراد برای یکی از اعضای خانوار خود که با وی نسبت خویشاوندی دارند، کار می‌کنند و از این بابت، مزد و حقوقی دریافت نمی‌کنند.
62.38درصد از کارکنان فامیلی بدون مزد زن هستند. بخش عمده این زنان، در فعالیت‌های کشاورزی، جنگل‌داری، ماهی‌گیری، تولید صنعتی، عمده‌فروشی و خرده‌فروشی و تعمیر وسایل نقلیه کار می‌کنند
آمارها حکایت از این دارند که 62.38 درصد از «کارکنان فامیلی بدون مزد» زن هستند؛ زنانی که ارزش اقتصادی ایجاد می‌کنند اما این نوع اشتغال درآمدی برایشان ایجاد نمی‌کند. بخش عمده این زنان، در فعالیت‌های کشاورزی، جنگل‌داری، ماهی‌گیری، تولید صنعتی، عمده‌فروشی و خرده‌فروشی و تعمیر وسایل نقلیه کار می‌کنند و در روستاها ساکن هستند. در کل بازار کار ایران، تنها در همین گروه شغلی است که زنان از نظر آمار اشتغال نسبت به مردان دست بالا را دارند.
همچنین براساس آمار رسمی بیش از نیمی از جمعیت شاغلان کشور در سال ۱۳۹۷ را افراد مزد و حقوق‌بگیر تشکیل داده‌اند که این نسبت در مقایسه با پنج سال گذشته، تقریباً دو درصد کاهش یافته است. 53.87درصد شاغلان در سال ۱۳۹۷، حقوق‌بگیر بخش‌های مختلف خصوصی، تعاونی و عمومی بوده‌اند که جمعیتی بیش از ۱۲ میلیون و ۸۰۰هزار نفر را شامل می‌شود.
بیشتر حقوق‌بگیرها در بخش خصوصی فعالیت می‌کنند. توزیع این جمیعت بین دو بخش خصوصی و عمومی، تقریباً ۷۰ به ۳۰ است و حقوق‌بگیران بخش تعاونی کمتر از یک درصد کل حقوق‌بگیرها هستند. 71.04درصد شاغلان حقوق‌بگیر، در استخدام بخش خصوصی هستند و 28.85درصد نیز به استخدام بخش عمومی درآمده‌اند.
دریافت چک و سفته، ساعت طولانی کار، کار ارزان و نبود بیمه، مشکل اصلی زنان کارگر است. براساس آمار اعلامی موسسه عالی پژوهش‌های سازمان تامین اجتماعی، زنان ۸۰درصد شاغلان بدون بیمه در سال ۱۳۹۶ را به خود اختصاص داده بودند
مصایب زنان کارگر، از کار ارزان تا گروگان‌گیری با چک
کار بدون درآمد تنها مصیبت زنان شاغل در کشور نیست. مشکلات متعددی این بخش از جمعیت فعال کشور را تهدید می‌کند که شاید همین مشکلات را بتوان دلیل تمایل کمتر زنان به حضور در بازار کار کشور دانست.
تغییر شرایط اقتصادی و اجتماعی جوامع باعث شده که زنان علاوه بر نقش مادر و همسر، مسئولیت‌های دیگری همچون اشتغال در بیرون از خانه را نیز قبول کنند. زنانی که برای کسب درآمد و گذران زندگی خود و خانواده‌هایشان با شرایط سخت و نابرابر نسبت به مردان کار می‌کنند.
زنان کارگر همواره قربانیان بحران‌های اقتصادی بودند و علاوه بر اینکه نیروهای ارزان‌قیمت برای کارفرمایان محسوب می‌شوند در صف نخست تعدیل نیروها نیز قرار دارند.
اگرچه ورود صنعت و ماشین بر اشتغال زنان اثر گذاشته و آنان را از مشاغل سنتی به صنعتی سوق داده اما در بسیاری موارد، مصایب گذشته همواره بر زندگی آنها سایه افکنده و گویی راهی برای حل این مشکلات وجود ندارد.
رئیس کمیته بانون کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگری زنان، نبود بیمه، دریافت چک و سفته، ساعت طولانی کار، کار ارزان و نبود بیمه را مشکل اصلی زنان کارگر بیان کرد و راه‌حل آن را در افزایش سواد حقوقی، تهیه الگوی کار زنان و نظارت دانست.
«سمیه گلپور» در گفت‌وگو با ایرنا درباره مشکلات این قشر از جامعه می‌گوید: براساس آمار اعلامی موسسه عالی پژوهش‌های سازمان تامین اجتماعی، زنان ۸۰درصد شاغلان بدون بیمه در سال ۱۳۹۶ را به خود اختصاص داده بودند.
گلپور افزود: براین اساس معضل اصلی زنان کارگر این است که کمترین سهم را از بیمه دارند و نبود یک بیمه مادر و پایه‌ای موجب شده زنان دچار فرسودگی در کار شوند.
وی دلیل این امر را مشکلات مالی زنان دانست و گفت: کارگران زن به دلیل نیاز مالی که دارند نیروهای کار ارزانی هستند که در شرکت‌ها و کارگاه‌ها حاضرند بدون بیمه کار کنند و در حقیقت کارفرما از این شرایط به نفع خود بهره می‌برد.
این فعال صنفی تصریح کرد: زنان کارگر نیروهای منظم و بادقتی هستند که کارفرمایان همواره به دنبال جذب آنها در کارگاه‌ها بدون پرداخت حق بیمه هستند.
وی در ادامه به اصطلاح گروگان‌گیری از زنان کارگر اشاره کرد و گفت: بسیاری از زنان در مراجعه به تشکل‌های کارگری از دریافت چک‌های سفیدامضا و سفته توسط کارفرمایان گله می‌کنند.
گلپور گفت: کارفرمایانی که در استخدام زنان، موارد قانونی را رعایت نمی‌کنند برای جلوگیری از شکایت‌های آنان از چک‌های سفیدامضا و سفته استفاده می‌کنند تا اگر روزی هم شکایتی صورت گرفت ضرر مالی خود را با کمک آنها جبران کنند.
وی تاکید کرد: این اقدام کارفرمایان گروگان‌گیری است که باید وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نظارت جدی بر این موضوع داشته باشد و در صورت مواجهه برخورد قانونی و قاطع با این سوءاستفاده‌کنندگان انجام شود.
این فعال صنوف کارگری با اشاره به بند ۹ اصل سوم قانون اساسی که مربوط به تساوی حقوق زنان و مردان است، گفت: کارگران زن بدون هیچ قرارداد کاری در زمین‌های کشاورزی، دامداری‌ها و صنایع دستی همچون فرش مشغول هستند و دستمزد آنان هیچ تناسبی با میزان کار آنها ندارد.
وی افزود: خدمات این افراد با کمترین قیمت توسط واسطه‌ها خریداری و با چندین برابر قیمت فروخته می‌شود و حتی در بسیاری موارد شاهد بودیم که کارفرمایان برای اینکه مجبور به پرداخت حق عائله‌مندی نشوند، زنان مجرد را استخدام می‌کنند.
گلپور با انتقاد از ساعت‌های طولانی کار زنان گفت: مبنای اسلام انسان‌پروری است و باید زنان به وظایف ذاتی خود توجه ویژه‌ای داشته باشند و پرورش کودکان را همواره جزو اولویت‌های خود قرار دهند اما مشاهده شده که ساعت‌های طولانی کار موجب شده که این امر، مورد غفلت باشد.
وی تاکید کرد: باید مشکل ساعت کار طولانی زنان با سیاست‌های مناسب حل شود و بهره‌وری کار مورد توجه قرار گیرد.
این فعال صنفی کارگری، پایین بودن سواد حقوقی کارگران را مساله مهمی دانست و گفت: رسانه‌های جمعی، دانشگاه‌ها و تشکل‌ها سواد حقوقی را آموزش دهند تا مردم نسبت به این حقوق آشنایی داشته باشند.
وی گفت: در برخی رسانه‌ها و فضای مجازی مسائلی همچون حضور زنان در ورزشگاه‌ها به عنوان دغدغه زنان کشور مطرح می‌شود در حالی که دغدغه اصلی زنان نیست و ابتدا باید استقلال فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی برای آنان فراهم شود.
گلپور تاکید کرد: ضروری است که الگویی برای کار زنان در کشور ترسیم شود و این سند علاوه بر اینکه قابلیت اجرایی دارد از نیروی زنان برای کمک به راندمان تولید و خدمت استفاده شود.
وی افزود: باید به صورت جدی به حوزه اشتغال زنان توجه شده و آیین‌نامه‌هایی برای تحقق حقوق واقعی آنها وضع شود.
دیدگاه تان را بنویسید