انتشار آمار و شاخص‌های عمده بازار کار از سوی دو نهاد رسمی کشور یعنی مرکز آمار ایران و واحد اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نشان می‌دهد که وضعیت فعلی حاکم بر بازار کار کشور، شکننده و تبعیض‌آمیز است به این نحو که به دلیل موقتی بودن اکثر مشاغل موجود در کشور، بیکاری همواره بر افراد شاغل نیز سایه افکنده است و از سوی دیگر، مردان همچنان وضعیت مناسب‌تری نسبت به زنان در بازار کار دارند.

به گزارش مرکز آمار کشور، نتایج طرح آمارگیری نیروی کار کشور در بهار سال جاری نشان می‌دهد که از حدود ۳.۳ میلیون نفر بیکار کشور در سال ۱۳۹۷، حدود ۱.۹ میلیون نفر از بیکاران قبلا شاغل بوده‌اند که مردان نزدیک به ۱.۶ میلیون نفر از این افراد را تشکیل می‌دهند. به عبارتی حدود یک میلیون و ۴۰۰ هزار نفر از بیکاران در صورت ورود به بازار کار و پیدا کردن شغل، برای نخستین بار شاغل می‌شوند.

اما درباره جمعیت یک میلیون و ۹۰۰ هزار بیکاری که در گذشته شاغل بودند، عوامل مختلفی منجر به خروج این افراد از بازار کار و به عبارتی بیکاری آنها شده که چند عامل بیشترین تاثیر را در بیکاری شاغلان داشته است. بر اساس این گزارش، از بین عواملی که موجب ترک شغل و بیکاری شاغلان شده است، در طی پنج سال گذشته سه عامل نسبت به سایر موارد نقش و تاثیر بیشتری داشته است.

در بین عوامل بیکاری شاغلان، موقتی بودن کار با ۲۲.۶درصد بیشترین سهم را در بیکاری داشته است و مهمترین عامل ترک شغل محسوب می‌شود. از حدود یک میلیون و ۹۰۰هزار بیکار قبلا شاغل، حدود ۴۵۱هزار و ۵۶۰ نفر به دلیل موقتی بودن کار، شغل خود را از دست داده داده‌اند

در بین عوامل بیکاری شاغلان، «موقتی بودن کار» با ۲۲.۶درصد بیشترین سهم را در بیکاری داشته است و مهمترین عامل ترک شغل محسوب می‌شود.

از حدود یک میلیون و ۹۰۰هزار بیکار قبلا شاغل، حدود ۴۵۱هزار و ۵۶۰ نفر به دلیل موقتی بودن کار، شغل خود را از دست داده داده‌اند.

همچنین «پایین بودن درآمد» با سهم ۱۶.۸درصدی، دومین عامل بیکار شدن شاغلان در پنج سال گذشته بوده است و حدود ۲۹۴هزار و ۲۰۰ نفر ناشی از ناکافی بودن درآمد، مجبور به خروج از محل کار خود شده‌اند.

اما سومین عامل بیکاری «اخراج یا تعدیل نیرو» با سهمی ۱۶.۶درصدی قرار دارد که حدود ۲۵۳هزار نفر به علت آن بیکار شده‌اند.

نکته قابل توجه آن است که در سال ۱۳۹۶ نیز سه عامل مذکور، عوامل اصلی ترک شغل بیکاران قبلاً شاغل بوده است.

سهم زنان از اشتغال تنها ۱۹ درصد مردان ۸۱ درصد

همچنین براساس گزارش مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، در سال گذشته سهم زنان از تمام مشاغل مزد و حقوق‌بگیری تنها ۱۹درصد و مردان ۸۱درصد بوده است که این امر نشان می‌دهد مردان و زنان دسترسی بسیار نابرابری به مشاغل مزد و حقوق‌بگیری در کشور دارند.

در طول چند دهه گذشته موضوع اشتغال به یکی از حساس‌ترین و مهم‌ترین موضوعات تاثیرگذار در سیاست‌گذاری‌ها و تصمیم‌گیرهای کلان کشور تبدیل شده است. در این بین به دلیل آنکه اشتغال دارای ابعاد گسترده‌ای بوده، زنان به لحاظ اشتغال آسیب‌پذیری بیشتری داشته‌اند. در حال حاضر سهم اشتغال زنان در اغلب کشورهای در حال توسعه کمتر از مردان است این در حالی است که شکاف جنسیتی اشتغال در کشورهای توسعه‌یافته کمتر است. بی‌تردید آمار مبتنی بر اشتغال همراه با مزد و حقوق‌بگیری می‌تواند تصویر روشن‌تری از اشتغال رسمی در کشور را ارائه کند. منظور از مزد و حقوق‌بگیر، مزد و حقوق‌بگیر بخش خصوصی، تعاونی و عمومی است و غیر مزد و حقوق‌بگیر دربرگیرنده کارفرما، کارکن مستقل و کارکن فامیلی بدون مزد است.

براساس گزارش مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، بررسی‌های انجام شده از نتایج طرح آمارگیری نیروی کار در ارتباط با اشتغال مزد و حقوق‌بگیری در ایران نشان می‌دهد طی سال ۱۳۹۷ حدود ۵۳.۹درصد از کل شاغلان مزد و حقوق‌بگیر (مزد و حقوق بگیر بخش خصوصی، تعاونی و عمومی) و حدود ۴۶.۱درصد غیرمزد و حقوق‌بگیر (کارفرما، کارکن مستقل و کارکن فامیلی بدون مزد) بوده‌اند.

اگرچه تعداد شاغلان و به تبع آن مزد و حقوق‌بگیران طی سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۷رو به افزایش بوده ولی سهم شاغلان مزد و حقوق‌بگیر، طی دوره مذکور رو به کاهش است که این امر می‌تواند بیانگر کم شدن گرایش به اشتغال مزد و حقوق‌بگیری به ویژه در مردان باشد.

این گزارش حاکی از آن است که در طول سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۷، سهم اشتغال مزد و حقوق‌بگیری زنان از ۵۵.۵درصد به ۵۶درصد رسیده در حالی که سهم خوداشتغالی میان شاغلان مرد از ۴۵.۱درصد به ۴۶.۶درصد افزایش پیدا کرده است.

مردان و زنان دسترسی نابرابری به مشاغل مزد و حقوق‌بگیری دارند به نحوی که طی سال گذشته مردان ۸۱درصد و زنان تنها ۱۹درصد از تمام مشاغل مزد و حقوق‌بگیری را اشغال کرده‌اند

به ازای هر زن ۴ مرد در کشور مزد و حقوق‌بگیر هستند

با نگاه به نسبت جنسی مزدبگیری می‌توان این‌طور برداشت کرد که نسبت جنسی مزد و حقوق‌بگیری در سال گذشته تبعیض‌آمیز بوده و به ازای هر زن نزدیک به چهار مرد در کشور مزد و حقوق‌بگیر هستند. نتایج این گزارش بیانگر آن است که مردان و زنان دسترسی نابرابری به مشاغل مزد و حقوق‌بگیری دارند به نحوی که طی سال گذشته مردان ۸۱درصد و زنان تنها ۱۹درصد از تمام مشاغل مزد و حقوق‌بگیری را اشغال کرده‌اند.

نتایج طرح آمارگیری مرکز آمار ایران از وضعیت نیروی کار نشان می‌دهد که در بهار امسال از مجموع ۲۷ میلیون و ۳۳۹هزار و ۴۳۱ نفر جمعیت فعال کشور، ۲۴ میلیون و ۳۸۲هزار و ۷۴۴ نفر شاغل و ۲ میلیون و ۹۵۶ هزار و ۶۸۷ نفر بیکار بوده‌اند. در حالی که تعداد شاغلان مرد در بهار امسال، ۱۹ میلیون و ۹۱۹هزار و ۸۸۵ نفر بوده، تعداد شاغلان زن به چهار میلیون و ۴۶۲هزار و ۸۵۸ نفر رسیده است. به موجب این گزارش، ۹۳۲هزار و ۸۸۱ نفر از جمعیت بیکار کشور در بهار ۹۸ را زنان و دو میلیون و ۲۳هزار ۸۰۶ نفر را مردان تشکیل داده‌اند.