ایران؛ در زمره بدترین کشورها از لحاظ شاخص بیکاری

مرکز آمار ایران اخیرا در تازه‌ترین گزارش خود از رسیدن نرخ بیکاری به ۱۰.۸درصد در بهار ۱۳۹۸ خبر داد. نتایج طرح آمارگیری نیروی کار در بهار ۱۳۹۸ حاکی از آن است که تعداد شاغلان در این فصل نسبت به فصل گذشته (زمستان ۱۳۹۷) یک میلیون و ۶۹هزار و ۷۰۰ نفر و نسبت به فصل مشابه سال گذشته (بهار ۱۳۹۷) ۳۲۱هزار و ۲۹۳ نفر افزایش پیدا کرده است.

این گزارش همچنین نشان می‌دهد که در بهار امسال از مجموع ۲۷ میلیون و ۳۳۹هزار و ۴۳۱ نفر جمعیت فعال کشور، ۲۴ میلیون و ۳۸۲هزار و ۷۴۴ نفر شاغل و ۲ میلیون و ۹۵۶هزار و ۶۸۷ نفر بیکار بوده‌اند. رسیدن نرخ بیکاری به ۱۰.۸درصد در بهار  ۱۳۹۸ در حالی است که نرخ بیکاری در زمستان سال گذشته ۱۱.۷درصد بود.

با این حال، جدیدترین گزارش سازمان بین‌المللی کار از وضعیت اشتغال و بیکاری در جهان نشان می‌دهد که اولا روند بیکاری در کشور نه تنها کاهنده نبوده، بلکه افزایش داشته است و ضمنا نرخ بیکاری در ایران 1.5 برابر میانگین این شاخص در جهان است و از این لحاظ، ایران در زمره دارندگان بیشترین جمعیت بیکار در کنار کشورهایی مثل ونزوئلا قرار می‌گیرد.

گزارش ILO از وضعیت نرخ بیکاری در جهان

براساس آمار منتشر شده از سوی سازمان بین‌المللی کار، بیشترین نرخ بیکاری در جهان مربوط به ونزوئلا با ۴۴.۳۴درصد و کمترین میزان مربوط به بلاروس با ۰.۷۷درصد است. ایران در این نمودار در جایگاه نهم قرار دارد و نرخ متوسط بیکاری جهان در سال ۲۰۱۹ برابر با ۷.۴۸درصد اعلام شده است.

نتایج گزارش منتشر شده توسط سازمان بین‌المللی کار، بیانگر وجود برخی نقایص عمده در محیط کار مناسب است و هشدار می‌دهد آمار برخی کشورها برای رسیدن به اهداف توسعه پایدار نگران‌کننده است. طبق این گزارش، اهداف توسعه پایدار فقط به اشتغال کامل محدود نیست، بلکه کیفیت اشتغال نیز مهم است و برابری و کار مناسب، دو بخش از پایه‌های توسعه پایدار هستند.

یکی از موضوعات مهم که در بیکاری کشورها نقش دارد شکاف جنسیتی در مشارکت نیروی کار است. طبق گزارش سازمان بین‌المللی کار، تنها ۴۸درصد زنان در مقایسه با رقم اشتغال ۷۵درصدی مردان، جزو نیروی کار هستند

نتایج این گزارش هشدار می‌دهد که برخی از نمونه‌های جدید کسب و کار، ازجمله آنهایی که توسط فناوری‌های جدید فعال شده‌اند، دستاوردهای موجود در بازار کار را تضعیف می‌کنند، به‌خصوص در زمینه‌هایی نظیر بهبود فرآیند شغلی و امنیت، حمایت اجتماعی و استانداردهای کار و برای رویارویی با این چالش، سیاست‌گذاران باید روش‌های خاصی اتخاذ کنند.

دانیان گریمساو، مدیر تحقیقات سازمان بین‌المللی کار در این باره اظهار کرد: شاغل بودن به معنای تضمین زندگی مناسب نیست و در حال حاضر ۷۰۰میلیون نفر در فقر شدید یا متوسط با وجود شاغل بودن هستند.

مشارکت اقتصادی زنان ایرانی، یک‌سوم خارجی‌ها

یکی از موضوعات مهم که در بیکاری کشورها نقش دارد شکاف جنسیتی در مشارکت نیروی کار است. طبق گزارش سازمان بین‌المللی کار، تنها ۴۸درصد زنان در مقایسه با رقم اشتغال ۷۵درصدی مردان، جزو نیروی کار هستند. این موضوع در ایران وضعیت بدتری به خود می‌گیرد. 

گزارش مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از نتایج طرح آمارگیری بیانگر آن است که ۹۳۲هزار و ۸۸۱ نفر از جمعیت بیکار کشور در بهار ۱۳۹۸ را زنان و دو میلیون و ۲۳هزار و ۸۰۶ نفر را مردان تشکیل داده‌اند. همچنین نرخ مشارکت اقتصادی کشور در بهار امسال ۴۰.۶درصد بوده و نشان می‌دهد که مردان با ۶۵درصد نسبت به زنان با ۱۶.۱درصد بیشترین میزان مشارکت اقتصادی را داشته‌اند. با این حساب، درصد مشارکت زنان در جمعیت فعال ایران، یک سوم میانگین جهانی بوده است که همان نرخ نیز از نگاه سازمان بین‌المللی کار، نگران‌کننده است. همچنین نرخ مشارکت مردان در جمعیت فعال نیز 10درصد از میانگین جهانی کمتر است.

بنا بر گزارش سازمان بین‌المللی کار، مشکل دیگر در این زمینه عدم وجود اشتغال پایدار است. البته نتایج گزارش سالانه این نهاد جهانی نشان داده که در بسیاری از کشورها بیکاری کاهش یافته و در ۳۰ سال گذشته به ویژه در کشورهایی با درآمد متوسط، تعداد افرادی که تحت آموزش و تعلیم قرار گرفته‌اند، افزایش یافته است.

در ادامه این گزارش، آمار قاره‌ها و مناطق مختلف جهان در شاخص نرخ بیکاری به تصویر کشیده شده است:

در قاره آفریقا، ۶۰درصد از جمعیت فعال شاغل هستند، اما بسیاری از کارگران دارای شغل با کیفیت کم، امنیت کم و حقوق نامناسب هستند و جایگاه اجتماعی ندارند.

در آمریکای شمالی، انتظار می‌رود نرخ بیکاری به پایین‌ترین سطح خود یعنی ۴.۱درصد در سال ۲۰۱۹ برسد، اما رشد اشتغال و فعالیت اقتصادی تا سال ۲۰۲۰ کاهش خواهد یافت. نرخ بیکاری افراد با تحصیلات ابتدایی دو برابر بیشتر از افراد تحصیل‌کرده است.

مدیر تحقیقات سازمان بین‌المللی کار: شاغل بودن به معنای تضمین زندگی مناسب نیست و در حال حاضر ۷۰۰میلیون نفر در فقر شدید یا متوسط با وجود شاغل بودن هستند

در آمریکای لاتین و با وجود افزایش رشد اقتصادی، انتظار می‌رود که اشتغال در سال ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ تنها ۱.۴درصد افزایش یابد. کاهش تقریبا آهسته در شاخص‌های بیکاری منطقه‌ای ناشی از شرایط بازار کار در این کشورهاست. عدم اطمینان و کیفیت شغلی در انواع شغل‌ها وجود دارد. در کشورهای عربی پیش‌بینی می‌شود بیکاری منطقه‌ای تا سال ۲۰۲۰ در حد ۷.۳درصد باقی بماند و نرخ بیکاری کشورهای غیر شورای همکاری خلیج فارس دو برابر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس خواهد شد. کارگران مهاجر، ۴۱درصد کل اشتغال منطقه‌ای را تشکیل می‌دهند و در کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس بیش از نیمی از کارگران به طور متوسط، مهاجر هستند. در این کشورها، نرخ بیکاری زنان ۱۵.۶درصد و سه برابر بیشتر از مردان و نرخ بیکاری جوانان چهار برابر نرخ بیکاری در بزرگسالان است.

در آسیا و اقیانوس آرام، رشد اقتصادی همچنان ادامه دارد، هرچند که در مقایسه با سال‌های گذشته کندتر بوده است. پیش‌بینی می‌شود نرخ بیکاری منطقه تا سال ۲۰۲۰ حدود ۳.۶درصد باشد که کمتر از میانگین جهانی است. در این منطقه، تغییر ساختارها کارگران را از بخش کشاورزی خارج کرده اما پیشرفت‌های قابل توجهی در کیفیت کار نیز ایجاد نشده است. بخش بزرگی از کارگران از امنیت شغلی، قراردادها و ثبات درآمد برخوردار نیستند. طبق این گزارش، هر چند در برخی کشورهای این منطقه حمایت اجتماعی به طور قابل توجهی گسترش یافته اما در کشورهایی با بالاترین میزان فقر، حمایت اجتماعی بسیار پایین است.

در شمال، جنوب و غرب اروپا، بیکاری طی یک دهه کمترین میزان خود را داشته و تا سال ۲۰۲۰ نیز این کاهش ادامه خواهد داشت. همچنین انتظار می‌رود در اروپای شرقی تعداد استخدام در سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ به میزان ۰.۷درصد کاهش یابد. البته این کاهش با کاهش نیروی کار به طور همزمان همراه است.

طبق این گزارش، بیکاری بلندمدت در برخی کشورهای جهان حتی به میزان ۴۰درصد نیز گزارش شده است.

گزارش سازمان بین‌المللی کار از وضعیت بیکاری و اشتغال در ایران نیز حاکی از این است که نرخ بیکاری در ایران در چهار ماهه اول سال ۲۰۱۹ حدود ۱۲.۲۰درصد بوده که نسبت به سال ۲۰۱۸ با نرخ ۱۱.۷۰درصد افزایش یافته است. طبق این گزارش، میانگین نرخ بیکاری در ایران در سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۹ به میزان ۱۱.۷۲درصد بوده است.