افزایش مزد خبازان در گرو گران‌شدن نان

پیام عابدی

افزایش قیمت نان همواره برای افکار عمومی حساسیت‌برانگیز است چرا که قوت عام مردم محسوب می‌شود. حالا چند روزی است که کارگروه اصلاح نظام یارانه آرد گندم و نان که در هر استان جداگانه تشکیل می‌شود، در حال ابلاغ افزایش قیمت نان به نانوایی‌هاست. از همین رو قیمت نان به‌طور میانگین در هر استان ۲۷ تا ۳۵درصد (بسته به وزن چانه نان و کیفیت آرد) افزایش یافته است. کردستان‌ هم یکی از همین استان‌هاست. براساس تصمیم کارگروه استان کردستان، قیمت نان لواش با وزن چانه ۱۶۵ گرم ۲۰۰ تومان، سنگک با وزن چانه ۴۵۰ گرم، ۷۰۰ تومان و بربری با وزن چانه ۴۵۰ گرم، ۶۵۰ تومان خواهد بود. البته این افزایش قیمت به شرط افزایش نظارت‌ها و افزایش کیفیت نان انجام شده اما کیست که نداند در تمام این سال‌ها به بهانه عدم افزایش قیمت نان (از سال ۹۳ تاکنون)، نظارت‌ به حال خود رها و کیفیت نان هر روز بدتر از دیروز شد.

کارفرمایان خباز به هر شکل جلوی وارد شدن ضرر را به خود گرفتند اما کارگران چه؟ آنها چه نفعی از کاهش وزن چانه نان و کیفیت آرد نصیشان شد؟ سال‌هاست که انجمن‌های صنفی کارفرمایان خباز به همین بهانه‌ها، مزد کارگران را ثابت نگه داشتند. به بیان دیگر آنها از دو ناحیه سود کرده‌اند: کم‌فروشی و کارگر ارزان‌قیمت. با این وصف طبیعی است که کارگران خباز بگویند: افزایش قیمت نان چه فایده‌ای برای ما دارد؟ ما که از ۴ صبح تا عصر سرپا هستیم و شیره جان خود را در کوره‌های پخت نان دود می‌کنیم و جز سفره بی‌نان چیزی نصیب‌مان نمی‌شود.

اما اگر قرار نیست آنکه کار می‌کند و نان می‌پزد، خود نانی برای سیر کردن شکمش داشته باشد، افزایش قیمت نان چه فایده‌ای دارد؛ آن‌هم در شرایطی که قیمت سایر کالاهای اساسی هم بالا رفته اما حداقل دستمزد کارگران از ابتدای سال ۹۷ تاکنون که تورم مطابق محاسبات صندوق بین‌المللی پول به ۲۹.۶درصد رسیده و قدرت خرید ریال مطابق محاسبات صورت گرفته توسط اقتصاددانان تا ۸۰درصد کاهش یافته و ارزش آن در مقابل دلار ۱۳۳درصد کاهش یافته، افزایشی نداشته است.

باید در نظر داشت که کارگران خباز در جایی کار می‌کنند و در تماس با موادی هستند که صفت سختی و زیان‌آوری از کار آنها جدا نمی‌شود. در واقع کار آنها ماهیتا سخت است لذا باید دستمزدی دریافت کنند که متناسب با نوع کارشان باشد و با آن تطابق داشته باشد. اما عموم آنها زیر ۲میلیون تومان مزد می‌گیرند. در شهرستان‌های محروم‌ اوضاع خبازان به مراتب بدتر است و مزد آنها در ماه به کمتر از یک میلیون تومان می‌رسد. از این رو هر افزایشی در قیمت نان باید به افزایش دستمزد کارگران خباز بیانجامد اما حالا شرایط به گونه‌ای است که صرفا می‌توان گفت تنها سایه افزایش هزینه‌های زندگی بر سر کارگران خباز سنگینی می‌کند.

سیاست دولت و اتحادیه‌های کارفرمایی خبازان تاکنون هرچه بوده، به فقر بیشتر دامن زده و اگر جبرانی در کار نباشد، کارگران کارگاه‌های خبازی دیگر راه به جایی نخواهند برد.

حمایت دولت، کارفرمایان را زیاده‌خواه کرد

عبدالله بلواسی، رئیس انجمن صنفی کارگران مریوان در مورد تبعیضی که علیه کارگران خباز روا داشته شده، می‌گوید: با توجه به کاهش وزن چانه نان و افزایش اخیر قیمت می‌توان گفت که قیمت نان ۳۶ تا ۳۷درصد افزایش یافته اما باید پرسید که چرا سهم کارگران از این نحوه فروش نان پرداخت نمی‌شود؟ چرا راجع به افزایش دستمزد کارگران خباز سکوت می‌شود؟ به هر حال ما تلاش خود را می‌کنیم تا اتحادیه‌های کارفرمایی را به پای میز مذاکره بیاوریم چرا که این ره به ترکستان است. توجه داشته باشید که دستمزد کارگران خباز از سال ۹۳ افزایشی نداشته است.

وی می‌افزاید: حساب کنید اگر در این ۴ سال، ۱۴درصد به مزد کارگران خباز اضافه می‌کردند، در مجموع باید ۶۰درصد افزایش دستمزد می‌داشتیم. اما حتی اگر همین امروز دستمزدها را ۶۰درصد افزایش دهیم باز هم کار خاصی انجام نداده‌ایم. البته کارفرمایان خباز قطعا با افزایش ۶۰درصدی مزد مخالفت می‌کنند چرا که حمایت دولت (وزارت صمت) را پشت خود دارند. آنها گروکشی می‌کنند و می‌گویند تا قیمت نان مثلا ۱۰ واحد افزایش نیابد ما ۳ واحد روی مزد آنها نمی‌گذاریم. اگر دولت این‌گونه پشت کارفرمایان خباز را نمی‌گرفت، آنها به خود جرات نمی‌دادند که افزایش مزد را منوط به افزایش قیمت نان کنند.

بلواسی بیان کرد: ما، دولت را کارفرمای اصلی کارگران خباز می‌دانیم چرا که در تمام این سال‌‌ها نه تنها با کارفرمایان بر سر پایین نگاه داشتن مزد کارگران همراهی کرد بلکه حتی یک سیاست جبرانی در جهت بهبود شرایط معیشتی کارگران خباز اتخاذ نکرد.

رئیس انجمن صنفی کارگران مریوان افزود: ما فعالان کارگری بر این نظر هستیم که انجمن‌های صنفی بیشترین خیانت‌ها را به کارگران کردند چرا که با همراهی با دولت نگذاشتند کارگران با ابزار قانونی به حق خود دست یابند. جالب اینجاست که در تمام این سال‌ها (یعنی از سال ۹۳ به بعد) دستمزدمان افزایش نیافته اما متناسب با دستورالعمل سازمان تامین اجتماعی، سال به سال حق بیمه بیشتری را پرداخت کرده‌ایم.

وی با بیان اینکه با کاهش وزن چانه نان هم کارگران و هم مصرف‌کنندگان متضرر شده‌اند، گفت: کارفرمایان خباز تنها با حمایت دولت مزد را ثابت نگه نداشتند بلکه وزن چانه نان را هم پایین آوردند. در سنندج وزن چانه نان ۱۵۰ گرم است در مریوان هم وزن چانه نان ۱۵۰ تا ۱۶۰ گرم است. در هر صورت، دولت بابت تغییر وزن چانه نان با کارفرمایان برخوردی نکرد. توجه داشته باشید که در مریوان مزد کارگران براساس تعداد کیسه‌های آرد نانی که پخت می‌کنند، محاسبه می‌شود و کاستن از حجم چانه به معنای کاستن از تعداد کیسه‌هاست که برابر با مزد کمتر است.

رئیس انجمن صنفی کارگران مریوان افزود: به هر صورت دولت حامی کارفرما، باید سرکوب مزدی کارگر را که خود عاملش بوده، جبران کند. دولت به این منظور می‌تواند حق بیمه‌های کارگران را پرداخت کند یا اینکه به آنها بن کارت بدهد یا هر چیز دیگر. مزد روزانه کارگران خباز در مریوان حتی از مزد روزانه مصوب شورای عالی کار که حدود ۳۸هزار تومان هست، کمتر است. آنها روزانه ۱۵هزار تومان مزد می‌گیرند. البته آنها که از ۶ صبح تا ۶ عصر کار می‌کنند، حدود ۴۰هزار تومان مزد می‌گیرند اما بیشتر از ۶۰درصد کارگران مریوان در حد ۱۵ تا ۲۰هزار تومان مزد می‌گیرند. امروز کارگران مریوان بدترین وضعیت مزدی را در تمام استان کردستان دارند. با این وصف مزد ماهیانه آنها به ۷۰۰هزار تومان 

هم نمی‌رسد.

وی با بیان اینکه کارگران خباز مریوان صرفا به خاطر تعهد و امیدی که به آینده دارند کار می‌کنند، گفت: آینده برای آنها در بازنشستگی خلاصه 

می‌شود و بس.

صحبتی از آمدن پای میز مذاکره نیست

علی یزدانی، رئیس کانون انجمن‌های صنفی کارگران خباز کشور هم بر این عقیده است که قیمت نان باید بیش از اینها افزایش یابد تا مزد کارگران واقعی محاسبه شود. 

او می‌گوید: دولت اجازه افزایش بیشتر از ۱۰درصد را نمی‌دهد اما مطابق محاسبات صورت گرفته که در استانداری‌ها موجود است، قیمت نان باید ۱۰۰درصد افزایش یابد که این ظلم در حق 

کارگران خباز است.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا همزمان با افزایش قیمت نان بحث چانه‌زنی بر سر افزایش مزد کارگران تا این لحظه مطرح شده تا در نتیجه کارفرمایان خباز، به پای میز مذاکره بیایند، گفت: نخیر! صحبتی نبوده و اساسا کارفرمایان در یک حرکت غیرمنطقی حاضر به مذاکره نشده‌اند چرا که بحث افزایش مزد کارگران خباز از ابتدای سال ۹۷ مطرح است و نه امروز و دیروز.

یزدانی البته گران نشدن نان را سیاسی می‌داند و تاکید دارد که گران نشدن نان، عده کثیری (کارگران خباز) را متضرر ساخته است.

رئیس کانون انجمن‌های صنفی کارگران خباز کشور می‌افزاید: در نظر داشته باشید که بخش زیادی از خبازی‌ها آرد را با قیمت دولتی می‌خرند و نمی‌توانند قیمت نان را بالا ببرند تا مزد کارگران خود را افزایش دهند چرا که در نهایت سودی که برای کارفرما می‌ماند کمتر از ۲ میلیون تومان و حتی کمتر است اما برای آنها که آرد را با قیمت آزاد می‌خرند و تعدادشان کم است وضعیت فرق می‌کند چرا که نانشان را با قیمت بالاتری می‌فروشند و طبیعی است که دستشان در پرداخت مزد بالاتر 

باز است.