در انتخابات شهرداری و در چهار شهر بزرگ نواخته شد
سیلی غیرمنتظره رأی‌دهندگان به حزب حاکم ترکیه
سیدمحمد میرزامحمدزاده
طرح گرافیتی که یک روز صبح در ماه گذشته میلادی روی دیوار محله گریت‌تپه ترکیه ترسیم شده بود، تصویر کلمه عدالت روی کاغذی در یک دست را نمایش می‌داد و فندکی در دست دیگر، این کاغذ عدالت را به آتش می‌کشید. در حاشیه طرح نوشته شده بود: روی یک تکه کاغذ بنویس عدالت و بعد از گوشه کاغذ آن را به آتش بکش. طی یک روز این طرح از دیوار محو شد؛ مأموران شهرداری به سرعت دیوار را به‌طور کامل رنگ کردند. هنرمند خیابان‌های استانبول که با امضای پِپه طرح‌های خود را می‌کشد، این روز‌ها در حال بازی موش و گربه با مقامات است؛ مقاماتی که به‌دنبال پاک کردن طرح‌های سیاسی او از دیوارها هستند.
روزنامه گاردین با این مقدمه ادامه داد: او روز جمعه (31 خرداد ماه) در کافه‌ای، دو روز قبل از برگزاری دوباره انتخابات بحث‌برانگیز شهرداری استانبول، گفته بود: من آن طرح را پس از آنکه حزب AKP (حزب عدالت و توسعه حاکم در ترکیه) انتخابات استانبول را مردود اعلام کرد، کشیدم.
وی افزود: اطلاعات آزاد و منصفانه‌ای که این روز‌ها در رسانه‌های ترکیه سرکوب می‌شوند، حق ما است. آن‌ها در سرکوب مخالفان بسیار قوی عمل می‌کنند، اما آن‌ها هیچ‌وقت نمی‌توانند به‌طور کامل به این هدف دست یابند.
آن کشمکش موش و گربه در آخر هفته گذشته در سرتاسر استانبول همزمان با تلاش حزب AKP برای باطل کردن پیروزی انتخابات شهرداری اکرم امام‌اوغلو، کاندیدای ائتلاف مخالفان دولت، به اوج خود رسید. در انتخابات ماه مارس (فروردین ماه)، امام‌اوغلویی که آن زمان شخصیتی کمتر شناخته شده بود، بزرگ‌ترین چالش چند سال اخیر را برای چمبره رجب‌طیب اردوغان بر ترکیه رقم زد. اگرچه حزب حاکم AKP و ائتلاف حزب ملی آن توانستند 50 درصد آرا در سرتاسر کشور در صندوق‌های آرای ماه مارس برای خود تضمین کنند، اما رأی‌دهندگان سیلی غیرمنتظره محکمی به حزب اردوغان در چهار شهر بزرگ وارد آوردند؛ ضربه‌ای که عمدتاً ناشی از شکایت مردم از نحوه رسیدگی به بحران مالی به‌وقوع پیوسته در ترکیه بود. استانبول که به مدت 25 سال تحت حاکمیت AKP و احزاب پیشین اسلام‌گرایش بود، بزرگ‌ترین نقطه ضربه خورده به‌شمار می‌رفت. این شهر یک سوم از کل اقتصاد ترکیه را در خود جای داده است و سکان‌دار اصلی شبکه‌های حامی حزب AKP به‌شمار می‌رود. رئیس‌جمهور که خود فعالیت سیاسی را از شهرداری همین شهر در دهه 1990 آغاز کرد و همواره درباره عشق خود به زادگاهش سخن می‌گوید، این اتفاق را ترد خود از این شهر می‌داند.
در حالی که منتقدان بر این باورند که بسط قدرت ریاست‌جمهوری اردوغان، منجر به فرسایش ساختارهای دموکراتیک ترکیه شده است، انتخابات ماه مارس حاکی از حضور سنتی پرشور و 84 درصدی مردم بود. پس از شب انتخابات، بسیاری از شهروندان استانبول که پای صندوق‌های رأی آمده بودند تا به وظیفه دموکراتیک خود عمل کنند، اوایل روز بعد نیز مشتاقانه نتایج زنده را با دقت و کنجکاوی و بعد با هیجان دنبال می‌کردند. وقتی پخش‌زنده نتایج حوالی ساعت 9 شب از سوی آژانس خبری دولتی متوقف شد، مردم در سرتاسر این کشور متوجه شدند که امام‌اغلو، کاندیدای حزب جمهوری‌خواهان خلق، از رقیب حزب AKP خود، بن‌علی ییلدیریم، نخست‌وزیر سابق و سرمایه‌گذاری شده خود پیشتاز است.
نتایج اولیه با شمارش بیش از 99.8 درصد آرا حاکی از برتری بسیار نزدیک 0.28 درصدی آرا بود، اما مردم شهر مجبور به تحمل زمان دو هفته‌ای برای بازشماری آرایی بودند که از سوی حزب KAP درخواست شد تا در نهایت حکم مأموریت رسمی برای شروع کار امام‌اغلو در ساختمان شهرداری صادر شد.
اگرچه حزب حاکم AKP و ائتلاف حزب ملی آن توانستند 50 درصد آرا در سرتاسر کشور در صندوق‌های آرای ماه مارس برای خود تضمین کنند، اما رأی‌دهندگان سیلی غیرمنتظره محکمی به حزب اردوغان در چهار شهر بزرگ وارد آوردند
برگزاری دوباره انتخابات و برکناری مقام رسمی منتخت از سمت خود، به موضوعی روتین در 16 سال حاکمیت حزب AKP تبدیل شده است، اما حتی با استاندارهای ترکیه، این رقابت کاملاً متفاوت بود. این دور انتخابات در نهایت بر سر رئیس‌جمهوری که در حال واگذار کردن استانبول است، خراب شد و به دینامیک‌های در حال تغییر در حزب وی سرعت بخشید و جایگاه وی را تهدید کرد. این سخن اردوغان بسیار معروف است: هرکس که استانبول را از دست بدهد، ترکیه را نیز از دست می‌دهد.
صنم آدار، محققی در دانشگاه هامبولت برلین، گفت: موضوع از این فراتر است. چیزی که کمتر عیان شده (از ملاحظات مالی حزب AKP) اما شاید از اهمیت بالاتری در پیامدهای انتخابات دوباره برخوردار باشد، پیکربندی قدرت پس از انتخابات بین اردوغان و متحدانش است. شکاف در داخل حزب که بعد از انتخابات کاملاً آشکار شد، به تضعیف چنته او بر قدرت بیشتر دامن می‌زند.
پنج هفته پس از انتخابات، هیأت انتخابات ترکیه، دنباله یکی از ده‌ها شکایتی که از سوی حزب AKP مطرح شده بود را گرفت و عنوان کرد که انتخابات برای شهرداری استانبول باید دوباره برگزار شود، که این اقدام خشم احزاب مخالف و حتی برخی از اعضای درون خود حزب AKP، که نگران از بین رفتن پایه‌های دموکراتیک حزب با برگزاری دوباره انتخابات بودند را بر انگیخت.
این تصمیم، امام‌اوغلو را به شکل عجیب و غریبی در هر دو جایگاه برنده و قربانی قرار داد و حالا او باید در بستری برای حفظ دموکراسی ترکیه می‌جنگید. این فرد 49 ساله اخلاق‌مدار که در سرتاسر ترکیه حالا از وی به نیکی یاد می‌شود، به عنوان نفسی تازه سیاسی تلقی می‌شود و برخی او را کاندیدای بالقوه ریاست‌جمهوری در سال 2023 می‌دانند.
در سخنرانی جامع و مصمم، برخلاف سیاست‌مداران خشمگین، که تلاش می‌کنند فضای دو قطبی ترکیه را برجسته کنند، امام‌اوغلو در مورد نیاز شهر به همکاری برای غلبه بر مشکلاتی از جمله بی‌کاری و افزایش هزینه زندگی حرف زد.
او به واسطه حاضر شدن در جلسات و در دسترس مردم بودن با رفتن به در خانه‌ها و نیز از طریق شبکه‌های اجتماعی در بخش‌های مذهبی، سیاسی و قومی استانبول قلب و عقل طبقه مذهبی و کارگری در تمامی محله‌های تحت حکومت AKP را ربود. در مقابل ییلدیریم، به واسطه رئیس‌جمهور به حاشیه رانده شد؛ اردوغان با برگزاری کارزار‌های بزرگ محلی که خود آن‌ها را بقای ملی توصیف کرده بود و متهم کردن احزاب مخالف به ارتباط با تروریسم کار حزبش را سخت کرد.
علی‌رغم پوشش گسترده رسانه‌های طرفدار AKP، کارزار امام‌اوغلو، توانست مسیر را بشکافد و جان تازه‌ای به احزاب مخالف تسلیم شده که نمی‌توانستند کاندیدای فراحزبی برای مقابله با حزب حاکم معرفی کنند، بخشید.
چیزی که کمتر عیان شده پیکربندی قدرت پس از انتخابات بین اردوغان و متحدانش است. شکاف در داخل حزب که بعد از انتخابات کاملاً آشکار شد، به تضعیف چنته او بر قدرت بیشتر دامن می‌زند
امام‌اغلو اندکی پس از رفتن به ساختمان شهرداری در مصاحبه با نشریه آبزرور گفت: من هیچ فشاری را احساس نمی‌کنم، 16 میلیون نفر در این شهر منتظر هستند که من به آن‌ها خدمت کنم، کاری که برای آن انتخاب شدم. اما تنش پس از آرای روز یک‌شنبه رو به افزایش بود. بسیاری در استانبول مشتاق به نمایش حمایت خود از وی پس از باطل شدن آرا در تاریخ ششم می بودند. پس از آن که کودکی در جریان تور انتخاباتی با اتوبوس امام‌اوغلو فریاد زد : «همه چیز درست می‌شود» این شعار به اصلی‌ترین پیام مردم در کافه‌ها و مسابقات فوتبال و هشتگ‌های شبکه‌های اجتماعی تبدیل شد و پِپه، هنرمند گرافیتی این شعار را به بنیاد یکی از کارهای اخیر خود اختصاص داد.
حزب AKP از موفقیت امام‌اغلو درس گرفت و برخی ایده‌های کاندیدای حزب CHP، همچون دادن یارانه حمل و نقل و تلاش برای ارتباط با جوانان و محافظه‌کاران کرد و حامیان حزب خود که در دور قبل به پای صندوق‌ها نیامده بودند، تلاش کرد پیروز شود؛ اما رئیس‌جمهور در این دور غایب بود.
با وجود تمامی تلاش‌های تیم ییلدیریم، بر اساس نظرسنجی سایت‌های معتبر، دو روز پیش از انتخابات دوباره، هشت تا نه درصد پیشتاز بود و AKP باز هم با شکست مواجه شد. اردوغان در روزهای آخر به امام‌اوغلو تازید و او را از یاغی‌های حزب کاگران مردم PKK دانست. اما تلاش های آن‌ها نتیجه نداد و اکرم امام‌اغلو، در نهایت شهردار استانبول شد.
دیدگاه تان را بنویسید