استعفای می به بحران برگزیت دامن می‌زند؛
کشتی شکسته انگلیس در باتلاق
سیدمحمد میرزامحمدزاده
ترزا می، نخست‌وزیر بریتانیا، روز جمعه (سوم خرداد ماه) پس از سه سال تلاش و شکست‌های پی‌درپی برای بیرون کشیدن بریتانیا از اتحادیه اروپا، بالاخره استعفای خود را اعلام کرد و با این کار کشورش را به وضعیتی ناشناخته کشاند و رقابتی آشکار در بین قانون‌گذاران حزب محافظه‌کار برای جایگزینی خود ایجاد کرد.
روزنامه آمریکایی نیویورک‌تایمز در مطلبی در تشریح وضعیت بریتانیا پس از استعفای وی و آینده تاریک کشور نوشت؛ خانم می در حالی که پشت تریبونی بیرون ساختمان نخست‌وزیری، موسوم به پلاک 10 داونینگ استریت، سخنرانی استعفای خود را ایراد می‌کرد، پذیرفت که برای هدایت این جدایی که با نام برگزیت خوانده می‌شود، به رهبری متفاوت نیاز بود. اما در عین حال او هشدار داد نسبت به موضع سرکشی که از سوی نمایندگان جناح‌های تندرو اتخاذ شده است، هشدار داد.
خروج خانم می از دولت که حتی از سوی اعضای کابینه خودش نیز با استقبال مواجه شد، به معنای تابستان سیاسی پر تقابلی برای بریتانیاست
وی گفت: جانشین من، باید بتواند در پارلمان به اجماع برسد؛ چیزی که من در آن شکست خوردم. چنین اجماعی تنها در صورتی به دست می‌آید که تمامی جناح‌های این مباحثه، مشتاق به سازش باشند.
اما در بهترین حالت، در بریتانیا با سیاست‌های قطبی، دست یافتن به چنین سازشی موضوعی بسیار مبهم است.
ریشه اختلافات در رفراندوم 2016
پس از همه‌پرسی جدایی انگلستان از اتحادیه اروپا در تاریخ 23 ژوئن 2016 (سوم تیر 95)، اختلافات گسترده در هر دو حزب محافظه‌کار حاکم و حزب مخالف کار اتفاق افتاد و همه احزاب به جناح‌های مختلف تقسیم شدند. حالا برگزاری رفراندوم دوم برای نگه‌داشتن بریتانیا در اتحادیه اروپا همچنان یک احتمال بعید به‌نظر می‌رسد.
اما بسیاری از نمایندگان محافظه‌کار در دوران طولانی مدت و پرتنش خانم می به سمت تندروی تمایل پیدا کردند و حالا حامی ترک بلوک اروپا بدون هیچ توافقی هستند؛ اقدامی که از سوی اکثریت نمایندگان مجلس با آن مخالفت شده بود و تحلیل‌گران هشدار داده‌اند که چنین گزینه‌ای می‌تواند عواقب اقتصادی وخیم به‌دنبال داشته باشد.
خروج خانم می از دولت که حتی از سوی اعضای کابینه خودش نیز با استقبال مواجه شد، به معنای تابستان سیاسی پر تقابلی برای بریتانیا است. خانم می حتی عنوان کرد که در تاریخ هفتم ژوئن (هفدهم خرداد ماه)، چند روز پس از سفر رسمی ترامپ به بریتانیا، از رهبری حزب نیز کنار می‌رود. رقابت برای جانشینی وی، از هفته آتی آغاز می‌شود و تا زمانی که جانشین وی انتخاب شود، او در سمت خود باقی می‌ماند.
برگزیت در همین حال احتمالاً تا زمان انتخاب رهبر حزب، در تعلیق باقی بماند. بریتانیا بر اساس زمان‌بندی قرار بود 29 ماه مارس (نهم فروردین ماه) اتحادیه را ترک کند، اما پس از آنکه پارلمان بریتانیا برای سومین‌بار از تصویب توافق می با رهبران اتحادیه برای طرح خروج امتناع کرد، این ضرب‌العجل به 31 اکتبر (نهم آبان ماه) موکول شد.
خرسندی تندروها از کناره‌گیری نخست‌وزیر
بوریس جانسون، وزیر امور خارجه پیشین و یکی از حامیان تندرو برگزیت، روز جمعه به نحوی مصمم سخن گفت که می‌توان پیش‌بینی کرد چشم برای رهبری حزب دارد؛ بر همین اساس می‌توان او را یکی از رقبای اصلی جانشینی می دانست.
او در جریان یک کنفرانس اقتصادی گفت: ما در تاریخ 31 اکتبر با توافق یا بدون آن، اتحادیه را ترک خواهیم کرد؛ راه دست یافتن به یک توافق خوب، آمادگی برای خروج بدون توافق است.
انتخاب نخست‌وزیر جدید تا یک ماه دیگر، تنها چند ماه برای وی فرصت می‌گذارد که ویرانه توافق خانم می را بازسازی کند و سپس در صورت شکست طرح، تصمیم بگیرد که چه اقدامی انجام دهد
چهره‌های برجسته حزب مخالف نیز از خروج خانم می خرسند بودند؛ جرمی کوربین، رهبر حزب کار، که همواره مشاجرات پرتنشی با نخست‌وزیر در صحن مجلس عوام انگلیس داشت، استعفای وی را ناشی از شکاف گسترده در حزب محافظه‌کاری توصیف کرد که در طول چندین دهه با عضویت بریتانیا در اتحادیه اروپا عمیق شده بود.
کوربین گفت: او حالا پذیرفت که کشور ماه‌ها درک کرده بود وی نمی‌تواند دولت مداری کند؛ نه او و نه حزب از هم‌پاشیده او.
قانون‌گذاران جناح خود می حتی گام فراتر گذاشتند، بسیاری از آن‌ها که در پشت‌پرده تلاش برای خروج وی حضور داشتند، حالا خیلی وقت است که کارزار‌هایی را در محافل خصوصی برای جانشینی وی برگزار می‌کنند. دولت می که از درون دچار آشفتگی شده و گاهی آلوده به هرج و مرج شده بود، با چالش استعفای 30 نفر از افراد وزارتی در دوران تصدی نخست‌وزیری از سوی می، مواجه است. خانم لیدسام، کسی که دو روز زودتر از استعفای می، از کابینه وی خارج شده بود تا مراتب اعتراض خود را نسبت به تلاش می برای وصله و پینه کردن طرح برگزیت اعلام کند، گفت که خروج نخست‌وزیر نمایانگر تعهد وی نبست به کشور و وظایفش است. لیدسام که یکی از قانون‌گذاران حامی برگزیت به‌شمار می‌رود، احتمالاً در میان خیل رقبا برای جانشینی ترزا می باشد.
برای تصمیم‌گیری در مورد رقابت رهبری حزب، قانون‌گذاران حزب محافظه‌کار باید لیست بلند بالای رقبا را غربال کنند و در نهایت به دو گزینه برسند، سپس دو انتخاب را در اختیار تقریباً 120 هزار عضو حزب قرار دهند؛ کسانی که قالباً خواهان خروج بدون توافق از اتحادیه هستند و انتظار می‌رود تا ماه جولای (خرداد - تیر) رهبر حزب را مشخص کنند.
روزهای تاریک پیش روی نخست‌وزیر جدید
انتخاب در آن تاریخ، تنها چند ماه برای نخست‌وزیر جدید فرصت می‌گذارد که ویرانه توافق خانم می را بازسازی کند و سپس در صورت شکست طرح، تصمیم بگیرد که چه اقدامی کند. با توجه به انتخابات اتحادیه اروپا و انتخاب رهبری جدید برای بروکسل، احتمالاً کار نخست‌وزیر جدید بریتانیا، در ماه‌های آتی، سخت‌تر از انتظارات باشد. البته رهبران این بلوک اصرار دارند که موضع اتحادیه در مورد برگزیت تغییری نمی‌کند تا با این بیان، کار را برای جانشین می سخت‌تر کنند و او بداند که قرار نیست امتیازات جدیدی از اتحادیه در طرح خروج دریافت کند.
می به دلیل انعطاف‌پذیری و اعلام آمادگی خود برای مجازات سیاسی، توانست هم‌دردی را در بروکسل و حتی در برخی بخش‌هایی از لندن جلب کند. اما او در اصلی‌ترین وظیفه خود شکست خورد: اجرای برگزیت؛ او پشت نظام سیاسی که بیشتر از قبل به بن‌بست خورده و عمیقاً دچار قطبیت شده، جا ماند.
حزب او حالا با نایجل فریج، رهبر سابق حزب استقلال بریتانیا، به عنوان رقیب دوباره برخواسته مواجه است؛ کسی که با شکست خانم می در جلب حمایت از توافق برگزیت خود، با شتاب به صحنه سیاسی بریتانیا بازگشت.
انتظار می‌رود حزب آقای فریج، با نام حزب برگزیت در انتخابات این هفته پارلمان بریتانیا قوی عمل کند؛ انتخاباتی که خانم می وعده داده بود با فرض خروج بریتانیا از اتحادیه، هیچ‌وقت در این کشور برگزار نشود. انتظار می‌رود، حزب محافظه‌کار خانم می، پس از مشخص شدن آرا در شب یکشنبه یا اوایل روز دوشنبه (پنجم تا ششم خرداد ماه) ریزش عمیقی داشته باشد.
از آنجا که نتایج انتخابات برای محافظه‌کار‌ها و برخی دیگر از قانون‌گذاران بد پیش‌بینی می‌شود، این نتیجه می‌تواند بنیان حزب را بلرزاند و انتخاب یک فرد طرفدار برگزیت تندرو به جای خانم می را محتمل‌تر کند.
از سوی دیگر، بسیاری از طرفداران ماندن در اتحادیه اروپا، احتمالاً از انتخابات اتحادیه برای اثبات خشم خود از فرایند برگزیت استفاده کنند و رأی کمتر و البته قاطعانه به احزاب ضد برگزیت بدهند که می‌تواند از برگزاری رفراندوم دوباره حمایت کند. در صورتی که جانشین خانم می یک طرفدار برگزیت تندرو باشد و ایده مصالحه برای یک خروج نرم از بین برود، کوربین با فشار بی‌سابقه برای پایان دادن به موضع برگزیت طلبانه خود مواجه و وادار به ایستادن در جایگاه ضد برگزیت می‌شود.
آخرین اشتباه «می»
عدم اقدام می در آخرین فرصت خود برای جلب حمایت در طرح خروج در پارلمان منجر به خشم نمایندگان محافظه‌کار شد؛ چراکه او حتی طرح قبلی خود برای خروج را نرم‌تر کرده بود و از نمایندگان خواست از بین ماندن در اتحادیه گمرکی یا برگزاری رفراندوم دوباره یکی را انتخاب کنند.
این دو گزینه از سوی طرفداران تندرو برگزیت بسیار خائنانه به رفراندوم سال 2016 به‌شمار رفت و از سوی طرفداران اتحادیه در حزب کار بسیار از سر عطوفت شناخته شد.
جانشین خانم می با محاسبات سیاسی بسیار سختی در بین حزب محافظه‌کار از هم گسیخته و نیز درون پارلمان مواجه می‌شود.
می پس از کناره‌گیری از سمت نخست‌وزیری، همچنان عضوی از مجلس عوام باقی می‌ماند.
سقوط خانم می یادآور دوره ناتمام مارگارت تاچر، یک رهبر محافظه‌کار دیگر به دلیل اختلاف بر سر اروپا بود. این ایده با شایعات جنسی‌گرایانه برخی رقبای خانم می مبنی بر اینکه شوهر او در نهایت قدم پیش گذاشت تا به او بگوید که باید استعفا دهد، تکمیل شد.
تا پایان روز جمعه، درخواست خانم می برای سازش با سخت‌ترین مخالفت‌ها مواجه بود؛ تا آنجا که ایان دانکن اسمیت یکی از رهبران سابق حزب محافظه‌کار نوشت: نه! درخواست سازش با وجود حداقل اشتراکات، راهی به جلو نیست؛ بلکه عباراتی کثیف است.
دیدگاه تان را بنویسید