دیدار ترامپ و زلنسکی در مراسم خاکسپاری پاپ فرانسیس، به منازعه مسکو - کی‌یف پایان می‌دهد؟
گفت‌وشنود تاریخی در واتیکان
رامین پرتو
پرونده جنگ اوکراین با وجود ورود مجدد دونالد ترامپ به کاخ‌سفید و وعده‌هایش، هنوز روی میز است و هر روز اخبار میدانی و سیاسی جدید از این روند بر خروجی رسانه‌های مطرح دنیا قرار می‌گیرد. در این مسیر دیدار دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا و ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، پیش از مراسم خاکسپاری پاپ فرانسیس در واتیکان، به عنوان یکی از مهم‌ترین رویدادهای دیپلماتیک اخیر مطرح شد، موضوعی که به نظر می‌رسد تصاویر منتشر شده از آن بیش از ماهیت گفت‌وگوی این دو مورد توجه قرار گرفته است. این دیدار که در محیطی پر رمز و راز و با حضور دو رهبر مستقر در کی‌یف و واشنگتن برگزار شد، نه تنها نشان‌دهنده اهمیت موضوع جنگ اوکراین است، بلکه به عنوان یک فرصت بالقوه برای پایان دادن به این بحران طولانی‌مدت مطرح شد. زلنسکی در پیامی که پس از این دیدار در کانال تلگرامی خود منتشر کرد، از این ملاقات به عنوان «دیداری خوب» یاد و آن را بسیار نمادین توصیف کرد. او همچنین از ترامپ قدردانی کرد و اظهار داشت که امیدوار است نتایجی مثبت از این گفت‌وگو حاصل شود.
زلنسکی درباره این دیدار اظهار کرد که در گفت‌وگوی دونفره، موضوعات متعددی از جمله حفاظت از جان مردم، آتش‌بس کامل و بی‌قید و شرط، و صلحی پایدار و قابل اعتماد مورد بحث قرار گرفته است. او تأکید کرد که این دیدار در صورت دست‌یافتن به نتایج مشترک، ظرفیت تاریخی شدن دارد. از سوی دیگر، مقامات کاخ سفید نیز این دیدار را بسیار سازنده توصیف کرده و اعلام کردند که دو رهبر موافقت کرده‌اند پس از مراسم خاکسپاری، مذاکرات بیشتری به صورت دوجانبه داشته باشند.
زلنسکی در کانال تلگرامی خود، دیدار با ترامپ در واتیکان را خوب و مفید توصیف کرد و نوشت: در این دیدار موضوعات متعددی از جمله حفاظت از جان مردم، آتش‌بس کامل و بی‌قید و شرط، و صلحی پایدار و قابل اعتماد مورد بحث قرار گرفت. رئیس‌جمهور اوکراین تأکید کرد که این دیدار در صورت دست‌یافتن به نتایج مشترک، ظرفیت تاریخی شدن دارد
چرا ترامپ نتوانست جنگ را پایان دهد؟
ترامپ در دوران مبارزات انتخاباتی خود ادعا کرده بود که اگر او رئیس‌جمهور بود، جنگ اوکراین به این شکل رخ نمی‌داد و حتی پس از انتخاب شدن، با یک اقدام سریع، این جنگ را خاتمه می‌دهد. اما واقعیت این است که این ادعاهای ترامپ تنها شعارهای سیاسی بودند و زمینه‌های لازم برای اجرای آن‌ها وجود نداشت. ترامپ در دوران ریاست‌جمهوری خود نیز نتوانست به وعده‌های مشابه عمل کند، از جمله پایان دادن به جنگ غزه که تنها به صلح موقتی منجر شد و بعدها دوباره ادامه یافت و حالا هم این روند ادامه دارد.
سی.ان.ان در این خصوص اعلام کرده که دونالد ترامپ از تلاش‌هایش برای میانجیگری در یک توافق صلح بین روسیه و اوکراین که تاکنون بی‌نتیجه مانده، ناامید شده و به‌طور خصوصی به مشاورانش گفته است که میانجیگری برای رسیدن به یک توافق دشوارتر از آن چیزی بوده که پیش‌بینی می‌کرده است. یکی از منابع به این شبکه گفته است که در پشت صحنه، او مرتباً از میزان نفرت ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه و ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، از یکدیگر صحبت می‌کند؛ واقعیتی که جای تعجب ندارد، اما رئیس‌جمهور استدلال می‌کند که این موضوع و تنش دو طرفه، مذاکرات را پیچیده‌تر می‌کند. سی.ان.ان در گزارش خود آورده است که آشفتگی او زمانی به اوج خود رسید که روسیه روز پنجشنبه به کی‌یف حمله کرد. ترامپ گفت که این حمله در لحظه نامناسبی رخ داد و درست زمانی که او معتقد است در آستانه دستیابی به توافقی است که به دستیارانش گفته است می‌خواهد تا صدمین روز سالگرد ریاست جمهوری‌اش به آن دست یابد!
در این راستا رویترز هم نوشته است که عدم توانایی ترامپ در پایان دادن به جنگ اوکراین به دلایل مختلفی است. اولاً، اوکراین و متحدان اروپایی آن بر حفظ تمامیت ارضی و حاکمیت اوکراین تاکید دارند و هیچ توافقی را بدون این شرط ممکن نمی‌دانند. ثانیاً، روسیه نیز خواسته‌های خود را از جمله به رسمیت شناختن شبه‌جزیره کریمه به عنوان بخشی از خاک خود، اعلام کرده است و این اختلافات بنیادین باعث شده که هرگونه تلاش برای رسیدن به توافق، با چالش‌های جدی مواجه شود.
روسیه و ادامه تحرکات نظامی
تمامی این وقایع در حالی رخ می‌دهد که روسیه همچنان در حال تحرکات نظامی در خاک اوکراین است، زیرا مسکو معتقد است که این جنگ تنها راه برای حفظ منافع استراتژیک خود در منطقه است. روسیه به دنبال تضمین‌های امنیتی قوی‌تر از سوی ناتو و غرب است و می‌خواهد از گسترش نفوذ این سازمان به کشورهای همسایه خود جلوگیری کند. علاوه بر این، روسیه از جنگ به عنوان ابزاری برای تضعیف اقتصادی و سیاسی اوکراین و متحدان غربی آن استفاده می‌کند. این تحرکات نظامی نشان‌دهنده این است که روسیه هیچ تمایلی به عقب‌نشینی از مناطق اشغالی ندارد و به دنبال اعمال فشار بیشتر بر کی‌یف و متحدانش است.
پیشنهادهای ترامپ در مورد پرونده اوکراین ممکن است به عنوان یک راه‌حل کوتاه‌مدت مطرح شود، اما واکنش منفی اروپا نشان می‌دهد که این نوع توافق می‌تواند تبعات بلندمدت و خطرناکی داشته باشد و در نهایت، حل این بحران نیازمند تعادل بین منافع امنیتی، اقتصادی و سیاسی همه طرف‌ها خواهد بود
در این راستا ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه دیروز (شنبه) طی سخنانی از آزادسازی کامل کورسک خبر داد. رئیس‌جمهور روسیه گفت: «اوکراین در منطقه کورسک کاملاً شکست خورد. آزادسازی منطقه کورسک به معنای شکست «قمار» کی‌یف است». رئیس‌جمهور روسیه افزود: «شکست کامل دشمن در مناطق مرزی کورسک شرایطی را برای اقدامات موفقیت‌آمیز بیشتر نیروهای روسی در سایر مناطق کلیدی جبهه ایجاد می‌کند و پیروزی نهایی در این درگیری را نزدیک‌تر می‌کند».
پوتین در یک سخنرانی ویدیویی که توسط کرملین به اشتراک گذاشته شد، از اعضای سرویس روسیه که در شکست گروه‌های نئونازی که تابستان گذشته به این منطقه حمله کرده بودند، شرکت داشتند، تشکر کرد. او گفت: «ماجراجویی کی‌یف کاملاً شکست خورده است و خسارات عظیمی که دشمن متحمل شده، از جمله در میان آماده‌ترین، آموزش‌دیده‌ترین و مجهزترین نیروها، از جمله مدل‌های غربی تجهیزات مطمئناً در کل خط تماس جنگی منعکس خواهد شد».
این در حالیست که ترامپ در مورد پایان جنگ اوکراین پیشنهادهایی ارائه کرده است که شامل به رسمیت شناختن حاکمیت روسیه بر شبه‌جزیره کریمه، خودداری از پیوستن اوکراین به ناتو و واگذاری بخشی از خاک اوکراین به روسیه است. این پیشنهادات به شدت مورد انتقاد اروپا قرار گرفته‌اند، زیرا این نوع توافق می‌تواند سابقه‌ای خطرناک ایجاد کند و امنیت قاره اروپا را به خطر بیندازد. اتحادیه اروپا و کشورهای عضو آن معتقدند که هرگونه توافقی باید شامل تضمین‌های امنیتی معتبر از سوی آمریکا و اروپا باشد و تمامیت ارضی اوکراین باید حفظ شود. این اختلافات نشان‌دهنده این است که نگاه اروپا به صلح متفاوت از آن چیزی است که ترامپ پیشنهاد می‌کند.
در این میان سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا ترامپ و تیم وی مانند استیو ویتکاف می‌توانند در کوتاه‌مدت به جنگ اوکراین خاتمه دهند؟ پاسخ به این سوال به شرایط و اراده سیاسی طرفین بستگی دارد. ترامپ ممکن است با اعمال فشار دیپلماتیک و اقتصادی بر روسیه، به دنبال رسیدن به توافقی باشد که به نفع آمریکا باشد اما این موضوع به خواسته‌های روسیه نیز بستگی دارد. مسکو به دنبال تضمین‌های امنیتی قوی‌تر، از جمله عدم گسترش ناتو به کشورهای همسایه خود، و به رسمیت شناختن مناطق اشغالی به عنوان بخشی از خاک خود است. این خواسته‌ها با اصول اساسی اتحادیه اروپا و متحدان غربی در تضاد است.
به هر ترتیب دیدار ترامپ و زلنسکی در واتیکان نشان‌دهنده اهمیت موضوع جنگ اوکراین و ضرورت تلاش برای پایان دادن به این بحران است، اما این دیدار تنها یک گام اولیه است و رسیدن به توافق نهایی نیازمند تلاش‌های جدی و مداوم از سوی همه ذی‌نفعان است. پیشنهادهای ترامپ ممکن است به عنوان یک راه‌حل کوتاه‌مدت مطرح شود، اما واکنش منفی اروپا نشان می‌دهد که این نوع توافق می‌تواند تبعات بلندمدت و خطرناکی داشته باشد. در نهایت، حل این بحران نیازمند تعادل بین منافع امنیتی، اقتصادی و سیاسی همه طرف‌ها است.
دیدگاه تان را بنویسید