با جمع‌آوری ۱۰ میلیون امضا در کارزار برگزاری انتخابات زودهنگام رقم خورد؛
تقویت اتحاد اپوزیسیون در ترکیه
رامین پرتو
در شرایطی که ترکیه با چالش‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی متعددی روبرو است، دستگیری اکرم امام‌اوغلو، شهردار استانبول و یکی از شخصیت‌های محوری حزب جمهوری‌خواه خلق ترکیه (CHP)، به عنوان یکی از مهم‌ترین تحولات اخیر در عرصه داخلی این کشور مطرح شده است. این اقدام دولت تحت رهبری رجب طیب اردوغان و حزب عدالت و توسعه (AKP) نه تنها واکنش‌های گسترده‌ای را در داخل ترکیه به همراه داشته، بلکه به موجی از اعتراضات و فشارهای عمومی برای برگزاری انتخابات زودهنگام منجر شده است. در این مسیر اپوزیسیون ترکیه، به رهبری اوزگور اوزل، با جمع‌آوری 10 میلیون امضا از هواداران خود، نشان داده است که دستگیری امام‌اوغلو تنها یک موضوع حقوقی نیست، بلکه بخشی از یک استراتژی سیاسی برای سرکوب مخالفان است. در اواخر ماه مارس، حامیان اپوزیسیون ترکیه کارزاری برای جمع‌آوری امضا از کسانی که خواهان برگزاری انتخابات زودهنگام ریاست‌جمهوری و آزادی امام‌اوغلو از بازداشت پیش از محاکمه هستند، آغاز کردند و حالا اوزل به شبکه تلویزیونی هالک گفت: «ما تاکنون بیش از ۱۰ میلیون امضا در قالب این کارزار جمع‌آوری کرده‌ایم». مقامات ترکیه بارها اعلام کرده‌اند که انتخابات زودهنگام در دستور کار نیست و انتخابات بعدی ریاست‌جمهوری برای بهار سال ۲۰۲۸ برنامه‌ریزی شده است. حزب اپوزیسیون جمهوری‌خواه خلق قصد دارد حدود ۲۸ میلیون امضا جمع‌آوری کند؛ رقمی برابر با تعداد آرایی که رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور کنونی ترکیه، در انتخابات سال ۲۰۲۳ کسب کرده بود.
حزب عدالت و توسعه در سال‌های اخیر تلاش کرده است تا رسانه‌های مستقل را سرکوب و از رسانه‌های تحت کنترل خود برای تبلیغات سیاسی استفاده کند که این اقدام به کاهش تأثیر اعتراضات و رسیدن صدای مخالفان به عموم مردم کمک می‌کند؛ رویه‌ای که از زمان کودتای 2015 تاکنون ادامه دارد
چرا دستگیری امام‌اوغلو موج مخالفت‌های داخلی به راه انداخت؟
دستگیری اکرم امام‌اوغلو در زمانی اتفاق افتاد که او به عنوان یکی از قدرتمندترین شخصیت‌های اپوزیسیون ترکیه شناخته می‌شد. شهردار استانبول، که در انتخابات محلی سال 2019 با اختلاف قابل توجهی از رقیب خود پیروز شد، نمادی از مقاومت در برابر سلطه طولانی‌مدت حزب عدالت و توسعه به شمار می‌رود. این موضوع به ویژه در شهر استانبول، که قلب اقتصادی و فرهنگی ترکیه است، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
امام‌اوغلو با مدیریت مؤثر خود در استانبول، که شامل پروژه‌های عمرانی، بهبود خدمات شهری و تلاش برای حل مشکلات روزمره شهروندان است، توانسته است حمایت گسترده‌ای از مردم کسب کند. این محبوبیت او را به یک تهدید جدی برای حزب عدالت و توسعه تبدیل کرده است. اردوغان، که خود قبلاً شهردار استانبول بوده است، می‌داند که کنترل این شهر برای ثبات سیاسی و اقتصادی کشور حیاتی است. بنابراین، دستگیری امام‌اوغلو نه تنها یک اقدام حقوقی، بلکه یک حرکت سیاسی استراتژیک به نظر می‌رسد که هدف آن ضربه زدن به اعتبار و نفوذ اپوزیسیون است.
اما این اقدام به جای اینکه به ضعف اپوزیسیون منجر شود، موجی از اعتراضات و فشارهای عمومی را در سراسر کشور به راه انداخته است. مردم ترکیه، که در سال‌های اخیر با بحران‌های اقتصادی، بیکاری، تورم و کاهش سطح زندگی مواجه بوده‌اند، از این اقدام دولت به عنوان نمونه‌ای از سرکوب سیاسی استقبال نکرده‌اند. حتی بسیاری از افرادی که قبلاً از حزب عدالت و توسعه حمایت می‌کردند، اکنون از تصمیمات اردوغان ناراضی هستند. دستگیری امام‌اوغلو نه تنها به تشدید تنش‌های داخلی کمک کرده، بلکه اتحاد مجدد اپوزیسیون را تسهیل کرده است.
در صورتی که اکرم امام‌اوغلو از زندان آزاد نشود، احتمال وقوع تحولات بزرگ در سیاست داخلی ترکیه وجود دارد که نخستین مورد آن می‌تواند افزایش اعتراضات و تجمعات عمومی باشد. مضاف‌براینکه این اعتراضات ممکن است به صورت خشونت‌آمیز درآید و پایداری سیاسی کشور را تهدید کند
اقدامات اردوغان و آکپارتی چه خواهد بود؟
در پاسخ به فشارهای افزایش‌یافته از سوی اپوزیسیون و مردم، اردوغان و حزب عدالت و توسعه اقدامات مختلفی را در نظر گرفته‌اند که هدف آن‌ها کاهش تأثیر این اعتراضات و حفظ قدرت است. یکی از روش‌هایی که حزب عدالت و توسعه از آن استفاده می‌کند، تقویت کنترل بر قوه قضاییه است. دستگیری امام‌اوغلو و دیگر مخالفان سیاسی نشان می‌دهد که نظام قضایی ترکیه تحت تأثیر دولت قرار دارد و بر همین اساس این رویکرد به حزب حاکم اجازه می‌دهد تا بدون انجام انتخابات، مخالفان خود را سرکوب کند. از سوی دیگر حزب عدالت و توسعه در سال‌های اخیر تلاش کرده است تا رسانه‌های مستقل را سرکوب کند و از رسانه‌های تحت کنترل خود برای تبلیغات سیاسی استفاده کند که این اقدام به کاهش تأثیر اعتراضات و رسیدن صدای مخالفان به عموم مردم کمک می‌کند. موضوع سوم هم این است که اردوغان و حزب عدالت و توسعه سعی می‌کنند با تمرکز بر بحران‌های اقتصادی و امنیتی، توجه مردم را از مسائل سیاسی دور کنند. این استراتژی شامل اشاره به تهدیدات خارجی، مسائل مربوط به مهاجران و مشکلات اقتصادی است که به عنوان توجیهی برای ادامه حکومت فعلی استفاده می‌شود.
مساله چهارم هم تحریک تنش‌های قومی و مذهبی است. این روش یکی از روش‌های قدیمی اردوغان و تیم وی به حساب می‌آید که در اصل تحریک تنش‌های قومی و مذهبی برای تقسیم مخالفان محسوب می‌شود. این رویکرد به حزب حاکم اجازه می‌دهد تا با ایجاد شکاف در میان مخالفان، مقاومت علیه خود را ضعیف کند. در این مسیر اردوغان و حزب حاکم اعلام کرده‌اند که هیچ برنامه‌ای برای برگزاری انتخابات زودهنگام وجود ندارد و حالا این تصمیم به آن‌ها فرصت می‌دهد تا با استفاده از منابع دولت و سیاست‌های داخلی، موقعیت خود را تقویت کنند.
چه خواهد شد؟
سوالی که در این مسیر مطرح می‌شود این است که اگر اکرم امام‌اوغلو از زندان آزاد نشود چه اتفاقاتی ممکن است رخ دهد؟ به باور برخی از تحلیلگران در صورتی که اکرم امام‌اوغلو از زندان آزاد نشود، احتمال وقوع تحولات بزرگ در سیاست داخلی ترکیه وجود دارد که نخستین مورد آن می تواند افزایش اعتراضات و تجمعات عمومی باشد؛ به گونه‌ای که مخالفان اردوغان می‌گویند که آزادی امام‌اوغلو به عنوان یکی از درخواست‌های اصلی اپوزیسیون و مردم ترکیه مطرح شده و ادامه حبس او می‌تواند به تشدید اعتراضات و تجمعات عمومی در سراسر کشور منجر شود. این اعتراضات ممکن است به صورت خشونت‌آمیز درآید و پایداری سیاسی کشور را تهدید کند. از سوی دیگر ادامه حبس امام‌اوغلو می‌تواند به کاهش مشروعیت حکومت اردوغان در چشم جامعه بین‌المللی و داخلی کمک کند. بسیاری از کشورهای غربی و سازمان‌های حقوق بشری از این اقدام انتقاد کرده‌اند و ادامه آن می‌تواند به تحریم‌های سیاسی و اقتصادی علیه ترکیه منجر شود.
نکته مهمتر این است که دستگیری امام‌اوغلو به اپوزیسیون فرصت داده است تا اتحاد داخلی خود را تقویت کنتد. اگر این وضعیت ادامه یابد، احتمال تشکیل یک جبهه واحد ضد اردوغان افزایش می‌یابد که می‌تواند در انتخابات بعدی تهدیدی جدی برای حزب حاکم باشد. از منظر دیگر باید متوجه بود که ادامه این بحران می‌تواند به بی‌ثباتی سیاسی و اقتصادی در ترکیه منجر شود. سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی ممکن است اعتماد خود به اقتصاد ترکیه را از دست بدهند و این موضوع به تشدید بحران‌های اقتصادی کمک کند. با این تفاسیر اگر فشارهای داخلی و بین‌المللی به اندازه کافی افزایش یابد، اردوغان ممکن است مجبور شود انتخابات زودهنگام برگزار کند. این انتخابات می‌تواند به عنوان فرصتی برای اپوزیسیون برای کسب قدرت استفاده شود.
در آخر باید توجه شود که دستگیری اکرم مام‌اوغلو، شهردار استانبول، نه تنها به عنوان یک اقدام حقوقی، بلکه به عنوان یک حرکت سیاسی برای سرکوب مخالفان تلقی می‌شود. این اقدام موجی از اعتراضات و فشارهای عمومی را در سراسر ترکیه به راه انداخته و اتحادیه مجدد اپوزیسیون را تسهیل کرده است. اردوغان و حزبش برای کنار زدن این فشارها از روش‌های مختلفی از جمله استفاده از قوه قضاییه، کنترل رسانه‌ها و تأکید بر بحران‌های اقتصادی استفاده می‌کنند.
دیدگاه تان را بنویسید