مواجهه تند و طعنه‌آمیز بغداد با فرستاده دمشق

رامین پرتو

روی کار آمدن حکومت موقت در سوریه به رهبری ابومحمد الجولانی و جای‌گیری یاران او در ساختار سیاسی- امنیتی دمشق که تا دیروز دستار مشکی رنگ تحریرالشام را به سر داشتند، نگرانی‌های زیادی را برای کشورهای همسایه سوریه به وجود آورد. اینکه ترکیه امروز از برچیده شدن حکومت بشار اسد بهره می‌برد، دلیلی ندارد جز اینکه تمام این سناریو توسط آنکارا طراحی و اجرایی شده اما سایر همسایگان سوریه مانند لبنان و اردن به شدت نگران وضعیت فعلی هستند. اگرچه اسرائیل هم در این راستا از به وجود آمدن چنین شرایط و وضعیتی کمال استفاده را می‌برد و منافع خود را تامین می‌کند، اما تنها دولتی که از روز اول نگران وضعیت سوریه بوده و هست، دولت مستقر در بغداد است. زمانی که حکومت اسد سقوط کرد، بسیاری از نظامیان سوریه به عراق پناهنده شدند و با گذر از مرز به دنبال آن بودند که جان خود را حفظ کنند و همین حالا هم بسیاری از آنها، نمی‌خواهند به کشور خود بازگردند و دلیل آن هم ترس از مرگ و تسویه حساب‌های خونین داخلی علیه آنها و خانواده‌شان است. 

مردم عراق در اعتراض به سفر اسعد الشیبانی، وزیر خارجه دولت موقت سوریه به این کشور تظاهراتی را در میدان الحمزه در شهرک صدر بغداد برگزار کردند 

در این راستا عراق به دلیل شناخت عمیقی که از ماهیت تحریرالشام و تیم جولانی دارد، مرزهای مشترک خود را با سوریه دیوارکشی و گشتی‌های خود در مرز را برای رصد و خنثی‌سازی هرگونه تحرک تروریستی چند برابر کرده است؛ چراکه به زعم مسئولان بغداد، مشخص نیست که دولت موقت سوریه قرار است چگونه به مقوله امنیت و حفظ آن برای عدم آسیب‌رسانی به همسایگانش گام بردارد. با این تفاسیر قرار بر این بود که از چند هفته پیش اسعد حسن الشیبانی، وزیر خارجه دولت موقت سوریه به عراق سفر و در مورد مسائل امنیتی دوجانبه و حتی موضوعات دیپلماتیک و اقتصادی با مقامات بغداد گفت‌وگو کند، اما چندین بار این سفر لغو شد ولی در نهایت او جمعه وارد بغداد شد و رویترز خبر ورود او به عراق را تایید کرد.

پیشتر یک منبع دیپلماتیک عراقی در بغداد به رویترز خبر داده بود سفر وزیر خارجه سوریه بار دیگر در دستورکار دو کشور قرار گرفته است. این منبع افزود در این سفر پرونده‌ها و موضوعات زیادی بررسی خواهد شد ولی انتظار نمی‌رود که این سفر سطح روابط کامل دو کشور را بازگرداند، اما پایه‌گذار تفاهمات مهمی خواهد بود. 

در این راستا وزیر خارجه دولت موقت سوریه با محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق دیدار کرد. بر اساس بیانیه صادره از سوی دفتر اطلاع‌رسانی نخست‌وزیر عراق، السودانی در این دیدار بر موضع آشکار و ثابت عراق در احترام به گزینه‌های مردم سوریه با همه طیف‌ها و گروه‌هایشان و نیز اهتمام به امنیت و ثبات سوریه تاکید کرد و گفت که این امر بر امنیت و ثبات منطقه تاثیر خواهد داشت. وی با تاکید بر اهمیت تداوم رایزنی‌های سیاسی و امنیتی میان دو کشور، گفت که فرایند سیاسی سوریه باید فراگیر و حافظ تنوع و صلح اجتماعی این کشور باشد. نخست‌وزیر عراق بر اهمیت احترام به اعتقادات و مقدسات همه گروه‌ها و قشرهای مردم سوریه تاکید و اظهار کرد که تعدی یا نقض حقوق هر یک از اقشار سوریه پذیرفتنی نیست. وی بر تمامیت ارضی سوریه و مخالفت با هر نوع مداخله در امور داخلی این کشور به خصوص تسلط اسرائیل بر بخش‌های از اراضی سوریه تاکید کرد. السودانی همچنین بر آمادگی عراق برای نقش‌آفرینی در حمایت از سوریه و بازسازی آن و ارائه هرگونه تسهیلات لازم در این باره تاکید کرد و گفت: هماهنگی برای مقابله با خطر تروریسم در راستای تحقق ثبات و حمایت از بازسازی سوریه و مقابله با گفتمان فرقه‌گرایانه حائز اهمیت است. 

از سوی دیگر وزیر خارجه دولت موقت سوریه با عبداللطیف جمال رشید، رئیس جمهور عراق در قصر السلام واقع در بغداد دیدار و گفت وگو کرد و دو طرف در این دیدار درخصوص روابط بغداد و دمشق و آخرین تحولات منطقه تبادل نظر کردند. 

عراق به دلیل شناخت عمیقی که از ماهیت تحریرالشام و تیم جولانی دارد، مرزهای مشترک خود با سوریه را دیوارکشی و گشتی‌های خود در مرز را چند برابر کرده است

پاتک سیاسی به دمشق؟ 

طعنه‌های سیاسی است که فواد حسین، وزیر خارجه عراق در دیدار و کنفرانس خبری به همتای سوری خود زده بود. او در این کنفرانس خبری گفت که جامعه سوریه همچون ما از سیاست‌های حزب بعث رنج برده است و سوری‌ها برای رهایی از نظام تک نفره، در مبارزه دائم بودند. وزیر خارجه عراق عنوان داشت که تهدیدهای فوری مشترکی علیه جوامع سوریه و عراق وجود دارد.

وی افزود که ما با هیأت سوری در خصوص تشکیل اتاق عملیات مشترک برای رویارویی با داعش گفتگو کردیم و با طرف سوری تحرکات داعش و ایده تشکیل اتاق عملیات مشترک برای رویارویی با داعش را مورد بررسی قرار دادیم.‌ وی با بیان اینکه تجربه عراق ممکن است برای سوری‌ها در رویارویی با چالش‌های امنیتی مفید باشد، گفت: بی‌ثباتی در سوریه مستقیماً بر اوضاع عراق تاثیر می‌گذارد. 

وزیر خارجه عراق گفت که ما درباره حوادث منطقه ساحل سوریه رایزنی کردیم و نگرانی خود را از آنچه اتفاق می‌افتد، ابراز کردیم. ما از تشکیل کمیته تحقیقات در خصوص رخدادهای ساحل سوریه استقبال می‌کنیم و امیدواریم که خروجی این کمیته، نتایجی باشد که به صلح خدمت برساند. فواد حسین گفت که بی‌توجهی به هر قشری در جامعه باعث ایجاد خشم و آشوب می‌شود که تروریست‌ها از آن بهره‌برداری می‌کنند. وزیر خارجه عراق گفت که اتاق عملیات مشترک میان پنج کشور برای رویارویی با داعش، به زودی تشکیل خواهد شد. 

رئیس دستگاه دیپلماسی عراق همچنین گفت که توافق میان احمد الشرع، رئیس موقت سوریه و مظلوم عبدی، رئیس نیروهای سوریه دموکراتیک (قسد) را تایید می‌کنیم و امیدواریم که این توافق، در راستای منفعت سوریه اجرا شود. 

در همین راستا، وزیر خارجه موقت سوریه گفت که در راستای تلاش‌هایمان برای تاکید بر وحدت میان عراق و سوریه، به بغداد سفر کرده‌ایم و کشور ما در تحکیم روابطمان جدی است. سوریه و عراق باید با یکدیگر برای جلوگیری از هرگونه مداخله در امور داخلی‌شان بایستند. سوریه در تحکیم روابط با عراق جدی است. سوریه و عراق باید برای مخالفت با هرگونه مداخله خارجی که از سوی قدرت‌های خارجی برای انجام اقداماتی بر ما دیکته می‌شود، همکاری کنند. 

اسعد الشیبانی، افزود: سوریه با چالش بازسازی مواجه است و این چالشی است که عراق آن را می‌فهمد. ما به تسهیل عبور کالاها، خدمات و سرمایه‌گذاری با عراق پایبند هستیم. 

او گفت که هدف از سفر ما به عراق، با هدف تقویت تبادلات تجاری و رفع موانع میان دو کشور است. شراکت قوی با عراق باعث می‌شود که ما در رویارویی با مداخله‌های خارجی، ایمن‌تر شویم. وزیر خارجه موقت سوریه اظهار کرد که راه آسان نخواهد بود، اما ما اطمینان داریم که دمشق و بغداد از این مرحله قوی‌تر از گذشته بیرون خواهند آمد

اینکه وزیر خارجه و نخست‌وزیر عراق به صورت مشخص خط مشی و رفتار حکومت فعلی دمشق در مواجهه با مردمان این کشور را به باد انتقاد گرفته‌اند به خوبی نشان می‌دهد که آنها از انباشت رادیکالیسم و خشونتی که ممکن است هر زمان به ورطه تسویه حساب‌های قومیتی درآید و همچنین تهدید داعش نگران هستند. 

این طعنه‌ها و انتقادهای سیاسی را در کف خیابان‌های بغداد هم می‌توان مشاهده کرد؛ به گونه‌ای که  مردم عراق در اعتراض به سفر «اسعد الشیبانی» وزیر خارجه دولت موقت سوریه به این کشور تظاهراتی را در میدان الحمزه در شهرک صدر بغداد برگزار کردند. همچنین استان بصره شاهد اعتراضات مشابهی در مخالفت با سفر اسعد الشیبانی به عراق بود. رویترز در گزارش خود آورده است که «مردم عراق با برگزاری اعتراضات گسترده، سفر وزیر خارجه سوریه به عراق و استقبال شخصیت‌های دولتی عراقی از وی را محکوم کردند».