مصادره؛ شوک یکباره ترامپ به همسایگان جنوبی

رامین پرتو

ورود ترامپ به کاخ‌سفید از همین حالا خسارت‌هایی را رقم زده که گستره آن در دو مقیاس جهانی و منطقه‌ای قابل لمس و درک است. در گستره جهانی حالا بسیاری از تحلیلگران اعتقاد دارند که ترامپ و تیم نئوکان‌های ساکن کاخ‌سفید فضایی را به وجود می‌آورند که بدون شک شوک‌های گاه و بیگاه اما ممتد را خلق خواهند کرد که نمونه آن تعلیق کمک‌های ایالات متحده به کشورهای مختلف مانند افغانستان، پاکستان، اوکراین و حتی دولت‌های آفریقایی است. به عنوان مثال بلومبرگ از قول یکی از دیپلمات‌های ارشد آمریکا اعلام کرد که تیم دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا به گونه‌ای اعلام کرده که مایل نیست به صورت مستقیم در بازسازی اوکراین نقشی ایفا کند و پیشنهاد داده که این مسئولیت بر عهده بخش خصوصی خواهد بود. این موضع‌گیری به منزله تغییری شگرف از سیاست‌های دولت جو بایدن است که ۱۰۰ میلیارد دلار در قالب کمک‌های مالی و نظامی از آغاز درگیری‌ها در اوکراین در ۲۰۲۲ به این کشور کمک کرد و متعهد شد تا پس از پایان جنگ، به کی‌یف در بازسازی کمک کند اما بلومبرگ در ادامه نوشته است که کی‌یف تلاش‌های خود را برای جلب نظر کمک‌های خارجی و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در حمایت از بازسازی اوکراین دو چندان کرده است. 

دونالد ترامپ ۱۰ روز قبل یک گفتگوی تلفنی ۴۵ دقیقه‌ای را با مته فردریکسن، نخست وزیر دانمارک داشته که به مشاجره منجر شده و بر همین اساس او خواستار الحاق سریع حاکمیت گرینلند به آمریکا شده است

این موضوع صرفاً گوشه‌ای از صدمه اقدامات ترامپ به جهان و حتی متحدان ایالات متحده و به خصوص اروپایی‌ها است اما آنچه در این راستا باید موردنظر قرار بگیرد و نمی‌تواند از نظر پنهان بماند، جنگی است که ترامپ به بلوک نزدیک به خود یعنی آمریکای لاتین و کانادا به راه انداخته است. در این راستا وزارت کشور ایالات متحده اعلام کرد که رسماً نام «خلیج مکزیک» را به «خلیج آمریکا» و نام قله «دنالی» در آلاسکا را به «کوه مک‌کینلی» تغییر داده است. رویترز در این خصوص اعلام کرده که دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده به عنوان بخشی از فرامین اجرایی خود چند ساعت پس از ورودش به کاخ سفید در ۲۰ ژانویه دستور این تغییرات را صادر کرد و این دقیقاً همان دستوراتی است که در جریان کارزار انتخاباتی خود به طرفدارانش متعهد شده بود. وزارت کشور ایالات متحده در بیانیه‌ای در این خصوص اعلام کرد که «بر اساس دستور رئیس جمهور، خلیج مکزیک اکنون رسما خلیج آمریکا و بزرگترین قله آمریکای شمالی در آلاسکا به نام کوه مک‌کینلی تغییر نام داده شد». نکته اینجاست که قله بلند آلاسکا قبلا به افتخار رئیس جمهور سابق ایالات متحده «ویلیام مک‌کینلی»، کوه مک‌کینلی نامیده می‌شد، اما به درخواست ایالت آلاسکا در سال ۱۹۷۵ به دنالی (به معنای بلند در زبان بومی کویوکان) تغییر نام داد. 

این وزارتخانه همچنین در ادامه بیانیه خود عنوان کرده است که «این تغییرات تعهد دولت به حفظ میراث خارق‌العاده ایالات متحده و اطمینان از اینکه نسل‌های آینده آمریکایی‌ها میراث قهرمانان و دارایی‌های تاریخی آن را جشن می‌گیرند، مجددا تایید می‌کند». این در حالیست که ترامپ در جریان سخنرانی روز تحلیف خود در روز دوشنبه ۲۰ ژانویه، گفته بود که مک‌کینلی به عنوان یک جمهوریخواه که در سال‌های ۱۸۹۷ تا ۱۹۰۱ رئیس جمهور ایالات متحده بود، کشور را از طریق وضع تعرفه‌ها و استعداد فوق‌العاده به عنوان یک تاجر، بسیار غنی کرد و شایسته است که مجدداً نام او بر سر زبان‌ها بیفتد! در اسناد اندیشکده‌های آمریکا هم آمده است که مک‌کینلی در دوران ریاست جمهوری خود یکسری اقدامات در راستای گسترش ایالات متحده انجام داد؛ به گونه‌ای که گوآم، هاوایی و پورتو ریکو را به قلمروی ایالات متحده اضافه کرد و البته هاوایی بعداً یکی از ایالات‌های آمریکا شد.

منازعه با چین و روسیه شروع شد؟ 

نکته بسیار مهم این است که در مورد خلیج مکزیک در حالی که ترامپ می‌تواند سازمان زمین شناسی ایالات متحده را به عنوان رئیس جمهور هدایت کند تا نحوه نامیدن و قرار گرفتن این خلیج را تغییر دهد، چنین تغییر نامی بعید است که در سطح بین‌المللی به رسمیت شناخته شود و از اینرو بسیاری از ناظران بین‌المللی این اقدام وی را نوعی بازی با اختیارات و الفاظ از سوی ترامپ می‌دانند. 

تغییر نام بزرگترین قله در آلاسکا اگرچه ارتباطی به کانادا ندارد، اما به دلیل هم‌مرز بودن این ایالت با کانادا، می‌تواند نوعی پیام اخطار از سوی واشنگتن به این کشور باشد که در آینده جنبه‌های دیگری از منازعه را نمایان خواهد کرد

با تمام این تفاسیر، اقدام ترامپ علیه مکزیک باعث شد تا دولت حاکم بر مکزیکوسیتی علیه واشنگتن موضع اتخاذ کند و حتی به سمت تقابل با آمریکا رفتند. 

در این خصوص شبکه ان‌بی‌سی نیوز برای اولین بار گزارش داد که دولت مکزیک با درخواست دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا برای اجازه فرود هواپیمای نظامی آمریکایی که حامل مهاجران اخراج شده از ایالات متحده بوده، مخالفت کرده و یک مقام آمریکایی و یک مقام مکزیکی در گفت‌وگو با خبرگزاری رویترز این تصمیم دولت مکزیک را تائید کردند. 

بر اساس گزارش منتشر شده از سوی رویترزف هواپیماهای ارتش آمریکا ۲ پرواز مشابه هر کدام با حدود ۸۰ مهاجر به گواتمالا انجام دادند اما پس از رد درخواست واشنگتن، دولت قادر به پیشبرد طرحی برای فرود هواپیمای سی-۱۷ در مکزیک نبود. وزارت امورخارجه مکزیک هم در بیانیه‌ای اعلام کرد که این کشور روابط بسیار خوبی با ایالات متحده دارد و در موضوعاتی مانند مهاجرت با آن همکاری می‌کند اما منابع رسانه‌ای اعلام کرده‌اند که این فقط یک موضع دولتی برای حفظ ظاهر روابط دو جانبه است! 

این در حالیست که برخی از تحلیلگران اعلام کرده‌اند که تغییر نام بزرگترین قله در آلاسکا هم اگرچه ارتباطی به کانادا ندارد، اما به دلیل هم‌مرز بودن آلاسکا با کانادا می‌تواند نوعی پیام اخطار از سوی واشنگتن به این کشور باشد که در آینده جنبه‌های دیگری از منازعه را نمایان خواهد کرد. 

فارغ از موضوع خلیج مکزیک باید توجه شود که بحث تسلط آمریکا بر کانال پاناما و خرید گرینلند هم از موضوعاتی است که همین حالا واکنش‌های زیادی را به ضرر آمریکا رقم زده است. در این خصوص روزنامه فایننشال تایمز‌ به نقل از مقام‌های ارشد اروپایی گزارش داد دونالد ترامپ ۱۰ روز قبل یک گفتگوی تلفنی ۴۵ دقیقه‌ای را با مته فردریکسن، نخست وزیر دانمارک داشته که به مشاجره منجر شده است. 

بر اساس این گزارش ترامپ که در زمان انجام این گفت‌وگوی تلفنی هنوز رئیس جمهور منتخب بود و تحلیف انجام نداده بود با لحنی خشمگینانه و تهاجمی تهدید به اعمال تعرفه‌های جدید علیه این متحد آمریکا در ائتلاف ناتو در صورت واگذار نکردن جزیره گرینلند کرده است. همچنین برایان هیوز، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا هر چند درباره این گزارش اظهار نظر نکرده اما گفت که دلیل تمرکز ترامپ بر کنترل گرینلند رقابت کلی‌تر آمریکا، چین و روسیه در حوزه قطب شمال است. 

این رقابت ترامپ با مسکو و پکن گویا به گرینلند ختم نشده و حالا پاناما را هم در بر گرفته است؛ به گونه‌ای که مائو نینگ، سخنگوی وزارت خارجه چین در واکنش به لفاظی‌های ترامپ، با تاکید بر اینکه کشورش در عملیات کنترل کانال پاناما دخالتی ندارد، گفت که از منافع ملی خود در برابر تهدیدات برای اعمال تعرفه حفاظت خواهد کرد و آمریکا باید بداند که در جنگ‌های تجاری هیچ برنده‌ای وجود ندارد. 

از سوی دیگر الکساندر شچتینین، مدیر بخش آمریکای لاتین وزارت خارجه روسیه هم در واکنش به اظهارات آمریکا در مورد کنترل کانال پاناما اعلام کرد ما انتظار داریم که در جریان گفتگوهای مورد نظر بین رهبری پاناما و دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، در مورد مسائل کنترل کانال پاناما، که قطعاً در حیطه روابط دوجانبه آنها قرار می‌گیرد، طرفین به رژیم حقوقی بین‌المللی فعلی احترام بگذارند. او بار دیگر بر تعهد روسیه به بی طرفی در مسیرهای تجاری مهم تاکید کرد و گفت که انتظار دارد هم آمریکا و هم پاناما به این توافقنامه احترام بگذارند؛ چراکه روسیه از سال ۱۹۸۸ به این پروتکل پیوسته است و تعهدات خود را برای رعایت بی طرفی دائمی کانال پاناما تأیید و از ایمن و باز نگه داشتن این آبراه ترانزیتی بین‌المللی حمایت می‌کند. 

بر همین اساس باید دید که سناریوی ترامپ برای کنترل خلیج مکزیک، گرینلند و کانال پاناما چگونه علیه پکن و مسکو پیش خواهد رفت.