رامین پرتو

از زمان انعقاد قرارداد آتش‌بس میان اسرائیل و لبنان، حرف و حدیث‌های بسیار زیادی در مورد چگونگی اجرای این توافق به میان آمد و هنوز هم برخی‌ها بر این عقیده هستند که اسرائیل در این خصوص از تعهداتش سرپیچی خواهد کرد. در توافق مذکور آمده است که ارتش اسرائیل باید پس از 60 روز از جنوب لبنان خارج شود اما این در حالیست که مقامات تل‌آویو هنوز هم در مورد این مساله به صورت واضح اقدام خاصی انجام نداده‌اند و اساساً بنا ندارند که ارتش را مرزهای جنوبی لبنان خارج کنند. 

در این راستا حالا به نظر می‌رسد که قدرت‌های غربی به خصوص فرانسه که خود را صاحب نفوذ در لبنان می‌داند، در این عرصه فعال شده‌اند و می‌خواهند هرچه زودتر وضعیت کنونی لبنان را به سمت آرامش و ثبات بر اساس منافع خود پیش ببرند. بر این اساس امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه صبح دیروز (جمعه) وارد بیروت پایتخت لبنان شد و این در حالی است که در گفت‌وگویی با ولیعهد عربستان، ۲ طرف بر حمایت کامل خود از تشکیل دولت قدرتمند در لبنان تاکید کردند. ریاست جمهوری فرانسه (کاخ الیزه) خاطرنشان کرد که دو طرف در این تماس در مورد اهمیت حمایت از رایزنی‌های انجام شده توسط مقامات لبنانی برای تشکیل دولتی که قادر به گرد هم آوردن تنوع مردم لبنان در کنار هم باشد، بحث کردند. ماکرون و محمد بن سلمان ولیعهد عربستان همچنین بر لزوم رعایت آتش‌بس میان اسرائیل و لبنان و همچنین انجام اصلاحات لازم برای دستیابی به رفاه، ثبات و حفظ حاکمیت لبنان تاکید کردند. خبرگزاری عربستان سعودی (واس) گزارش داد که شاهزاده محمد بن سلمان روز پنجشنبه تماس تلفنی از امانوئل ماکرون را دریافت کرده است. رویترز نیز نوشته است که در این تماس تلفنی، روابط دوجانبه و راه‌های توسعه آن و همچنین تعدادی از موضوعات مرتبط با همکاری‌های دوجانبه در زمینه‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفت.

آنچه در خصوص سفر ماکرون و گوترش به لبنان باید مورد توجه قرار بگیرد این است که هر دو به نوعی بر دو موضوع اصلی تاکید کردند که نخست بحث خروج اسرائیل از جنوب لبنان و استقرار ارتش لبنان در آنجا است و دوم، مساله تحویل دادن سلاح از سوی حزب‌الله به دولت بود

ماکرون در بدو ورود به بیروت با نجیب میقاتی، نخست‌وزیر دولت پیشبرد امور لبنان دیدار کرد. میقاتی بعد از دیدار با رئیس جمهور فرانسه در لبنان گفت که ما در این دیدار درباره اوضاع کنونی لبنان در همه عرصه‌ها رایزنی کردیم. او عنوان داشت که ماکرون اوضاع لبنان را درک می‌کند و قول داده است که از دولت جدید لبنان حمایت کند. او برای پیگیری موضوع کمک‌ها و نیز موضوع اجرای قطعنامه ۱۷۰۱ آمادگی کامل دارد.

میقاتی تصریح کرد: ما نقض‌های اسرائیل را به شکل دائمی پیگیری می‌کنیم و نیز وعده‌هایی مبنی بر اینکه با پایان مهلت ۶۰ روز تمام خواهند شد، دریافت کرده‌ایم و امیدواریم که این وعده‌ها عملی شوند. همچنین ماکرون پیشتر و در آستانه سفرش به بیروت در مصاحبه با روزنامه فرانسوی «لوریان لوژور» تاکید کرد که تلاش‌های مشترک فرانسه، آمریکا و عربستان با هدف کمک به لبنان بدون اعمال دیکته یا فشاری است و انتخاب «ژوزف اون» به عنوان رئیس جمهور و مکلف شدن «نواف سلام» برای نخست‌وزیری لبنان ثمره تلاش‌ها و آغاز دوران سیاسی جدیدی برای این کشور و امیدی باور نکردنی است. وی درباره پرونده آتش‌بس لبنان توضیح داد که این توافق مستلزم بازگرداندن تسلط کامل ارتش لبنان بر خاک این کشور است. ماکرون همچنین بر لزوم محدود شدن سلاح به دولت تاکید کرد که به صورت مشخص اشاره‌ای به حزب‌الله 

لبنان داشت. 

رئیس جمهور فرانسه همچنین درباره امکان تضمین عقب‌نشینی نظامیان اسرائیلی از خاک لبنان در ۲۷ ژانویه گفت: من تنها درباره چیزی که می‌توانم ضمانت کنم، تضمین می‌دهم. وی بر نقش فرانسه در تضمین پایبندی به توافق از سوی همه طرف‌ها تاکید کرد و گفت: یکی از نخستین گام‌هایی که هنگام ورود به لبنان بر می‌دارم، برگزاری نشست با ژنرال‌های مسؤول اجرای این ساز و کار است. 

پس از این دیدار، ماکرون با ژوزف عون، رئیس جمهور جدید لبنان که سابقاً فرمانده ارتش این کشور بود دیدار کرد. ماکرون تاکید کرد که فرانسه در سال‌های سخت در کنار لبنان بوده است و مشتاق همکاری بیشتر با شما است. طبق گزارش المیادین، رئیس جمهور فرانسه گفت که پاریس از هدف بیروت برای حفظ حاکمیت و حفاظت از لبنان در برابر مداخلات و تجاوزات حمایت خواهد کرد. ماکرون در ادامه بار دیگر به همتای لبنانی گفت: «ارتش اسرائیل باید به طور کامل عقب‌نشینی کند و سلاح‌ها باید به ارتش لبنان محدود شود». رئیس جمهور فرانسه افزود: ما با شما برای تعیین مرزها در امتداد «خط آبی» همکاری خواهیم کرد. دولت جدید باید به سرعت تشکیل شود. کنفرانسی بین‌المللی در پاریس ترتیب خواهیم داد تا تلاش‌های فرانسه و اروپا برای بازسازی لبنان را بسیج کنیم.رئیس جمهور فرانسه افزود: کثرت‌گرایی و آشتی ضروری است و امیدوارم اصلاحات و پروژه‌های سیاسی آتی در این راستا باشد. 

دبیرکل سازمان ملل در لبنان اعلام کرد که وجود افراد مسلح، دارایی‌ها و سلاح‌های غیر وابسته به دولت لبنان یا یونیفل در خط آبی و رود لیتانی نقض آشکار قطعنامه ۱۷۰۱ بوده و ثبات لبنان را از بین می‌برد و این مواضع را باید یک گام به جلو برای ثبات سیاسی دانست

گوترش در ناقوره 

سفر ماکرون به تنهایی برای بسیاری از رسانه‌ها، تحلیلگران و حتی محافل سیاسی اهمیت زیادی دارد اما به موازات حضور وی در بیروت، آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل هم به جنوب لبنان سفر کرده است. او  طی بازدید از مقر نیروهای موقت سازمان ملل در ناقوره جنوب لبنان خطاب به نیروهای یونیفل گفت: شما تنها در خط آبی لبنان نیستید، بلکه در خط رویارویی برای صلح هستید. 

وی افزود: روز به روز و ماه به ماه با شجاعت و انعطاف در برابر حملات در خط آبی ایستادید و خدمت مستمر شما که همسو با قطعنامه ۱۷۰۱ مبنی بر باقیماندن نیروهای حافظ صلح است، ضروری و فوق العاده است. شما ارزش کلاه آبی‌ها را در بازدارندگی خشونت، حمایت از آتش‌بس، فراهم نمودن دسترسی انسانی و حفاظت از غیرنظامیان نشان دادید و مشارکت‌های شما در حمایت از بازگرداندن ثبات به جنوب لبنان و در امتداد خط آبی تعیین کننده بود. وی خطاب به نیروهای یونیفل تصریح کرد که تصمیم برای باقی ماندن نیروها در مواضع خود بعد از بررسی عمیق امنیت شما اتخاذ شد. همه طرف‌ها ملزم به تضمین امنیت کارکنان ما هستند و حرمت ساختمان‌های سازمان ملل در همه زمان‌ها باید حفظ شود. حملات علیه نیروهای حافظ صلح سازمان ملل به طور کلی غیر قابل قبول و نقض قانون بین‌المللی، قانون بشردوستانه و جنایت جنگی به شمار می‌رود. وی تاکید کرد: تداوم حضور ارتش اسرائیل در منطقه عملیات یونیفل و اجرای عملیات نظامی در داخل خاک لبنان نقض قطعنامه ۱۷۰۱ و خطری دائمی برای امنیت شما است که باید فوراً متوقف شود. گوترش تصریح کرد: وجود افراد مسلح، دارایی‌ها و سلاح‌های غیر وابسته به دولت لبنان یا یونیفل در خط آبی و رود لیتانی نقض آشکار قطعنامه ۱۷۰۱ بوده و ثبات لبنان را از بین می‌برد. 

دبیرکل سازمان ملل عنوان داشت: نیروهای مسلح لبنان به عنوان تنها ضامن امنیت لبنان با تعداد بیشتری در جنوب لبنان مستقر می‌شوند. وی تاکید کرد: حمایت قوی و هماهنگی مستحکم شما با نیروهای مسلح لبنان برای حمایت از آتش‌بس و تحقق هدف مورد نیاز در قطعنامه ۱۷۰۱ ضروری است.

تلاش برای بازگشت آرامش و بازسازی لبنان

آنچه در خصوص سفر ماکرون و گوترش باید موردنظر قرار بگیرد این است که هر دو نفر به نوعی بر دو موضوع اصلی تاکید کردند که نخست بحث خروج اسرائیل از جنوب لبنان و استقرار ارتش لبنان در آنجا است و دوم، مساله تحویل دادن سلاح از سوی حزب‌الله به دولت بود. این مسائل در حالی مطرح می‌شود که حالا شخصی مانند نواف سلام، به عنوان یک گزینه تکنوکرات به عنوان نخست‌وزیر لبنان وارد میدان شده و از سوی دیگر ژوزف عون هم به عنوان رئیس جمهور جدید که به هیچ طیفی ارتباط ندارد، در کنار او می‌تواند یک کلونی جدید را در سپهر سیاسی لبنان خلق کند. بر همین اساس باید دید که آیا دولت جدید می‌تواند با مشارکت غرب و برخی از دولت‌های منطقه از بحران‌های اقتصادی، امنیتی و سیاسی عبور کند یا خیر.