«ژوزف عون» و انباشتی از مشکلات در بیروت

رامین پرتو

خلأ قدرت در لبنان با اتمام دوره ریاست جمهوری میشل عون تا پنجشنبه هفته گذشته و به مدت بیش از 2 سال باقی بود؛ مساله‌ای که به هر ترتیب بر تمام اقدامات جاری و روند عادی حکومت‌داری در این کشور تاثیر منفی گذاشته و به زعم بسیاری از تحلیلگران، خرابی ناشی از این وضعیت به حدی بالاست که ترمیم آن سال‌ها زمان می‌برد. با تمام این تفاسیر عصر پنجشنبه و بر اساس اعلام قبلی از سوی نبیه بری، رئیس پارلمان لبنان، قانونگذاران این کشور دور هم جمع شدند تا رئیس جمهوری لبنان را از میان گزینه‌های طرح شده انتخاب کنند. در دور اول جلسه پنجشنبه پارلمان لبنان هیچ یک از اسامی ارائه شده توسط نمایندگان نتوانست ۸۶ رای به دست آورد؛ این تعداد رای، برای هر نامزد جهت ورود به کاخ بعبدا در مرحله اول مورد نیاز است. بر اساس اعلام المنار، ژوزف عون، فرمانده ارتش ۷۱ رای و شبلی الملاط ۲ رای به دست آوردند. همچنین ۳۷ برگه سفید  و ۴ آرای باطله به صندوق انداخته شد و ۱۴ نماینده نیز نام «حاکمیت قانون» را به صندوق انداختند. بر همین اساس نبیه بری، رئیس پارلمان لبنان، جلسه انتخابات ریاست جمهوری را به مدت دو ساعت به تعویق انداخت و این در حالیست که دور اول جلسه پارلمان لبنان به ریاست نبیه بری، رئیس پارلمان و با حضور کامل ۱۲۸ نماینده و سفرای کشورهای عربی و خارجی برگزار شد. 

جوزف عون به دلیل نقش برجسته‌اش در ارتش و محبوبیت نسبی در میان بخش‌هایی از جامعه لبنان، به یکی از گزینه‌های اصلی برای ریاست جمهوری تبدیل شد اما بدون شک مسیر سیاسی او بدون چالش نیست و برخی جناح‌های سیاسی با نامزدی او مخالفت کردند

نکته مهم این است که مهلت قانونی برای انتخاب رئیس جمهور جدید لبنان از اول سپتامبر ۲۰۲۲ آغاز شد و تا ۳۱ اکتبر همین سال ادامه داشت، اما لبنان در نتیجه عدم وجود توافق سیاسی برای انتخاب رئیس جمهور قبل از پایان مهلت مقرر قانونی، وارد مرحله خلاء ریاست جمهوری شد و این خلا تا به امروز ادامه یافت. به موجب قانون اساسی این کشور، انتخاب رئیس جمهور با اکثریت دو سوم مجموع اعضای پارلمان متشکل از ۱۲۸ نماینده یعنی ۸۶ نماینده در دور نخست رای‌گیری و در دور دوم با اکثریت مطلق یعنی ۶۵ نماینده انجام خواهد شد.

فارغ از این مسائل، در دور دوم جلسه پارلمان لبنان ژوزف عون موفق شد اکثریت آرا  (۶۵ رای به بالا) را به دست بیاورد و در نتیجه رئیس جمهور لبنان شود. فرمانده ارتش لبنان در دور نخست ۷۱ رای به دست آورده بود. در دور دوم رای‌گیری ژوزف عون فرمانده ارتش ۹۹ رای و شبلی الملاط ۲ رای به دست آوردند. همچنین ۹ برگه سفید  و پنج آرای باطله به صندوق انداخته شد و ۱۳ نماینده نیز نام «حاکمیت قانون» را به صندوق انداختند. بر همین اساس ژوزف عون به عنوان رئیس جمهور جدید لبنان انتخاب شد. 

عون در پارلمان چه گفت؟

با تمام این تفاسیر ژنرال ژوزف عون که حالا به عنوان رئیس جمهوری این کشور انتخاب شده در سخنان خود پس از ادای سوگند گفت: نمایندگان محترم با انتخاب من به عنوان رئیس جمهور جمهوری لبنان از من تقدیر کردند. لبنان علیرغم جنگ‌ها، بمباران‌ها و سوء مدیریت بحران‌های ما به همان شکل باقی مانده است. ما به لحظه حقیقت رسیده‌ایم و در یک بحران حاکمیتی هستیم که نیازمند تغییر در عملکرد سیاسی و اقتصادی است.ویژگی ما شجاعت است، قدرت ما سازگاری است، و هر چقدر هم که مخالف باشیم، در شرایط سخت، یکدیگر را در آغوش می‌گیریم. اگر یکی از ما بشکند، همه می شکنند. امروز مرحله جدیدی در تاریخ لبنان آغاز می شود. 

وی همچنین اظهار کرد که «من متعهد می‌شوم که از تمام اختیارات رئیس جمهور به عنوان یک داور منصف بین نهادها استفاده کنم. امروز مرحله جدیدی در تاریخ لبنان آغاز می شود که در آن دوره من شامل کار صادقانه برای دولت لبنان خواهد بود. هیچ گونه حمایت، جانبداری یا مصونیت برای یک جنایتکار، فاسد یا مجرم وجود ندارد و عدالت عامل تعیین کننده است. تعهد من این است که ساختار اداری عمومی را بازسازی کنم و در موسسات و ادارات، پست‌های درجه یک را انتخاب کنم. تعهد من این است که هر قانونی را که ناقض قانون اساسی است به چالش بکشم و به تفکیک قوا احترام بگذارم. عدالت تنها عامل تعیین کننده و مصونیت هر شهروندی است». 

رئیس جمهور لبنان تصریح کرد که «زلزله سیاسی در خاورمیانه حکومت‌ها را تغییر داد و ممکن است مرزها را نیز تغییر دهد. عملکرد سیاسی در لبنان باید تغییر کند.  من اولین خدمتگزاری خواهم بود که منشور و سند توافق ملی را حفظ می‌کنم. ما با دولت آینده برای تصویب پیش نویس قانون استقلال دستگاه قضایی همکاری خواهیم کرد. قول می دهم که خواستار رایزنی سریع پارلمانی برای تعیین نخست وزیر خواهم شد. نخست وزیر شریک من خواهد بود نه رقیب .من تعهد من این است که از نقش خود به عنوان فرمانده کل نیروهای مسلح برای تأیید حق دولت در انحصار حمل سلاح استفاده کنم. متعهد می‌شوم از فعال شدن کار سرویس‌های امنیتی به عنوان ابزاری برای حفظ امنیت و اجرای قوانین اطمینان حاصل کنم». 

فرمانده ارتش لبنان در دور نخست رای‌گیری پارلمان ۷۱ رای به دست آورده بود و در دور دوم رای‌گیری ژوزف عون فرمانده ارتش ۹۹ رای و شبلی الملاط ۲ رای به دست آوردند و بر همین اساس به بیش از دو سال خلأ قدرت پایان دادند

عون همچنین گفت: «مداخله در دستگاه قضایی ممنوع است، مجرمان و مفسدان مصونیت ندارند و مافیا، قاچاق مواد مخدر و پولشویی در کشور وجود نخواهد داشت. دوران من دولتی است که در ارتش خود برای مبارزه با تروریسم و جلوگیری از حملات اسرائیل به خاک لبنان سرمایه‌گذاری می‌کنیم. من به تفکیک قوا احترام می گذارم. ارتش مرزهای جنوب و شرق را کنترل خواهد کرد و مرزها مشخص خواهد شد. قول من این است که آنچه را دشمن اسرائیلی در تمام نقاط لبنان در جنوب، حومه و بقاع ویران کرد، بازسازی کنم و شهدای ما در این مسیر مایه عزم و اسیران ما امانتی بر گردن ما هستند». 

ژوزف عون کیست؟ 

انتخاب یک گزینه نظامی برای ریاست جمهوری لبنان برای بسیاری از تحلیلگران یادآور وضعیت سیاسی در مصر است؛ چراکه اغلب منتقدان دستگاه دولتی لبنان اعتقاد دارند که بسیاری از مشکلات این کشور ریشه در اقتصاد و سیاست خارجی دارد، ضمن آنکه لبنان اخیراً با اسرائیا توافق آتش‌بس بر اساس قطعنامه 1701 شورای امنیت سازمان ملل را امضاء کرده و باید طرفین آنرا اجرایی کنند و همین موضوع ارزش و اعتبار ارتش این کشور را بیش از هر زمان دیگری افزایش خواهد داد. 

این در حالیست که بسیاری از شهروندان لبنان و منطقه هنوز نمی‌دانند که چه کسی به رئیس جمهوری لبنان منصوب شده است. عون در ۱۰ ژانویه ۱۹۶۴ در سن الفیل واقع در لبنان متولد شد و در سال ۱۹۸۳ به ارتش لبنان پیوست. جوزف عون در طول خدمت نظامی خود توانست مراتب ارتقا را طی کند و در سال ۲۰۱۷ به عنوان فرمانده ارتش لبنان منصوب شود.

به گزارش المیادین، عون در طول خدمت خود در دوره‌های آموزشی مختلفی در داخل و خارج از کشور شرکت کرده است. از جمله این آموزش‌ها می‌توان به دوره‌های نظامی در ایالات متحده و سوریه اشاره کرد. وی در سال ۲۰۱۳ به درجه سرتیپ ارتقا یافت و سپس در مارس ۲۰۱۷ به عنوان چهاردهمین فرمانده ارتش لبنان معرفی شد. در دوران فرماندهی جوزف عون، ارتش لبنان عملیات‌های گسترده‌ای برای مقابله با تهدیدات امنیتی، به‌ویژه در مناطق مرزی این کشور، انجام داده است. یکی از برجسته‌ترین اقدامات وی، عملیات فجر الجرود در اوت ۲۰۱۷ بود که طی آن ارتش لبنان موفق شد شبه‌نظامیان داعش را از مناطق مرزی با سوریه بیرون براند. این عملیات با همکاری نیروهای حزب‌الله و ارتش سوریه انجام شد و به عنوان یکی از موفقیت‌های بزرگ ارتش لبنان تحت فرماندهی عون شناخته می‌شود.

در سال‌های اخیر، جوزف عون به دلیل نقش برجسته‌اش در ارتش و محبوبیت نسبی خود در میان بخش‌هایی از جامعه لبنان، به یکی از گزینه‌های اصلی برای ریاست جمهوری تبدیل شد. با این حال، مسیر سیاسی او بدون چالش نیست و برخی جناح‌های سیاسی لبنان به دلایل مختلف با نامزدی او مخالفت کردند. حال باید دید که او می‌تواند موانع موجود را از سر راه خویش و توسعه کشور بردارد یا خیر؟!