توسعه‌طلبی سرزمینی؛ استراتژی جدید آمریکا!

رامین پرتو

چندی پیش اریک ترامپ پسر «دونالد ترامپ» با انتشار یک تصویر ساختگی و طنزآمیز از سبد خرید پدرش در وبسایت آمازون، او را در حال خرید کشور کانادا، جزیره گرینلند و کانال پاناما نشان داد و نوشت: «ما دوباره برگشتیم!». 

این تصویر در حالی منتشر شد که دونالد ترامپ طی روزهای اخیر درباره این سه مکان، اظهارات جنجالی مطرح کرده است. او چندی قبل پیشنهاد داد که ایالات متحده جزیره گرینلند را از دانمارک بخرد و این دقیقاً پیشنهادی است که در دور نخست ریاست‌جمهوری ترامپ از ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ نیز مطرح شده بود. در همین راستا او با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی خود به نام «تروث سوشال» گفته بود که ایالات متحده باید برای «تامین امنیت ملی خود و آزادی در سراسر جهان» این جزیره خودمختار را به دست آورد. 

او همچنین در روز شنبه هشدار داد که اگر کشور پاناما به اخذ هزینه‌های گزاف از کشتی‌های آمریکایی برای عبور از کانال پاناما ادامه دهد، واشنگتن ممکن است به دنبال بازپس‌گیری کنترل این کانال باشد و ترامپ از سوی دیگر تصمیم دولت آمریکا در سال ۱۹۹۹ برای انتقال کنترل کامل این کانال به پاناما را نیز احمقانه توصیف کرد. او همچنین در اوایل ماه میلادی جاری پیشنهاد داد که کانادا به پنجاه و یکمین ایالت آمریکا تبدیل شود. گفته می‌شود که او این اظهارات را برای نخستین بار در دیدار با «جاستین ترودو» نخست‌وزیر کانادا مطرح کرده که همین موضوع حالا باعث شده تا انتقادات بسیار زیادی علیه نخست‌وزیر کانادا در کشورش به وجود بیاید. 

با وجود ماهیت طنزآمیز تصویری که اریک ترامپ در توییتر متتشر کرده، دستیاران و افراد نزدیک به ترامپ باور دارند که او به صورت جدی در فکر خرید گرینلند و بازپس‌گیری کانال پاناما است؛ تا جایی که منابع آگاه و نزدیک به ترامپ، به روزنامه نیویورک‌پست گفتند که او کاملا جدی است و باور دارد کشورهایی که رشد نمی‌کنند، در مسیر شکست قرار می‌گیرند. همچنین به گزارش این رسانه آمریکایی، ترامپ برای دولت‌های سابق ایالات متحده که در پیرامون آمریکا سیاست‌های توسعه‌طلبانه داشتند، احترام زیادی قائل است.

احیای یک راهبرد دیرینه

برای درک سخنان ترامپ باید به این نکته مهم توجه کرد که این اقدامات و اظهارنظرهای او در حالی مطرح می‌شود که اساساً تفکر محافظه‌کارانه ترامپ و جمهوریخواهان در این دوره از به قدرت رسیدن وی، شدت بیشتری گرفته و در حال عیان شدن است. ترامپ تلاش‌ها برای خریداری این جزیره از دانمارک را در حالی از سر گرفته است که مساحت ۸۳۶ هزار و ۳۳۰ مایل مربعی آن بیشتر از مساحت ۸۲۷ هزار و ۹۸۷ میال مربعی ایالت لوئیزیانا است که طی توافقی میان «توماس جفرسون» رئیس‌جمهور وقت آمریکا با فرانسه خریداری شد. 

ترامپ که وعده داد به جنگ‌های خارجی پایان دهد در کمتر از 22 روز پیش از مراسم تحلیف خود، در حال طراحی یک سیاست خارجی است که با خصومت علیه متحدان و در عین حال دشمنان ایالات متحده تعریف می‌شود

الحاق سرزمینی به قلمرو آمریکا با خریداری گرینلند گسترده‌تر از مقیاس موارد گذشته با خریداری جمهوری تگزاس در سال ۱۸۴۵ از سوی «جیمز پولک» و خریداری آلاسکا در سال ۱۸۶۷ توسط «اندرو جانسون» خواهد بود. ساکنان گرینلند را ۵۶ هزار نفر از اینوئیت‌ها تشکیل می‌دهند که از بومیان شمالی‌ترین نقاط کانادا و آلاسکا هستند و طبق توافقی در سال ۲۰۰۹ با کپنهاگ، هر زمانی که بخواهند، می‌توانند وابستگی خود به دانمارک را لغو کنند. 

ترامپ در دور اول ریاست‌جمهوری خود در ۲۰۱۹، به خریداری گرینلند تمایل نشان داده بود که در مجاورت مسیرهای کشتیرانی شمالگان واقع شده و تاسیسات راداری و آب‌هوایی مهمی در آن قرار دارد اما این ایده، فورا، از سوی مقامات دانمارک و گرینلند رد شد. عزم او برای خرید این جزیره تا جایی ادامه پیدا کرد که در آخرین سال ریاست‌جمهوری ترامپ، وزارت خزانه‌داری و کاخ سفید بررسی دقیقی درباره خریداری این جزیره انجام داده و حتی منابع مالی مرحله اولیه و برنامه دیپلماتیک پیشبرد آن را مشخص کردند. 

مخالفت سه‌گانه

اینکه ترامپ به دنبال خرید گرینلند و همچنین الحاق کانادا به خاک خود و تسلط بر پاناما است، صریحا با مخالفت مقامات این سه جغرافیا روبرو شده است. به عنوان مثال خوزه رائول مانیلو، رئیس جمهور پاناما در رسانه‌های اجتماعی نوشت: «هر وجب از کانال پاناما و مناطق همجوارش به پاناما تعلق دارد و اینطور خواهد ماند و حق حاکمیت و استقلال کشور ما قابل مذاکره نیست». مونیلو گفت، امیدوار است که روابط محترمانه با دولت بعدی آمریکا همچنان حفظ شود و همچنین خاطرنشان کرد که مسائل امنیتی مانند مهاجرت غیرقانونی، قاچاق مواد مخدر، تروریسم و جرایم سازمان یافته باید به اولویتی در دستور کار دو جانبه دو کشور قرار گیرد. 

همچنین موت اجد، نخست‌وزیر گرینلند در اظهارنظری کتبی گفت که «گرینلند متعلق به ماست. فروشی نیست و هرگز نخواهد بود. ما نباید مبارزه طولانی خود برای آزادی را متوقف کنیم». 

در کانادا هم به همین روال انتقادهای زیادی از ترامپ صورت گرفته است. حتی نخست‌وزیر کانادا به روش خود دست به تغییراتی در سیاست کشورش زده تا بلکه بتواند از این طریق ترامپ را نسبت به سیاست‌های مربوط به تعرفه‌ها راضی کند.

مسئله مقابله ایالات متحده با روسیه و چین دغدغه مشترکی است که نظرات ترامپ درباره کانادا، گرینلند و پاناما را به هم پیوند می‌دهد اما این یک اقدام بی‌پروا و عجولانه نیست، بلکه یک پیوند منسجم و مرتبط برای همه این موارد وجود دارد

ترامپ در پشت‌پرده به دنبال چیست؟ 

آنچه حالا و در خصوص این پرونده‌ها باید پاسخ داده شود این است که ترامپ در شرایط فعلی و در این وضعیت چرا ادعای اینچنینی را مطرح کرده است؟ روزنامه «واشنگتن پست» در گزارشی با اشاره به سیاست‌ها و رویکردهای رئیس‌جمهور منتخب آمریکا می‌نویسد: ترامپ که وعده داد به جنگ‌های خارجی پایان دهد و «صلح از طریق قدرت» را به شعاری در مبارزات انتخاباتی ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴ خود بدل کند، در کمتر از یک ماه پیش از مراسم تحلیف خود، در حال طراحی یک سیاست خارجی «اول آمریکا» است که با خصومت علیه متحدان و در عین حال دشمنان ایالات متحده تعریف می‌شود و حول رویاهای توسعه‌طلبی سرزمینی متمرکز شده و با مانور کلامی و شخصی او هدایت می‌شود. 

این رسانه آمریکایی در ادامه این گزارش تاکید می‌کند: «تاکتیک‌های پیش از ریاست‌جمهوری ترامپ در مورد کانادا، گرینلند و کانال پاناما احتمالا منجر به تغییرات گسترده نخواهد شد. بعید است که کانادایی‌ها و رهبران سیاسی آنها پذیرای انحلال کشورشان باشند و قانونگذاران ایالات متحده نیز تمایل چندانی برای جذب کانادا به عنوان یک ایالت جدید ابراز نکرده‌ان». 

واشنگتن پست در قسمت دیگری از این گزارش به سیاست‌های خارجه ترامپ در مقابل دیگر کشورها از جمله چین و روسیه اشاره می‌کند و در عین حال به نقل از یک مقام رسمی از تیم انتقالی ترامپ که نامش را فاش نکرده، می‌نویسد: «مسئله مقابله ایالات متحده با روسیه و چین دغدغه مشترکی است که نظرات ترامپ درباره کانادا، گرینلند و پاناما را به هم پیوند می‌دهد. این یک اقدام بی‌پروا و عجولانه نیست، بلکه یک پیوند منسجم و مرتبط برای همه این موارد وجود دارد. ترامپ می‌داند از چه اهرم‌هایی استفاده کند و او در موقعیتی قدرتمند قرار دارد که بتواند از این اهرم‌ها بهره ببرد». 

رایان بِرگ، مدیر برنامه آمریکا و رئیس ابتکار آینده ونزوئلا در مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی می‌گوید: «تمرکز ترامپ بر ناحیه غربی که با روسیه و چین مستقیما مخالف است، نشان می‌دهد که او کمتر متوجه و متقاعد شده که ما می‌توانیم نتایج امنیت ملی را در سایر جبهه‌های جهان تعیین کنیم». او می‌گوید: «نگرانی درباره نفوذ چین بر کانال پاناما و اطمینان از فعالیت‌های ایالات متحده وجود دارد. این می‌تواند یکی از مسیرهای اصلی برای استقرار کشتی‌های نیروی دریایی ایالات متحده از اقیانوس اطلس به اقیانوس آرام در شرایط اضطراری باشد که در این مورد ما مانند مسئله تایوان منافع امنیت ملی داریم». 

حال باید دید که این راهبرد ترامپ تا چه میزان قرار است پیش برود و اساساً تا چه حد مسکو و پکن را آزار سیاسی خواهد داد.