توافق احتمالی حماس و اسرائیل بر سر غزه

رامین پرتو

از چند روز پیش تاکنون منابع مختلف دیپلماتیک و خبری سعی داشتند تا اخباری جهت در دسترس بودن توافق آتش‌بس میان اسرائیل و حماس به رسانه‌ها درز دهند و این فضا را خلق کنند که احتمال دارد به زودی جنگ در غزه به پایان برسد. در این راستا عومر دوستری، سخنگوی نخست‌وزیر اسرائیل اعلام کرده که پیشرفت در مذاکرات مبادله اسرا وجود دارد و ما متوجه انعطاف‌پذیری حماس هستیم. طبق گزارش شبکه الجزیره، سخنگوی بنیامین نتانیاهو گفت که نخست‌وزیر اسرائیل ترجیح می‌دهد جزئیات مذاکرات و توافق آتش‌بس را منتشر نکند. دوشنبه هم یسرائیل کاتس، وزیر جنگ اسرائیل اعلام کرده بود که «ما بیش از زمان‌های قبل به معامله تبادل اسرا نزدیک هستیم. اسرا هدف اول جنگ هستند و ما رسیدن به یک معامله حتی یک معامله جزئی را تأیید می‌کنیم». او گفت که معامله جدید تبادل اسرا از حمایت اکثریت اعضای دولت برخوردار خواهد شد. 

درپی این اظهارات، منابع رسانه‌ای از دعوت رسمی مصر از محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین برای سفر به قاهره و سفر فوری وی به مصر از واتیکان خبر دادند. رسانه‌های اسرائیل نیز اعلام کردند که اخباری مبنی بر حضور بنیامین نتانیاهو در قاهره به دست آنها رسیده است. 

از سوی دیگر رویترز به نقل از یک منبع آگاه که نام آن را فاش نکرد نوشت: یک هیات اسرائیلی در دوحه حضور دارد تا در مورد مسائل باقی مانده برای آتش بس در غزه و آزادی اسیران اسرائیلی در غزه گفت‌وگو کند. وی افزود: تیم فنی مذاکره کننده اسرائیل در دوحه در گفت‌وگو با میانجی‌های قطری درباره مسائل باقی‌مانده در مورد توافق آتش‌بس در غزه و آزادی اسیران اسرائیل در غزه تبادل نظر خواهد کرد. به گفته این منبع، مذاکرات اکنون بر کاهش شکاف بین رژیم اسرائیل و حماس در مورد توافق پیشنهادی در روز ۳۱ می‌ از سوی «جو بایدن» رئیس جمهور آمریکا متمرکز است.  به موازات این روند، جنبش حماس هرگونه توافق آتش‌بس در نوار غزه را به عدم تعیین شروط جدید اسرائیل منوط کرد. حماس تأکید کرد که در سایه مذاکرات مثبت و جدی تحت نظارت میانجی‌گران قطری و مصری در دوحه، هر گونه دستیابی به توافق آتش‌بس و تبادل اسرا ممکن است به شرط آنکه اسرائیل شروط جدیدی تعیین نکند. 

پیش از این نیز روزنامه یدیعوت آحارنوت به نقل از یک مقام اسرائیلی که به نامش اشاره نشده، مدعی شد که پیشرفت قابل‌توجهی در مذاکرات غزه حاصل شده است و روسای سازمان جاسوسی اسرائیل و شاباک (سازمان امنیت داخلی) به کابینه اسرائیل اعلام کردند که حماس برای امضای یک توافق آمادگی دارد.

جزئیات توافق چیست؟

در این راستا کانال ۱۴ تلویزیون اسرائیل در گزارشی اعلام کرد که طبق توافق پیشنهادی مطرح شده، چند ده اسیر اسرائیلی در مقابل 700 الی هزار اسیر فلسطینی در چند مرحله آزاد خواهند شد. در این گزارش آمده است که توافق آتش‌بس احتمالی ۶۰ روزه بوده و براساس آن تعدادی از اسرای فلسطینی که محکوم به حبس ابد هستند هم آزاد خواهند شد. گفته می‌شود که آوارگان فلسطینی طبق یک ساز وکار امنیتی به شمال نوار غزه بازخواهند گشت و اجرای توافق چند مرحله‌ای خواهد بود تا پایبندی دو طرف تضمین شود. از سوی دیگر، تامیر موراج، کارشناس مسائل امنیتی در اسرائیل به رسانه‌ها گفت که آتش بس میان حماس و اسرائیل تقریبا یک ماه و نیم خواهد بود و طبق آن به طور تدریجی ده‌ها اسیر زنده اسرائیل آزاد می‌شوند و هنوز در خصوص تعداد آن اختلاف نظر وجود دارد.  در این گزارش ادعا شده است که جنبش حماس از خواسته خود مبنی بر اینکه اسرائیل باید به طور کامل از غزه خارج شود کوتاه آمده و تعداد نیروهای آن در محور فیلادلفیا در مرز نوار غزه و مصر 

کاهش می‌یابد.

کانال ۱۴ اسرائیل افزود که تعداد زیادی از آوارگان فلسطینی به شمال نوار غزه باز خواهند گشت اما روند بازگشت آن ها کنترل شده و تحت نظارت خواهد بود و بازرسی‌های امنیتی نیز انجام خواهد شد تا هزاران مبارز فلسطینی به شمال نوار غزه نروند و جنبش حماس نسبت به این امر انعطاف نشان داده است. طبق این گزارش، اسرائیل تعهدی نسبت به پایان جنگ نداده است و بعد از پایان آتش‌بس جنگ را از سر می‌گیرد، مگر اینکه به توافق بزرگ‌تری برسند.  در پایان این گزارش آمده است: باید گفت که توافق جدید بهای زیادی برای اسرائیل دارد اما دستاوردهای زیادی هم به همراه دارد. اسرائیلی‌ها نسبت به تحقق این توافق قبل از تغییر دولت در واشنگتن و چه بسا در مرحله زمانی کوتاه‌تر خوش‌بین هستند. 

نکته نهایی این است که همانگونه که اخیراً جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی ایالات متحده گفته بود، آمریکا و تیم بایدن این فرصت‌ها را آخرین بازه زمانی برای حل و فصل بحران غزه قبل از روی کار آمدن ترامپ می‌دانند. حال باید دید که در این چند هفته توافق آتش‌بس غزه امضا خواهد شد یا خیر؟!