رامین پرتو

تحولات سوریه به حدی سرعت پیدا کرده که تحلیل آن برای بسیاری از کارشناسان و ناظران بین‌المللی بسیار سخت و پیچیده شده و همین موضوع باعث شده تا عرصه گمانه‌زنی و ارائه تحلیل با ضریب خطای مشخص رخ عیان کند. در این راستا اما به نظر می‌رسد که اسرائیل هم در حال سوءاستفاده از این وضعیت است و به نوعی می‌خواهد از بهم‌ریختگی فعلی کمال استفاده  را ببرد. 

روزنامه «العربی الجدید» در یادداشتی درباره تحرکات اسرائیل در سوریه نوشت: اسرائیل تلاش خود را برای بندبازی به منظور گسترش درگیری و اختلافات میان سوری‌ها و گفتمان‌های فرقه‌ای و جناحی آغاز کرده است و تلاش می‌کند از دوره حساس انتقالی که در آن سوری‌ها باید آینده کشورشان را رقم بزنند، بهره برداری کند. اسرائیل علاوه بر این موضوع درحال بهره برداری سیاسی و نظامی از تحولات سوریه است. در همین راستا،  رسانه‌های عبری ادعا می‌کنند که در میان دروزی‌های سوریه کسانی هستند که برای محافظت از خود از تل‌آویو درخواست کمک کرده‌اند و این در تلاشی برای جدا کردن آنها از ملت خود است. 

در همین راستا، بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل، تلاش کرد تا سقوط حکومت بشار اسد را به نام خود تمام کند و به همین منظور آن را روزی تاریخی در خاورمیانه دانست و مدعی شد که این اتفاق در نتیجه «حملات اسرائیل به ایران و حزب‌الله» محقق شده است. آنها معتقدند که نتانیاهو با بیان این اظهارات درصدد تلاش برای ساختن یک دستاورد برای خود از اتفاقات سوریه بوده و تقلا می‌کند تا از این موقعیت برای دستیابی به دستاوردهای سیاسی سوء استفاده ‌کند 

 نتانیاهو اعلام کرده که سقوط دولت بشار اسد در سوریه ممکن است به امضای قرارداد تبادل اسرا در نوار غزه منجر شود و این سقوط درها را به روی فرصت‌های جدید برای تقویت قراردادی برای بازگرداندن افراد ربوده شده از غزه می‌گشاید

از سوی دیگر، این خمواضع نتانیاهو با ترس اسرائیل از مخالفان مسلح سوری و به دنبال آن، ورود ارتش اسرائیل به خاک سوریه در تضاد است. این اولین بار نیست که نتانیاهو حوادثی را به تصمیم‌های خود نسبت می‌دهد و قبلاً نیز این اتفاق درباره مسائل مربوط به غزه یا سایر جبهه‌ها رخ داده است و او همواره در تلاش برای سوء استفاده از شرایط مختلف به منظور بقای سیاسی خود و تلاش برای به تعویق انداختن جلسات محاکمه خود در دادگاه به بهانه باز شدن یک جبهه جدید درگیری بوده است. او در عین حال به نحوی وانمود می‌کند که منافع گروه‌های مخالفی که اسد را سرنگون کردند با منافع رژیم اشغالگر منطبق است. اینها تناقضاتی است که نشان دهنده وضعیت سردرگمی «بی‌بی» است.  نتانیاهو تنها کسی نیست که این کار را انجام داده است و سایر محافل و مقامات سیاسی اسرائیل، مانند «یائیر لاپید» رئیس جناح اپوزیسیون اسرائیل نیز این کار را ترویج کردند. لاپید در این باره گفت: «با توجه به وقایع سوریه، برای مقابله با بی‌ثباتی منطقه‌ای، مهم‌تر از هر زمان دیگری ایجاد یک ائتلاف منطقه‌ای قوی با عربستان سعودی و کشورهای عضو توافق‌نامه ابراهیم مهم است». 

به عنوان بخشی از تلاش اسرائیل برای بهره برداری نظامی از شرایط سوریه نیز، ارتش اسرائیل برای اولین بار پس از سال ۱۹۷۴ چندین کیلومتر وارد خاک سوریه از سمت بلندی‌های جولان شد. همچنین کابینه اسرائیل با اشغال منطقه جبل الشیخ سوریه و برپایی یک منطقه حائل در این منطقه موافقت کرد. رادیو ارتش اسرائیل هم تاکید کرد که ارتش اسرائیل قدرت اجرایی در منطقه حائل در مرز سوریه خواهد بود و تسلط بر منطقه حائل در سوریه یک عملیات موقت به دلیل نگرانی از تهدید شبه نظامیان است. 

در همین راستا، دنیل هاگاری، سخنگوی ارتش سرائیل همچنین در ابلاغیه‌ای به ساکنان پنج شهرک سوریه‌ای این منطقه دستور داد که تا اطلاع ثانوی از خانه‌های خود خارج نشوند. ارتش اسرائیل همچنین مکان‌هایی را با ادعای وجود سلاح در آنها و جلوگیری از رسیدن این تسلیحات به دست مخالفان مسلح بمباران کرد و چندین بار برای دستیابی به اهدافی از جمله گسترش هرج و مرج و آشوب در سوریه، دمشق را هدف قرار داد. 

در همین راستا، هرتزی هالوی، رئیس ستاد کل ارتش اسرائیل نیز به سوء استفاده اسرائیل از اوضاع سوریه اشاره و اعلام کرد که ارتش این رژیم، سوریه را از یکشنبه شب، جبهه جنگ قلمداد می‌کند. وی افزود که ارتش رژیم اسرائیل در جبهه‌های غزه، کرانه باختری و لبنان می‌جنگد و همچنین جبهه جدیدی در سوریه شروع خواهد شد. هالوی مدعی اتخاذ این تصمیم در راستای دفاع از اسرائیل شدند. 

همچنین برخی از کارشناسان اعلام کردند که بدون تردید کابینه اسرائیل در این مرحله تمام توان خود را به کار خواهد گرفت تا از اوضاع سوریه به طرق مختلف از جمله نظامی استفاده کند و به دنبال آن درگیری داخلی در سوریه ایجاد کند و این رژیم در جبهه‌های مختلف با اتخاذ سیاست «تفرقه بینداز و حکومت کن» این موضوع را پیش می‌برد.

توافق با حماس، هجوم به سوریه!

در این راستا گدعون ساعر، وزیر خارجه اسرائیل مدعی شد که حضور نیروهای اسرائیل در خاک سوریه اقدامی موقت است که برای تضمین امنیت شمال اسرائیل در طول دوره عدم اطمینان سیاسی در کشور همسایه ضروری است. وی در ادامه ادعا کرد: تنها منافع ما امنیت اسرائیل و شهروندان آن است. به همین دلیل است که ما به سیستم‌های تسلیحات استراتژیک مانند سلاح‌های شیمیایی باقیمانده یا موشک‌ها و موشک‌های دوربرد حمله کردیم تا به دست افراط‌گرایان نیفتند. ساعر همچنین خاطرنشان کرد بدون دستیابی به توافق آزادی اسرا، هیچ آتش‌بسی در غزه برقرار نخواهد شد. بر اساس گزارش خبرگزاری فلسطینی «سما»، وی در ادامه افزود مذاکرات غیرمستقیمی درخصوص توافق تبادل اسرا در غزه وجود دارد. وزیر خارجه اسرائیل تاکید کرد: دلایلی برای خوش‌بین بودن در مورد دستیابی به توافقی برای اسرا وجود دارد. در همین راستا، شبکه کان گزارش داد: پیش‌نویس توافق مبادله بین اسرائیل و حماس رد و بدل شده است و پیشرفت ملموس و چشمگیری در این زمینه وجود دارد. پیشتر برخی منابع در گروه‌های فلسطینی اعلام کردند که جنبش حماس با گروه‌های فلسطینی که اسرای اسرائیل در اختیار دارند، تماس گرفته و از آنها خواسته تعداد دقیق این اسرا چه مرده و چه زنده را اعلام کنند. 

این در حالیست که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل عصر یکشنبه با نمایندگان خانواده‌های اسرای بازداشت شده توسط گروه‌های مقاومت فلسطین در نوار غزه دیدار و تاکید کرد: فرصت امضای قراردادی با جنبش حماس روبه افزایش است. نتانیاهو در ادامه نیز مدعی شد: سقوط دولت بشار اسد در سوریه ممکن است به امضای قرارداد تبادل اسرا در نوار غزه منجر شود و این سقوط درب را به روی فرصت‌های جدید برای تقویت قراردادی برای بازگرداندن افراد «ربوده شده» از غزه می‌گشاید.  از جهتی دیگر باید متوجه بود که نشریه عبری جروزالم پست در گزارشی نوشت که پس از کنترل گروه‌های مسلح بر سوریه، کُردهای این کشور از تل‌آویو درخواست کمک کردند. این نشریه عبری فاش کرد، نمایندگان کُرد سوریه در دوره اخیر با مقامات اسرائیل از طریق کانال‌های ارتباطی تماس گرفتند و از آن‌ها طلب کمک و حمایت کردند. بر اساس گزارش النشره، جروزالم پست نوشت: اسرائیل که به کردها به‌عنوان یک نهادِ دوست می‌نگرد، با کشورهای غربی برای تضمین امنیت کُردها در راستای رخدادهای جدید سوریه همکاری می‌کند. طبق نوشته این نشریه عبری، گدعون ساعر، وزیر خارجه رژیم اسرائیل اخیرا با همتایان اروپایی و آمریکایی خود رایزنی‌هایی داشته و طی آنها مسأله کُردها مورد بررسی قرار گرفته و بر لزوم حمایت از آنها تاکید شده است. 

ارتش اسرائیل برای اولین بار پس از سال ۱۹۷۴ چندین کیلومتر وارد خاک سوریه از سمت بلندی‌های جولان شد و کابینه اسرائیل همچنین با اشغال منطقه جبل الشیخ سوریه و برپایی یک منطقه حائل در این منطقه موافقت کرد

حال باید منتظر ماند و دید که آیا اسرائیل بر اساس آنچه می‌گوید، به صورت موقت وارد سوریه شده یا اینکه قرار است این لشگرکشی دائمی باشد.