آماده‌باش اتمی مسکو؛ پاسخ اوکراین یا تهدید جهان؟!

رامین پرتو

اعطای مجوز استفاده از تسلیحات دوربرد به اوکراین از سوی جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده، بحران جاری میان کی‌یف و مسکو را به سمت و سوی بسیار خطرناکی پیش برده است؛ چراکه روز گذشته (سه‌شنبه) ای‌بی‌سی نیوز با انتشار یک خبر فوری به نقل از وزارت دفاع روسیه اعلام کرد که ارتش اوکراین ۶ موشک تاکتیکی ساخت آمریکا موسوم به اتکمز (ATACMS) را به یک مرکز نظامی در منطقه مرزی بریانسک شلیک کرد. نیروهای روس می‌گویند پنج فروند از این موشک‌ها را ساقط کردند اما ششمین فروند از موشک‌های مذکور به هدف برخورد کرد ولی خسارت یا تلفات جانی برای آن گزارش نشده است. 

طبق گزارش این رسانه استرالیایی، ابتدای روز گذشته اوکراین بدون اشاره به نوع سلاح‌های به کار رفته، از حمله به انبار تسلیحات نظامی در بریانسک خبر داد.. وزارت دفاع روسیه اعلام کرد که قطعاتی از سامانه موشکی تاکتیکی اتکمز آمریکا را شناسایی کرده که به قلمروی یک مرکز نظامی اصابت کرده و باعث آتش‌سوزی شده است. با این حال اوکراین استفاده از اتکمز در حمله به منطقه بریانسک روسیه را تأیید نکرد. این حمله یک روز پس از آن انجام شد که علاوه بر واشنگتن، فرانسه و انگلیس هم محدودیت‌های اوکراین در استفاده از موشک‌های دوربرد ساخت آمریکا برای حمله به روسیه را لغو کردند. 

در این راستا جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت امیدوار است که همه کشورهای اتحادیه اروپا نیز از اینگونه حملات از سوی اوکراین حمایت کرده و به آن چراغ سبز نشان دهند. او در گفتگو با خبرنگاران افزود: «اکنون ایالات متحده این مجوز را به حملات به عمق خاک روسیه اعطا کرده است، در اروپا صدور چنین مجوزی برای اوکراین در سطح داخلی کشورها صورت می‌گیرد. برخی کشورهای عضو هم‌اکنون به صورت علنی دارند به آن مجوز می‌دهند، برخی دیگر نیز بدون اینکه بگویند چنین کاری می‌کنند و برخی دیگر هم چیزی نگفتند اما از الگوی آمریکا برای اجازه دادن به اوکراینی‌ها به منظور استفاده از تسلیحاتشان برای جنگ با روسها در داخل خاک روسیه پیروی خواهند کرد، چون از داخل خاک روسیه به اوکراینی‌ها حمله می‌شود و این کاملا با قوانین بین‌المللی مطابقت دارد». 

حکم اتمی پوتین! 

در روسیه مهمترین واکنش را به این موضوع، ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری از خود نشان داد. او دکترین هسته‌ای کشورش را به‌روزرسانی کرد و براساس آن، دریافت اطلاعات موثق درباره پرتاب موشک‌های بالستیک به روسیه یا متحدانش، استفاده از سلاح هسته‌ای را در پاسخ به آن ممکن می‌سازد. به گزارش یورونیوز، رئیس‌جمهور روسیه دیروز (سه‌شنبه) تغییراتی را که برای اولین بار در سپتامبر اعلام کرده بود، اجرایی کرد و در نهایت این فرمان همراه با نسخه اصلاح‌شده سند کلیدی نظامی منتشر شد. 

در این سند که در واقع برای نشان دادن کاهش آستانه استفاده از سلاح‌های هسته‌ای است، آمده است: «بازدارندگی مقابل دشمن بالقوه برای جلوگیری از تجاوز به روسیه و متحدانش، از بالاترین اولویت‌های کشور است». همچنین طبق این سند، تجاوز هر کشوری از یک ائتلاف نظامی به روسیه یا متحدانش، تجاوز کل این ائتلاف محسوب می‌شود. علاوه بر این تاکید می‌شود که سیاست دولت روسیه در زمینه بازدارندگی هسته‌ای، ماهیت دفاعی دارد. در این سند آمده است: «روسیه بازدارندگی هسته‌ای را علیه دشمن بالقوه انجام می‌دهد؛ دولت‌ها، بلوک‌ها و اتحادهایی که روسیه را دشمن می‌دانند. همچنین انطباق بازدارندگی هسته‌ای با خطرات و تهدیدات نظامی، در مبانی سیاست دولت روسیه در بازدارندگی هسته‌ای گنجانده شده است». 

براساس این سند، تجاوز به روسیه یا متحدانش توسط یک کشور غیرهسته‌ای با حمایت یک کشور هسته‌ای، حمله مشترک تلقی می‌شود. همچنین سیاست دولت روسیه در مورد بازدارندگی هسته‌ای، با هدف حفظ پتانسیل نیروهای هسته‌ای در سطح کافی برای بازدارندگی هسته‌ای است. در همین حال اسپوتنیک گزارش می‌دهد که سیاست کلیدی روسیه در زمینه بازدارندگی هسته‌ای به این معناست که روسیه سلاح‌های هسته‌ای را ابزار بازدارندگی می‌داند، که استفاده از آن اقدامی افراطی و اجباری است. همچنین روسیه ممکن است در صورت تجاوز به روسیه یا بلاروس که تهدیدی حیاتی برای تمامیت ارضی باشد، از سلاح هسته‌ای استفاده کند. 

در این راستا سرگئی لاوروف، که در نشست گروه بیست واقع در برزیل حضور داشت هم به اولین شلیک موشک‌هایی آمریکایی توسط اوکراین علیه کشورش واکنش نشان داد. او گفت که روسیه اقدام متناسبی در پاسخ به تصمیم آمریکا مبنی بر اجازه دادن به کی‌یف برای حمله به عمق روسیه انجام خواهد داد. لاوروف همچنین استفاده از موشک‌های دوربرد اتکمز علیه منطقه بریانسک روسیه را نشان‌دهنده تلاش غرب برای گسترش تنش‌ها در جنگ اوکراین دانست. 

در همین رابطه دیمیتری مدودف، نایب رئیس شورای امنیت روسیه در کانال تلگرامی خود درباره تصمیم آمریکا و شلیک موشک‌های این کشور از سویی اوکراین نوشت: «این موشک‌ها نمی‌توانند سهم قابل توجهی در اقدامات نظامی دشمن داشته باشند». بر همین اساس باید منتظر بود و دید که آیا مسکو پاسخ کی‌یف را با طعم تسلیحات تاکتیکی هسته‌ای می‌دهد یا به گونه‌ای دیگر عمل می‌کند و به‌روزرسانی دکترین هسته‌ای آن، تهدیدی برای جهان به‌شمارمی‌آید؟!