قطر از تعلیق موقت میانجیگری این کشور میان اسرائیل و حماس خبر داد؛
رد پای واشنگتن در کناره‌گیری دوحه از روند صلح
رامین پرتو
موضوع میانجیگری قطر میان حماس و اسرائیل در پرونده جنگ غزه را باید مساله‌ای دانست که از سال گذشته تاکنون عموماً در رسانه‌ها منتشر شد و این پیام را به اذهان عمومی مخابره می‌کند که قطری‌ها به تازگی در این پرونده و به صورت کلی مساله فلسطین ورود کرده است که این برداشت کاملاً غلط است؛ چراکه دفتر سیاسی حماس در دوحه از سال 2012 میلادی در این کشور شروع به کار کرد و خالد مشعل به عنوان مسئول وقت دفتر سیاسی حماس در این کشور ساکن شد. پس از آن اسماعیل هنیه هم به عنوان رئیس سابق دفتر سیاسی حماس از سال 2016 میلادی تا 2024 و تا زمان ترور وی در تهران مسئولیت این دفتر را به عهده داشت و در نهایت هم شاهد آن هستیم که این روند تاکنون ادامه دارد. با این تفاسیر رویترز به نقل از منابع آگاه، ادعا کرده قطر میانجیگری در پرونده آتش‌بس در غزه را متوقف کرده است. این منابع ادعا کردند این میانجیگری در مذاکرات تا زمانی متوقف خواهد بود که حماس و اسرائیل تمایل صادقانه‌ای برای بازگشت به میز مذاکرات نشان دهند. این ادعا در حالی است که حماس بارها موافقت خود را با آتش‌بس اعلام کرده اما بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل با مطرح کردن درخواست‌های جدید، در مسیر مذاکرات سنگ‌اندازی می‌کند. در این میان برخی از رسانه‌های منطقه‌ای اعلام کرده‌اند که یکی از دلایل اخراج یوآو گالانت از وزارت جنگ اسرائیل نیز اختلاف با نتانیاهو بر سر آتش‌بس بوده است؛ چراکه حتی گالانت معتقد بود نتانیاهو به دنبال آتش‌بس و تبادل اسرا نیست و همین حالا با وجود برکناری وی انتصاب یسرائیل کاتس به عنوان وزیر جنگ جدید اسرائیل، باز هم ادامه دارد و کابینه نتانیاهو بر ادامه جنگ تاکید دارد. منابع مورد استناد رویترز همچنین مدعی شدند دوحه به حماس گفته دفترش در قطر دیگر در خدمت به هدفی که برای آن تاسیس شده، قرار ندارد و باید آنرا تخلیه کند.
همچنین روز جمعه نیز وبگاه آکسیوس مدعی شده بود قطر از حماس خواسته دفتر خود را از دوحه به جایی دیگر منتقل کند اما روز گذشته (یکشنبه) مقامات حماس اعلام کردند که دفتر این جنبش قرار نیست در قطر تعطیل شود. در این خصوص محمود مرداوی، یکی از رهبران جنبش مقاومت اسلامی حماس تاکید کرد آنچه در رابطه با قطر و دفاتر حماس در این کشور اعلام شده، جنگ رسانه‌ای و نادرست است که با تلاش‌ها برای تضعیف و برهم زدن روحیه پشتوانه مقاومت در ارتباط است. وی اظهار داشت: «ما همه تلاش خود را برای توقف نسل‌کشی، قحطی و کوچاندن فلسطینیان در نوار غزه به کار می‌گیریم، اما اسرائیل از توافق دوم جولای که طرف‌های میانجی با اطلاع این رژیم بر سر آن توافق کرده بودند، عقب‌نشینی کرد در حالی که این توافق فرصتی برای پایان جنگ بوده و پاسخگوی همه چالش‌های پیش رو بود و برکناری یواو گالانت وزیر جنگ اسرائیل و اظهارات او، شهادت و گواهی از طرف رژیم اسرائیل بر درستی روایت ما است».
قطر سعی می‌کند در چارچوب سیاست خارجی خود با تمام بازیگران منطقه‌ای رابطه داشته باشد و در این راستا به دنبال آن است تا با کمترین خصومت جایگاه سیاسی خود را تقویت کند
از سوی دیگر وزارت خارجه قطر هم به دلیل بالا گرفتن طیف عظیمی از شایعات، بیانیه‌ای در خصوص این موضوع صادر کرد.
ماجد بن محمد انصاری، سخنگوی وزارت امور خارجه در این بیانیه گفته است: «گزارش رسانه‌ها مبنی بر خروج قطر از میانجیگری در مورد آتش‌بس در غزه دقیق نیست و دولت قطر 10 روز پیش به طرفین این موضوع را اطلاع داده است. در آخرین تلاش‌ها برای دستیابی به توافق، این کشور تلاش‌های خود برای میانجیگری بین حماس و اسرائیل را متوقف خواهد کرد و اعلام می‌کنیم که قطر این تلاش‌ها را با شرکای خود از سر خواهد گرفت اما این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که طرف‌ها تمایل و جدیت خود را به صلح نشان دهند و رنج مداوم غیرنظامیان ناشی از شرایط فاجعه بار انسانی در نوار غزه پایان برسد».
او تاکید کرد که دولت قطر در خط مقدم تمام تلاش خود برای پایان دادن به جنگ و بازگرداندن گروگان‌ها و اسرا خواهد بود. او همچنین اعلام کرد که هدف اصلی دفتر حماس در قطر این است که کانال ارتباطی بین طرف‌های ذیربط برقرار باشد و این کانال به پیشبرد این امر کمک کرده است. دستیابی به آتش‌بس در مراحل قبلی و کمک به حفظ آرامش در نوار غزه و منجر شدن به مبادله اسراء و بازداشت شدگان زنان و کودکان در سال گذشته از جمله اقداماتی بود که در این مدت انجام شده است.
خستگی دوحه
یا دستور واشنگتن؟
اینکه رویترز مدعی شده قطر تصمیم خود برای تعلیق نقش دوحه در مذاکرات را به اسرائیل، حماس و دولت آمریکا اطلاع داده نشان از آن دارد که دوحه اساساً از این روند خسته شده و آن را به زیان جایگاه منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای خود می‌داند. توجه داشته باشید که یکی از اصول اصلی سیاست خارجی قطر، میانجیگری است و از ابتدای جنگ غزه تصمیم گرفت تا میان اسرائیل و حماس میانجیگری کند. دلیل این امر این است که قطر سعی می‌کند در چارچوب سیاست خارجی خود با کمترین خصومت باتمام بازیگران منطقه‌ای رابطه داشته باشد، به عبارتی دیگر دوحه در این سال‌ها سعی کرده تا رابطه‌های مثبت حداکثری و رابطه‌های خصمانه حداقلی را در قبال بازیگران و دولت‌های منطقه‌ای داشته باشد. بر همین اساس است که می‌بینیم، دفتر سیاسی حماس در دوحه فعال است و رهبران سیاسی آن در پایتخت قطر مستقر هستند اما نباید از یاد ببریم که این موضوع به درخواست ایالات‌متحده انجام شده است؛ چراکه از نظر آنها حماس در قطر تحت کنترل بوده و اشراف آمریکا بر آنها هم در این کشور بالاست.
بسیاری از تحلیلگران بر این عقیده‌اند که پیروزی ترامپ در انتخابات باعث شده تا دولت بایدن از منطقه و به خصوص موضوع اسرائیل و فلسطین کمی فاصله بگیرد و حل و فصل آن را به دو ماه دیگر و دولت ترامپ محول کند
لذا دو مولفه اصلی یعنی اصل میانجیگری قطر در حوزه سیاست خارجی همچنین استقرار دفتر حماس در خاک این کشور، باعث شده تا قطر خود را در جنگ غزه به عنوان یک میانجیگر موثر نشان داده و سعی دارد تا بتواند طرفین را به سمت آتش‌بس پیش ببرد و مبادله تبادل اسرای اسرائیلی را هم عملیاتی کند. قطر در یکی دو ماه اول جنگ غزه، پیشرفت‌های خوبی داشت و جامعه بین‌الملل فکر می‌کردند که این جنگ به زودی تمام می‌شود اما هیچ‌کس نمی‌دانست که بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل به دنبال نابودی غزه است و همه فکر می‌کردند که با یک‌سری اقدامات و رایزنی‌ها می‌توان اسرای اسرائیلی را تبادل و غائله را ختم کرد اما اینگونه نشد.
بر همین اساس قطری‌ها از اینکه جایگاه و وجهه سیاسی آنها با خدشه روبرو شود، به شدت نگران هستند و سعی می‌کنند تا بیش از حد از خود هزینه نکنند اما در این میان نباید از آمریکا غافل شد. ایالات متحده به صورت دقیق در این پرونده حاضر است و سعی می‌کند تا اوئضاع و احوال موجود سیاسی در پرونده غزه را کنترل کند اما واقعیت این است که بسیاری از ناظران منطقه‌ای بر این عقیده هستند که قطر تحت فشار واشنگتن اقدام به معلق کردن روند میانجیگری خود کرده است.
بسیاری از تحلیلگران بر این عقیده هستند که پیروزی ترامپ در انتخابات باعث شده تا دولت بایدن از منطقه و به خصوص موضوع اسرائیل و فلسطین کمی فاصله بگیرد و انرا به دو ماه دیگر و دولت ترامپ محول کند و به همین دلیل این ابهام به وجود آمده که تیم بایدن به دنبال انتقام از نتانیاهو هستند؛ چراکه با تعطیل شدن روند مذاکرات، فشار داخلی در تل‌آویو بر نتانیاهو زیاد می‌شود و خانواده اسراء مجدداً علیه وی به خیابان‌ها آمده‌اند.
دیدگاه تان را بنویسید