بایکوت مذاکرات زیر آتش جنگ

رامین پرتو

وضعیت در منطقه در هاله‌ای از ابهام سیاسی قرار دارد که ستون فقرات خلق آن را باید اصرار نتانیاهو و تیم افراط‌گرای وی در تل‌آویو بر ادامه جنگ دانست؛ چند روز پیش منابع مصری از طرح پیشنهادی قاهره برای برقراری آتش‌بس در غزه خبر دادند. در این راستا عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر در یک کنفرانس مطبوعاتی مشترک با عبدالمجید تبون، همتای الجزایری خود در قاهره اعلام کرد که مصر در چند روز گذشته تلاش کرده است تا ابتکاری را با هدف تغییر وضعیت و توقف آتش به مدت ۲ روز آغاز کند تا چهار اسیر اسرائیل با اسیران فلسطینی مبادله شوند. وی افزود: سپس ظرف ۱۰ روز مذاکراتی برای تکمیل تدابیر در نوار غزه انجام می‌شود که منجر به آتش‌بس کامل می‌گردد. 

به‌رغم تمام امیدواری‌ها، پیشنهاد مصر برای آتش‌بس در غزه از سوی بنیامین نتانیاهو به همراه بزالل اسموتریچ، وزیر دارایی و ایتامار بن گویر، وزیر امنیت داخلی اسرائیل رد شد و حالا همه به دنبال آن هستند تا ببینند خروجی مذاکرات دوحه چگونه خواهد شد

در مقابل اما روز گذشته (دوشنبه) رسانه‌های اسرائیل اعلام کردند که بنیامین نتانیاهو به همراه بزالل اسموتریچ، وزیر دارایی و ایتامار بن گویر، وزیر امنیت داخلی اسرائیل با پیشنهاد مصر برای آتش‌بس مخالفت کردند. این درحالی است که پیشتر شبکه «العربیه» به نقل از منابعی اعلام کرده بود که مصر موافقت اسرائیل با پیشنهاد جدید آتش‌بس در غزه را به‌دست آورده است. طبق آنچه کانال ۱۲ تلویزیون اسرائیل گزارش کرده موسسه امنیتی در اسرائیل نیز از این پیشنهاد حمایت کرده بود اما به نظر می‌رسد که مخالفت نتانیاهو در این میان کاملاً مشهود است؛ تا جایی که او تاکید کرد مذاکرات فقط زیر آتش انجام می‌شود! 

این در حالی است که یک منبع رسمی در جنبش حماس روز یکشنبه به العربی الجدید گفت که این جنبش از ابتدای جنگ خواستار ایده یک توافق جامع بوده است و افزود: «ما با توافق جامع و فوری درباره توقف جنگ، عقب‌نشینی ارتش اسرائیل و آزادی متقابل اسرا مخالف نیستیم». این اظهارات در حالی است که نشست سه جانبه بین «ویلیام برنز» رئیس سیا، «دیوید بارنیا» رئیس موساد و «محمد بن عبدالرحمان آل ثانی»، نخست وزیر و وزیر امور خارجه قطر برای آغاز مذاکرات جهت دستیابی به یک توافق آتش‌بس کوتاه مدت در نوار غزه و آزادی برخی از اسرای اسرائیلی در نوار غزه در ازای آزادی اسرای فلسطینی در دوحه ادامه دارد. یک مقام آگاه به رویترز در این خصوص گفت که هدف از این مذاکرات متقاعد کردن اسرائیل و حماس برای توافق با آتش‌بس در نوار غزه است، به این امید که این امر منجر به توافقی پایدارتر شود. این مقام مسئول گفت: هنوز جزئیات یا تعداد زندانیانی که بر اساس این توافقنامه آزاد خواهند شد، مشخص نیست. 

نشست سه‌جانبه بین ویلیام برنز رئیس سیا، دیوید بارنیا رئیس موساد و محمد بن عبدالرحمان آل ثانی، نخست وزیر و وزیر امور خارجه قطر می‌تواند به خروجی مثبت برسد اما بسیاری اعتقاد دارند که نتانیاهو باز هم سنگ‌اندازی خواهد کرد

همچنین باید توجه شود که (شنبه) سرلشکر حسن رشاد، رئیس سرویس اطلاعاتی مصر برای شرکت در دور جدید مذاکرات درباره غزه و گفت‌وگو درباره چشم‌انداز مصر برای برقراری یک «آتش‌بس بشردوستانه» موقت در اولین گام به سوی توافقی گسترده‌تر، عازم پایتخت قطر شده است. رشاد در قاهره با روسای سرویس‌های اطلاعاتی اسرائیل موساد و شین بت یعنی دیوید بارنیا و «رونن بار» دیدار کرده بود. 

کانال 13 تلویزیون اسرائیل هم گزارش داده که رئیس موساد روز یکشنبه با هدف گفت‌وگوهای جدید در مورد معامله تبادل اسرا با حماس، پس از ترور «یحیی السنوار» رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس به قطر رفته است و دیروز به همراه رئیس سیا با مقامات قطر دیدار و مذاکره کرده‌اند. یورونیوز هم گزارش داد که «علیرغم ادامه تلاش‌های میانجی‌گری قطر و مصر برای ماه‌ها و ارائه پیشنهادهای توافقی یکی پس از دیگری برای پایان دادن به جنگ در غزه و تبادل اسرا، نتانیاهو همچنان به تعیین شرایط جدید از جمله «تداوم کنترل بر صلاح‌الدین (فیلادلفیا)، محور مرزی بین غزه و مصر و گذرگاه رفح در غزه و ممانعت از بازگشت ساکنان از جمله مبارزان مقاومت به شمال غزه (از طریق بازرسی از افراد به واسطه کریدور نتزاریم در مرکز نوار غزه) ادامه می‌دهد». 

تاکید بر آتش‌بس، اما...

در این راستا باید توجه شود که بسیاری از مقامات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در شرایط کنونی منطقه بر اجرای آتش‌بس تاکید دارند؛ به عنوان مثال عبدالله دوم» پادشاه اردن روز گذشته (دوشنبه) و به‌صورت تلفنی با مارک روته، دبیرکل ناتو گفت‌وگوی نادری داشتند که به نعی برای اولین بار در این وضعیت انجام می‌شود. پادشاه اردن در این مکالمه، تاکید کرد که تحقق آرامش در منطقه، نیازمند تلاش بین‌المللی موثر برای توقف جنگ در غزه و لبنان است. عبدالله دوم مجدددا بر لزوم تشدید تلاش‌ها برای جلوگیری از کشیده شدن منطقه به جنگی فراگیر تاکید کرد. وی ضمن تاکید بر اهمیت تامین نیازهای بشردوستانه در غزه، ضرورت ایجاد چشم‌انداز سیاسی برای تحقق صلح عادلانه و فراگیر براساس راه حل دو دولتی تاکید کرد.

این مکالمه در شرایطی انجام می‌شود که برخی از رسانه‌های عبری زبان عصر دیروز (دوشنبه) اعلام کردند که مقامات اسرائیل و در راس آن رئیس موساد قرار است چند روزی در دوحه بیشتر اقامت داشته باشد که نشان از ادامه مذاکرات دارد. اما در این میان حماس و جهاد اسلامی شروط خاص خود را در مورد مذاکرات دارند. به عنوان مثال حسام بدران از اعضای ارشد جنبش حماس در این باره اظهار کرد که خواسته‌های ما روشن و اعلام شده است و به شرطی می‌توان به توافق رسید که نتانیاهو به آنچه توافق شده است، متعهد باشد. در همین راستا، یکی از رهبران جنبش حماس به العربی الجدید گفت مقامات این جنبش منتظر خروجی نشست دوحه است و پس از آن بررسی می‌کند که آیا این خروجی با دیدگاه حماس برای تکمیل یک معامله سازگار است 

یا خیر. 

وی در این باره تصریح کرد: دیدگاه جنبش حماس در این زمینه ثابت و مبتنی بر ضرورت دستیابی به آتش‌بس فوری، پایان دادن به عملیات نسل‌کشی، گرسنگی و آوارگی و اشغالگری و خروج کامل اسرائیل از کل قلمرو نوار غزه و امدادرسانی و بازسازی آن است. وی گفت: حماس خواهان یک معامله شرافتمندانه است که مورد توافق طرفین قرار گیرد و این موضوع زمانی توسط رهبری حماس بررسی خواهد شد که پیشنهاد منسجمی را دریافت کند و اسرائیل بدون هیچ ابهامی با آن موافقت کند و سپس رهبری حماس با دیگر گروه‌های مقاومت موضع خود را درباره آن اعلام خواهد کرد.

این منبع در خصوص روند مذاکرات نیز گفت: جنبش حماس به طور مثبت با تلاش‌های میانجی‌ها اعم از مصری یا قطری برای دستیابی به آتش‌بس در نوار غزه برخورد می‌کند. حماس دارای خطوط قرمزی است که طی دوره گذشته به تمام میانجی‌گران اطلاع داده شده است. وی همچنین دستیابی به توافق به دلیل کارشکنی اسرائیل را بعید دانست. این مقام حماس در خصوص تلاش‌های آمریکا نیز تصریح کرد: آمریکا میانجی نیست، بلکه شریک اصلی و حامی همه این قتل‌عام‌هایی است که رژیم اشغالگر در طول بیش از یک سال در نوار غزه انجام داده است. 

این در حالیست که دور قبلی مذاکرات آتش‌بس که در دوحه و با میانجیگری آمریکا، مصر و قطر میان نمایندگان جنبش حماس و اسرائیل انجام شد، طبق گفته منابع مطلع کشورهای میانجی و حماس، به دلیل کارشکنی‌های نتانیاهو در این مذاکرات به واسطه تعیین شروط جدید و پاسخ ندادن به پیشنهادهای میانجی‌ها، نتیجه ملموسی در پی نداشت. حال باید دید که خروجی دوحه چه خواهد شد؟!