تنش جدید در شبه‌جزیره کره با محوریت مسکو- پیونگ‌یانگ

رامین پرتو

جنگ اوکراین ابعاد جدیدی پیدا کرده و به نوعی در حال تبدیل شدن به یک جنگ چند ملیتی است که همین موضوع حالا به یک تنش چند ضلعی میان غرب و شرق تبدیل شده است. چهارشنبه هفته گذشته مقامات آمریکایی و کره‌جنوبی تأیید کردند شواهدی وجود دارد که کره‌شمالی در تشدید احتمالی جنگ در اوکراین، نیروهای خود را به روسیه اعزام کرده است. در این راستا لوید آستین، وزیر دفاع ایالات متحده، در جریان بازدید از رم به خبرنگاران گفت: «ما شواهدی داریم که نشان می‌دهد نیروهای کره شمالی در روسیه حضور دارند». همچنین چو ته یونگ، رئیس سرویس اطلاعات ملی کره‌جنوبی هم به نمایندگان مجلس این کشور توضیح داده که ۳ هزار سرباز کره شمالی به روسیه رفته‌اند تا برای استفاده از تجهیزاتی چون پهپادها به مسکو آموزش ببینند و به آنها در جنگ اوکراین کمک کنند. در همین راستا سرویس‌های اطلاعاتی نظامی اوکراین روز پنجشنبه اعلام کردند که اولین واحدهای کره‌شمالی در منطقه کورسک روسیه مستقر شده‌اند و در همان روز، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه در مورد شراکت مسکو با پیونگ یانگ صحبت کرد و حضور نیروهای کره شمالی در روسیه را انکار نکرد، اما این موضوع را به صورت مستقیم هم تایید نکرد. این در حالیست که جان کربی، سخنگو و هماهنگ کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی آمریکا روز جمعه به وقت محلی اعلام کرد که گزارش‌های مربوط به حضور نیروهای کره شمالی در روسیه را از نزدیک زیر نظر دارد و احتمالاً برخی از این نیروها در منطقه کورسک که در ماه اوت توسط اوکراین مورد تهاجم قرار گرفت، مستقر خواهند شد. 

مقامات کره‌شمالی و روسیه موضوع اعزام سربازان پیونگ‌یانگ به خاک روسیه و سپس آموزش دادن آنها برای حضور در جنگ اوکراین را تکذیب کردند و در مقابل آمریکا و اروپا هم از موضع تردید به این مساله نگاه می‌کردند که حالا داده‌ها نشان از عینیت‌بخشی به این موضوع دارد

از سوی دیگر وزارت خارجه آلمان کاردار کره شمالی را احضار کرد و در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «اگر گزارش‌ها درباره حضور سربازان کره شمالی در اوکراین صحت داشته باشد و این کشور با اعزام نیروهایش از تهاجم روسیه به اوکراینی حمایت کند، این مساله‌ای جدی و نقض قوانین بین‌المللی است». وزارت خارجه اتریش نیز سفیر پیونگ یانگ در وین را احضار کرد و در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «ما برای ابراز نگرانی شدید خود درباره حضور نیروها و تسلیحات جمهوری دموکراتیک خلق کره در روسیه احضار کردیم». در این پیام آمده است که «این حمایت نظامی در جنگ علیه اوکراین نقض آشکار قوانین بین‌المللی بوده و امنیت اروپا و شبه‌جزیره کره را تضعیف می‌کند». به موازات این روند وزارت خارجه کره جنوبی گئورگی زینوویف، سفیر روسیه در سئول را در اعتراض به اعزام نیروهای کره‌شمالی به روسیه برای جنگ با اوکراین احضار کرده اما هیچ پاسخی یا محتوای رسانه‌ای از سوی کره جنوبی منتشر نشده است. در مقابل سخنگوی سفارت روسیه در سئول هم اعلام کرد که همکاری بین مسکو و کره‌شمالی بر اساس قوانین بین‌المللی است و علیه منافع امنیتی سئول نیست. 

این اقدامات در حالی انجام می‌شود که نماینده کره‌شمالی در سازمان ملل طی نشستی در مجمع عمومی این نهاد بیان کرد: «در مورد به اصطلاح همکاری نظامی با روسیه، هیئت من هیچ نیازی را برای اظهار نظر در مورد چنین شایعات کلیشه‌ای بی‌اساسی احساس نمی‌کند». نماینده کره‌شمالی در سازمان ملل همچنین تاکید کرد که «ادعاهای سئول با هدف تخریب وجهه کره‌شمالی و تضعیف روابط مشروع و دوستانه و همچنین همکاری‌های بین ۲ کشور مستقل است». 

با نگاهی به این اظهارات و اقدامات می‌توان به این خروجی رسید که در وهله اول مقامات کره‌شمالی و روسیه موضوع اعزام سربازان پیونگ‌یانگ به خاک روسیه و سپس آموزش دادن آنها برای حضور در جنگ اوکراین را تکذیب کردند و در مقابل هم ایالات متحده و اروپا هم از موضع شک و تردید به این مساله نگاه می‌کردند، اما حالا به نظر می‌رسد که اوضاع و احوال تغییر کرده و این پرونده از هر دو سوی آن نه تنها مورد تایید قرار گرفته، بلکه حالا به محور اصلی یک مجادله سیاسی در سطح بین‌المللی بدل شده است.

در پی اعزام سربازان کره‌شمالی به روسیه مشاوران امنیت ملی کره جنوبی، آمریکا و ژاپن از مسکو و پیونگ‌یانگ خواستند تا با توقف اعزام سربازان به اوکراین از تشدید درگیری‌ها در شبه‌جزیره کره و همچنین اروپا و هند - اقیانوسیه جلوگیری کنند

شکل‌گیری کلونی جدید علیه دو متحد

در امتداد این وضعیت باید توجه شود که مقامات روسیه و کره‌شمالی به دلیل فشارهای غرب مجبور شدند تا در نهایت موضوع اعزام سربازان کره شمالی به روسیه و سپس اوکراین را به نوعی تایید کنند. به عنوان مثال روز گذشته (شنبه) کیم جونگ گیو، معاون وزیر خارجه کره شمالی در بیانیه‌ای اعلام کرد «اگر چنین چیزی وجود داشته باشد که رسانه‌های جهانی درباره آن صحبت می‌کنند، فکر می‌کنم این اقدام مطابق با مقررات حقوق بین‌الملل خواهد بود و هیچکس نمی‌تواند آن را غیرقانونی توصیف کند». معاون وزیر خارجه کره شمالی ادعاهای سئول را «شایعه اعزام نیروهای کره شمالی به روسیه» خواند که به گفته او رسانه‌های جهانی در حال شکل دادن به احساسات عمومی در این باره هستند. وی ادامه داد: « وزارت خارجه کره شمالی مستقیما درگیر مسائل وزارت دفاع ملی نیست و نیازی به تایید جداگانه آن را احساس نمی‌کند». 

در همین حال ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه در واکنش به این خبر گفته «اینکه تصمیم بگیریم از سربازان کره شمالی استفاده کنیم یا نه، به خودمان ربط دارد». وی گفته است که اگر اوکراین می‌خواهد به ناتو ملحق شود، پس مسکو می‌تواند برای تضمین امنیت خودش هر کاری انجام دهد. وی همچنین افزود، غرب بارها گفته که به اوکراین مربوط است که امنیت خود را تضمین کند خواه با ناتو یا بدون آن و بر همین اساس هر چقدر زود آنها متوجه بی اثر بودن رویکردشان در روابط با مسکو شوند، برای خودشان بهتر است. 

در این فضا ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه هم اعلام کرده که معاهده مشارکت راهبردی همه‌جانبه بین مسکو و پیونگ یانگ پس از تبادل بین طرفین اجرایی خواهد شد. او همچنین اعلام کرده که مبادله اسناد تصویب شده آخرین مرحله از روند تایید خواهد بود. این زمانی است که معاهده روسیه و کره شمالی اثر قانونی خواهد داشت. مدت این معاهده برای مدت نامحدودی است. در بیانیه وزارت خارجه روسیه آمده است: «امضای این سند به طور طبیعی ناشی از روابط قدیمی و دوستی برادرانه و همکاری همه جانبه ۲ کشور است که به سطحی که تاکنون دیده نشده، رسیده است».

اما آنچه در این میان مهم جلوه می‌کند این است که ایالات متحده و دو شریک آن در شرق آسیا و در همسایگی کره‌شمالی یعنی کره جنوبی و ژاپن این موضوع را یک تهدید جدی برای خود می‌دانند. در این راستا روز گذشته (شنبه) سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید اعلام کرد که شین وون-سیک، مشاور امنیت ملی کره جنوبی به همراه جیک سالیوان و تاکئو آکیبا مشاوران امنیت ملی آمریکا و ژاپن نشستی سه جانبه در واشنگتن داشتند و به بررسی ادعای حضور نیروهای کره شمالی در روسیه و نگرانی‌های مشترک خود در این باره پرداختند. 

خبرگزاری یونهاپ در این خصوص گزارش داد که «مشاوران امنیت ملی سه کشور نگرانی خود را بابت استقرار ادعایی نیروهای کره شمالی در روسیه ابراز کردند. این استقرار ادعایی جدیدترین شاخص نگرانی از همکاری عمیق نظامی بین پیونگ یانگ و مسکو از جمله انتقال موشک‌های بالستیک و تسلیحاتی است که نقض مستقیم قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد تلقی می‌شود». بر اساس گزارش این آژانس خبری، مشاوران امنیت ملی کره جنوبی، آمریکا و ژاپن همچنین از کره شمالی و روسیه خواستند تا این اقدامات را متوقف کنند که تنها به تشدید درگیری‌ها در منطقه منجر و همچنین اروپا و هند-اقیانوسیه منجر می‌شود. مشاور امنیت ملی سه کشور همچنین بر تعهد خود برای رسیدگی به چالش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی و پیشبرد امنیت و رفاه در منطقه هند-پاسیفیک و فراتر از آن تاکید کردند. 

بر همین اساس باید گفت که یک تنش جدید در شرق آسیا و شبه‌جزیره کره با محوریت روسیه و کره‌شمالی و با ریشه جنگ اوکراین در حال شکل‌گیری است.