اجلاس گروه بریکس با حضور سران و مقامات ۳۶ کشور و ۵ پیشنهاد پزشکیان آغاز به کار کرد؛
تاکید بر چندجانبهگرایی شرقی در کازان
رامین پرتو
شانزدهمین اجلاس سران گروه بریکس روز گذشته (چهارشنبه) با حضور رهبران کشورهای عضو از جمله دکتر مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در کازان مرکز تاتارستان روسیه آغاز به کار کرد. بر این اساس خبرگزاری راشاتودی روسیه گزارش داد که رؤسای هیأت‌های کشورهای عضو شامل جمهوری اسلامی ایران، روسیه، برزیل، هند، چین، آفریقای جنوبی، مصر، امارات متحده عربی و اتیوپی نشست‌های رسمی خود و گفت‌وگو در قالب‌های «نشست محدود» و «نشست گسترده» درباره دستور کار این اجلاس را شروع کردند. گفته شده هیات‌هایی از حدود ۳۶ کشور (۲۲ نفر از آنها به نمایندگی از سران کشورها) و شش سازمان بین‌المللی در این رویداد سه روزه
حضور دارند.
گروه بریکس سال 2010 با مشارکت برزیل، روسیه، هند و چین در یکاترینبورگ روسیه تاسیس شد و سال بعد آفریقای جنوبی به این گروه ملحق شد. جمهوری اسلامی ایران، مصر، اتیوپی و امارات نیز از ابتدای سال ۲۰۲۴ (برابر با دیماه ۱۴۰۲) به این گروه پیوستند. به گفته برخی مقامات روس، عربستان با وجود دعوت به این گروه، همچنان در حال تصمیم گیری در این زمینه است. گفته شده است که وزیر امورخارجه عربستان سعودی در این اجلاس ریاست هیأت این کشور را برعهده داشت و این در حالیست که برزیل از ابتدای سال ۲۰۲۵ ریاست دوره‌ای بریکس را برعهده خواهد داشت. همچنین باید دانست که ترکیه، جمهوری آذربایجان و مالزی به طور رسمی درخواست عضویت در بریکس را داده‌اند و تعدادی از کشورهای دیگر نیز برای عضویت در این اتحادیه ابراز تمایل کرده‌اند.
تقویت چندجانبهگرایی برای توسعه و امنیت عادلانه جهانی، موضوع اصلی اجلاس سران بریکس اعلام شد و در این راستا یوری اوشاکوف، دستیار رئیس‌جمهور روسیه در امور سیاست خارجی اعلام کرد که اعضای هیأت‌های شرکت‌کننده در قالبی محدود درباره حل و فصل درگیری‌های منطقه‌ای، تعامل مالی در بریکس و سناریوهایی ممکن برای افزایش تعداد اعضا را بحث و بررسی خواهند کرد. این مقام روس اظهار داشت که در این نشست درباره همکاری بین کشورهای بریکس در سطح بین المللی تبادل نظر شد و رهبران کشورها در مورد وضعیت همکاری‌های مالی بین کشورهای عضو گروه گفت و گو خواهند کرد.
ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در سخنرانی افتتاحیه نشست بریکس در قالب محدود گفت: «ما به دنبال تقویت اقتدار بریکس، افزایش نقش آن در امور جهانی و حل مشکلات فوری جهانی و منطقه‌ای بودیم. بریکس پاسخگوی بخش اصلی جامعه جهانی است و این سیاست در جهان کنونی مورد نیاز است. همه کشورهای بریکس به دنبال برابری حسن همجواری و احترام متقابل هستند». وی افزود: در ژوهانسبورگ، ما توافق کردیم که روش‌ها و دسته‌بندی‌های کشورهای شریک انجمن خود را توسعه دهیم و فهرستی از کشورها را برای دریافت چنین وضعیتی تشکیل دهیم. مهم است که تصمیم در این زمینه در بیانیه نهایی کازان منعکس شود.
آنچه در خصوص اجلاس گروه بریکس باید مورد نظر قرار بگیرد این است که رئیس جمهور پزشکیان در این اجلاس برای نخستین‌بار به عنوان عضو اصلی حضور دارد و همین موضوع تا حدود زیادی وزن ایران در این اجلاس را تغییر می‌دهد
پوتین با تاکید بر اینکه کشورهای بریکس پتانسیل اقتصادی، علمی، جمعیتی و سیاسی بسیار زیادی دارند، گفت: نادیده گرفتن منافع بی سابقه کشورهای جنوب و شرق جهانی برای پیوستن به این انجمن برای بریکس اشتباه است. رئیس‌جمهور روسیه با تصریح این نکته که جهان چندقطبی اساساً تغییر کرده است، گفت: کشورهای بریکس تأثیر مثبتی بر اوضاع در حوزه ثبات و امنیت جهانی و سهم به‌سزایی در حل مشکلات حاد منطقه‌ای دارند. این ماهیت استراتژی بریکس در عرصه بین‌المللی است که خواسته‌های بخش اصلی جامعه بین‌المللی به اصطلاح «اکثریت جهانی» را برآورده می‌کند و دقیقاً این دوره است که به ویژه در جهان مورد تقاضا است. شرایط فعلی، زمانی است که تغییرات واقعاً مهمی در جهان در حال رخ دادن است.
5 پیشنهاد از سوی ایران
آنچه در این راستا باید مورد نظر قرار بگیرد این است که رئیس جمهور پزشکیان در این اجلاس برای نخستین‌بار به عنوان عضو اصلی حضور دارد و همین موضوع تا حدود زیادی وزن ایران در این اجلاس را تغییر می‌دهد. وی در سخنرانی خود در این اجلاس گفت «بریکس در بستر پارادایم چندجانبهگرایی، نمونه‌ای شاخص و الگویی موفق از همکاری‌های توسعه یافته در بطن جهان جنوب است که طیف کثیری از کشورها را مجذوب خود ساخته است». وی افزود که «در ارتباط با شتاب تحولات جهانی و تهدید صلح و امنیت انسانی در منطقه غرب آسیا، خوشبختانه در طول سال گذشته گام‌های مهمی برای حل و فصل بحران‌های منطقه‌ای بین‌المللی برداشته شد؛ برگزاری اجلاس فوق‌العاده سران بریکس با محوریت موضوع غزه و همچنین برگزاری نشست‌های دیگر در سطوح معاونین وزارت‌خانه‌‌های امور خارجه، از مصادیق همکاری در این دوره بوده و دست‌آوردهای خوبی را نیز به همراه داشته است».
رئیس دولت چهاردهم با اشاره به اینکه در ماه‌های اخیر، نشست‌ها و برنامه‌های متنوعی با حضور وزیران اقتصاد و دارایی، بازرگانی، انرژی و روسای بانک‌های مرکزی برگزار شده از ارائه 5 پیشنهاد سخن گفت. در بند اول به این نکته اشاره کرد که «در عین عدم غفلت از دو رکن سیاسی-امنیتی و فرهنگی-مردمی، در سال آینده اولویت برنامه‌هایمان را به مسائل اقتصادی-مالی بدهیم و از همه نهادهای دولتی و خصوصی کشورهای متبوع‌مان بخواهیم که بر شتاب حرکت خود در ایجاد همکاری‌های به هم پیوسته اقتصادی و تجاری و استفاده از ظرفیت‌های داخل بریکس بیافزایند».
اگرچه تقویت چندجانبهگرایی برای توسعه و امنیت عادلانه جهانی، موضوع اصلی اجلاس سران بریکس اعلام شد اما حل و فصل درگیری‌های منطقه‌ای، تعامل مالی در بریکس و ایجاد بانک و واحد پولی مشترک از جمله دستور کارهای این اجلاس بود
پزشکیان در بند دوم پیشنهاد خود به این موضوع اشاره کرد که «از چالش‌های بسیار مهم که کشورهای یک جانبه‌گرا علیه کشورهای مستقل و آزادی‌خواه تحمیل کرده‌اند، تحریم‌های اقتصادی است و مقابله با تحریم‌های غیرقانونی نیازمند اقدام گروهی و اجرای سازوکارهای مشترک است و ضروری است گام‌های عملی و حساب شده در این خصوص برداشته شود».
در بند سوم پیشنهاد پزشکیان هم آمده است: «در حال حاضر بیشتر کشورهای دنیا از اینکه آمریکا برای حل مشکلات داخلی و مالی خود، از دلار به عنوان سلاح و یا ابزار کنترل دیگر کشورها استفاده می‌کند، ناراضی هستند. دنیا بریکس را با هدف تلاش برای کاستن از قدرت دلار و افزایش مبادلات با پول‌های ملی می‌شناسد. این اقدامات به همراه راه‌اندازی و استفاده از ارزهای دیجیتال و بسترسازی برای استفاده از سازوکارها و فناوری‌های جدید مالی نظیر پیام رسان‌ها، در راستای اهداف اصلی بریکس است. اینکه کشورهای عضو بریکس بزرگترین تولید کنندگان و در عین حال بزرگترین مصرف‌کنندگان انرژی، مواد غذایی و دیگر کالاها هستند و به مهمترین خطوط مواصلاتی و ترانزیتی دسترسی دارند، مزیت بسیار بزرگی است که موجب می‌شود انجام مبادلات با پول‌های ملی به سهولت
انجام گیرد».
پزشکیان در خصوص بند چهارم پیشنهاد خود به این موضوع اشاره کرد که «کشورهای شمال همواره برای دستیابی کشورهای جنوب به فناوری‌های نوین مانع تراشی کرده‌اند، لذا ما وظیفه داریم با تشریک مساعی، مبادله اطلاعات، سرمایه‌گذاری مشترک و دیگر اقدامات، خود را به فناوری‌های نوین مجهز سازیم». بند پنجم پیشنهاد پزشکیان در بریکس هم «به ضرورت تقویت بانک توسعه نوین(NDB) که یکی از نهادهای برآمده از بریکس به شمار می‌رود اشاره شد و گفته شد که جمهوری اسلامی ایران آمادگی دارد تا همکاری‌های تنگاتنگی با این بانک داشته باشد».
این 5 پیشنهاد پزشکیان به نوعی نشان از آن دارد که تهران به دنبال آن است تا بتواند از بریکس یک نوعی خروجی مثبت در بستر اقتصاد و تجارت کسب کند. همین موضوع به وضوح در دیدار پزشکیان با همتایان خود در حاشیه این اجلاس به چشم می‌خورد. به عنوان مثال وی در دیدار با نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند به تقویت بندر چابهار اشاره داشت و در دیدار با پوتین هم بر امضای توافقات دوجانبه تاکید کرد. همچنین مسعود پزشکیان و محمد بن زاید بن سلطان آل نهیان، رئیس دولت امارات متحده عربی دیروز (چهارشنبه) در حاشیه نشست سران بریکس با یکدیگر دیداری کوتاه داشتند و درباره مسائل و دغدغه‌های دو کشور از جمله ضرورت توقف حملات اسرائیل گفت‌وگو کردند. حال باید دید که این اجلاس چگونه می‌تواند آورده اقتصادی و سیاسی مفید برای تهران داشته باشد.
دیدگاه تان را بنویسید