«کورسک»؛ محور جنگ روانی طرف‌های درگیر

رامین پرتو

بیش از یک هفته است که ارتش اوکراین ضد حمله جدیدی را در منطقه کورسک واقع در خاک روسیه تدارک و به اجرا گذاشته که نتیجه آن اشغال بخش عمده‌ای از این منطقه استرتژیک توسط کی‌یف است که البته روس‌ها هم چندان از این اقدام خوشحال نیستند. به هر ترتیب در ادامه حملات اوکراین به منطقه کورسک روسیه، یک پل استراتژیک این منطقه که روی رودخانه سِیم قرار داشت به صورت کامل ویران شد. کرملین از این پل برای تامین نیازهای نیروهایش استفاده می‌کرد و به همین دلیل تخریب آن می‌تواند عملیات تدارکاتی روس‌ها را مختل کند و به نوعی برای مسکو یک شکست و اخلال عمیق عملیاتی به وجود خواهد آورد. در این راستا وزارت خارجه روسیه ادعا کرد که اوکراین در جریان حملاتش به این پل، از راکت‌های غربی و احتمالاًموشک‌های هیمارس ساخت ایالات متحده استفاده کرده و داوطلبانی را که سعی در تخلیه غیرنظامیان داشتند، مورد هدف قرار داده و کشته است. ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه شامگاه جمعه در این خصوص اعلام کرد «برای اولین بار منطقه کورسک مورد اصابت راکت‌اندازهای ساخت غرب قرار گرفته است و در نتیجه این حملات، پل ساخته شده بر روی رودخانه سِیم بطور کامل تخریب شد که بدون شک مسکو پاسخ این اقدام را خواهد داد». 

باید توجه شود که همچنان جنگ روانی و رسانه‌ای برقرار است و دو طرف در حال تحریک افکار عمومی بر ضد یکدیگر هستند و این مساله تا جایی پیش رفته که حالا روس‌ها مدعی حمله اوکراین به نیروگاه هسته‌ای کورسک هستند

در این راستا رویترز اعلام کرده که عملیات غیرمنتظره برون‌مرزی اوکراین منجر به فرار بیش از ۱۲۰ هزار نفر از مناطق غربی روسیه به مناطق امن شده اما با این وجود کی‌یف در کنار انتشار اخبار دستاوردهای ارضی‌ خود تاکید کرده که تمایلی به اشغال روسیه ندارد. این مواضع در حالی اتخاذ شده که ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین اعلام کرده که نیروهای کشورش در حال تقویت مواضع خود در کورسک هستند. یورونیوز در خصوص این سخنان زلنسکی نوشته است: «او مناطق اشغال شده را امکانی برای «مبادله» می‌داند؛ به این معنا که می‌توان آنها را با مناطق اوکراینی تحت اشغال مسکو در شرق این کشور و پای میز مذاکره مبادله کرد. 

در همین راستا میخائیلو پودولیاک، از دستیاران ارشد زلنسکی نیز شامگاه جمعه در شبکه ایکس تایید کرد که اوکراین علاقه‌ای به اشغال سرزمین‌های روسیه ندارد و یکی از اهداف کلیدی آنها از حمله به روسیه، وادار کردن مسکو به مذاکره بر اساس شرایط اوکراین و آغاز یک فرایند مذاکره عادلانه است. همچنین الکساندر سیرسکی، فرمانده ارتش اوکراین نیز روز گذشته (شنبه) اعلام کرد که ارتش اوکراین موفق به پیشروی‌های بیشتر در خاک روسیه شدند. او در ویدئویی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، گفت که نیروهای تهاجمی ارتش به نبردشان ادامه می‌دهند و در برخی مناطق از یک تا سه کیلومتر به سمت دشمن (روسیه) پیشروی کرده‌اند». او ابراز امیدواری کرد که در جریان نبرد در روستای مالا لوکنیا در حدود ۱۳ کیلومتری مرز، اسیران زیادی از ترتش روسیه گرفته خواهد شد. 

به‌رغم نفوذ موفق نیروهای اوکراینی به خاک روسیه، آن‌ها همچنان در حال از دست دادن مواضع خود در داخل قلمرو اوکراین هستند و این موضوع می‌تواند توان نظامی آنها را تا حد زیادی در روی زمین به نفع روس‌ها کاهش دهد که پیشروی در دونتسک یکی از آنها است

در این بین باید توجه داشت که همچنان جنگ روانی و رسانه‌ای برقرار است و دو طرف در حال تحریک افکار عمومی علیه یکدیگر هستند. در این راستا، وزارت دفاع روسیه روز گذشته (شنبه) با بیان اینکه اوکراین برنامه دارد به نیروگاه اتمی منطقه کورسک حمله کند، اعلام کرد که در حال بررسی جدی اطلاعات مرتبط با این موضوع است. به گفته وزارت دفاع روسیه، کی‌یف در حال آماده شدن برای تحریکات هسته‌ای با هدف مقصر دانستن روسیه برای حمله به تاسیسات اتمی خود است تا زمینه حمله به نیروگاه‌های اتمی در اوکراین را فراهم کند. وزارت دفاع روسیه همچنین افزود، برنامه‌های اوکرین برای حمله به نیروگاه اتمی کورسک نقض معاهده مبارزه با تروریسم هسته‌ای بوده و با پاسخ سختی در صورت اجرایی شدن این برنامه‌ها مواجه خواهد شد. 

تلافی در دونتسک؟ 

تمامی این اخبار در حالی منتشر می‌شود که انگشت اتهام روسیه در حمله ارتش اوکراین به کورسک به سوی واشنگتن و لندن هدف رفته است. مسکو به صوت علنی از دو هفته پیش تاکنون این ادعا را دائم مطرح کرده که انگلیس و آمریکا به صورت مستقیم در این ضد حمله اوکراین نقش داشته و حتی تمام تجهیزات و. تسلیحاتی که در این نبرد مورد استفاده ارتش اوکراین قرار گرفته از سوی این دو تأمین شده است. در همین راستا روز نامه تایمز انگلیس در گزارش روز گذشته (شنبه) خود نوشته است که «یک ماه پیش از آنکه نیروهای ویژه اوکراین به سمت کورسک پیشروی کنند، برخی از اعضای آن به انگلیس اعزام شدند تا ظرف چند روز یک‌سری آموزش‌ها را تحت نظارت سربازان انگلیسی بیاموزند که تمرکز اصلی این دوره ‌آموزشی حملات به ساختمان‌های بلندمرتبه بوده است». بر همین اساس که می‌بینیم نیکولای پاتروشف، مشاور ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه و دبیر سابق شورای امنیت این کشور اعلام می‌کند که حمله کی‌یف به کورسک با دخالت و کمک‌های ناتو و کشورهای غربی انجام شده است. 

با گذر از این وضعیت، آنچه که در شرایط کنونی و به خصوص از شامگاه جمعه به تیتر یک رسانه‌های جهان تبدیل شده، اقدامات ارتش روسیه در شرق اوکراین و در پاسخ به ضد حمله این کشور به کورسک است. روزنامه نیویورک تایمز در گزارش دیروز (شنبه) خود اعلام کرد که «نقشه‌های جنگی و تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهند که نیروهای روسیه به سمت شهر راهبردی پوکروفسک واقع در شرق اوکراین در حال پیشروی هستند و این خبری بد برای اوکراین است که امید داشت نفوذ به منطقه «کورسک» در غرب روسیه، حملات آن‌ها در جبهه‌های دیگر را کاهش دهد». بر اساس گزارش این روزنامه، نیروهای روسیه پس از تصرف چندین دهکده در این منطقه و پیشروی در امتداد خط راه‌آهن، تنها ۱۳ کیلومتر با پوکروفسک، یکی از اصلی‌ترین مقرهای دفاعی اوکراین در منطقه استراتژیک دونتسک فاصله دارند. پوکروفسک که پیش از جنگ جمعیتی ۶۰ هزار نفری داشت، بر سر یک جاده مهم قرار دارد و شهرهایی را که به ‌عنوان هلال دفاعی مناطقی در دونتسک که هنوز در کنترل کی‌یف است، به هم متصل می‌کند.

نکته مهم این است که تصرف این شهر، روس‌ها را یک قدم دیگر به هدفی که مدت‌ها به‌دنبال آن هستند یعنی کنترل کامل بر منطقه دونتسک نزدیک می‌کند و این در حالی است که روسیه بر بیشتر مساحت این منطقه مسلط شده است. نیویورک‌تایمز در این خصوص نوشته: «اوضاع به‌حدی ناگوار است که اداره نظامی این شهر از شهوندان خواسته، منطقه را ترک کنند؛ به گونه‌ای که سرگئی دوبریاک، رئیس اداره نظامی پوکروفسک اعلام کرده که دشمن به ‌سرعت به سمت حومه شهر در حال حرکت بوده و تخلیه شهر در حال انجام است». 

آنچه در مورد ضد حمله اوکراین به کورسک و همچنین پیشروی روسیه به سمت پوکروفسک در دونتسک باید مورد نظر قرار بگیرد این است که به‌رغم نفوذ موفق نیروهای اوکراینی به خاک روسیه، آن‌ها همچنان در حال از دست دادن مواضع خود در داخل قلمرو اوکراین هستند و این موضوع می‌تواند توان نظامی آنها را تا حد زیادی در روی زمین به نفع روس‌ها کاهش دهد. در این خصوص کارشناسان نظامی غرب اعتقاد دارند که یکی از اهداف حمله اوکراینی‌ها به خاک روسیه، وادار کردن مسکو به جابجایی نیروهای خود از خطوط مقدم به سمت مرزهای خودی بود اما تاکنون روسیه تنها بخش کوچکی از واحدهای نظامی خود را از جبهه‌های اوکراین خارج کرده است و این روند می‌تواند حلقه محاصره علیه نیروهای اوکراین را تنگ‌تر کند. 

مساله آخر این است که اقدام نظامی و پیشروی هر دو طرف در خاک یکدیگر می‌تواند به نوعی موجب شود تا مساله صلح و مذاکره به نقطه آخر خود برسد. حال باید منتظر بود و دید که آیا دو طرف به پیشروی‌های خود ادامه می‌دهند یا خیر؟