اروپا و آمریکا به اختلاف خوردند
برجام عامل اختلاف‌افکن در آوردگاه مونیخ
اعضای تروئیکای اروپا که چند روز پیش اجلاس ورشو را در مخالفت با سیاست‌های آمریکا بایکوت کرده بودند در پنجاه و پنجمین اجلاس امنیتی مونیخ فرصتی به دست آوردند تا ضمن تأکید بر حفظ برجام، سیاست‌های یک‌جانبه گرایانه و زیاده خواهی‌های کاخ سفید را به چالش بکشند.
طی روزهای اخیر دو نشست متوالی در قلب قاره سبز توجه جهانیان را به خود جلب کرد. اجلاس نخست روزهای چهارشنبه و پنجشنبه (24 و 25 بهمن ماه) در ورشو پایتخت لهستان به مدت دو روز برگزار شده بود.
در اجلاس مذکور که با ابتکار و مدیریت آمریکایی‌ها بود، وزیران امور خارجه بازیگران مؤثر و گردانندگان اتحادیه اروپا مانند فرانسه و آلمان ازجمله غایبان بودند.
مقامات ارشد اتحادیه به دلیل اختلاف‌نظر با ایالات‌متحده در پاره‌ای مسائل در اجلاس ورشو حضور نیافتند و جرمی هانت وزیر خارجه بریتانیا نیز تنها باهدف حضور در جلسه‌ای مربوط به یمن در این کنفرانس شرکت کرد. مهم‌تر از همه فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه بود که از شرکت در این اجلاس خودداری کرد.
اما روز بعد (جمعه 26 بهمن) با برگزاری اجلاسی دیگر تحت عنوان «اجلاس امنیتی مونیخ» فرصتی سه روزه رقم خورد تا افزون بر حضور مقامات بلندپایه اتحادیه، برخی مقامات جمهوری اسلامی ازجمله «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه نیز در آن اجلاس حضور یابند؛ اجلاسی با حضور 30 رئیس دولت و نزدیک به 50 وزیر امور خارجه که از تأثیرگذاری و اهمیت فزاینده آن حکایت می‌کند.
اختلاف‌نظرها بین آمریکا و اروپا زمانی آشکارتر شد که مقامات دو طرف در ارتباط با آینده و پیامدهای توافق هسته‌ای اعلام موضع کردند. برخلاف اجلاس ورشو که در آن مایک پمپئو وزیر امور خارجه ترامپ صحنه گردان بود، در جریان اجلاس سیاسی و امنیتی مونیخ این مأموریت بر دوش مایک پنس معاون رئیس‌جمهوری آمریکا قرار گرفت تا با دامن زدن به سیاست‌های ایران هراسی، اروپایی‌ها را از تداوم همکاری با ایران در زمینه اجرای برجام منع کند. ازاین‌رو معاون رئیس‌جمهوری آمریکا روز شنبه گذشته (27 بهمن ماه) در جریان سخنرانی خود به‌صراحت از قدرت‌های اروپایی درخواست کرد از توافق هسته‌ای با ایران خارج شده و به صف تحریم کنندگان اقتصادی ایران بپیوندند. کانال ویژه مالی آلمان، فرانسه و بریتانیا با عنوان اینستکس که (یازدهم بهمن ماه) برای تسهیل تبادلات مالی میان شرکت‌های اروپایی با ایران رونمایی شد نیز از نگاه پنس دور نماند و به انتقاد از آن پرداخت.
پنس و دیگر مقامات کابینه ترامپ در حالی اینستکس را بسترساز تعمیق شکاف میان اروپا و آمریکا می‌دانند که سران بروکسل در شعار و عمل نشان داده‌اند حداقل در این زمینه حاضر به کنار آمدن با کاخ سفید نیستند. عدم حضور آنان در نشست ورشو که به دعوت آمریکایی‌ها برای ائتلاف‌سازی علیه برجام برگزار شده بود هم در این راستا قابل ارزیابی است.
کشورهای اتحادیه اروپا اما دغدغه‌ها و همچنین اولویت‌هایی متفاوت از ایالات‌متحده دارند و آن‌ها قبل از هر موضوعی به اهمیت جوانب سیاسی امنیتی توافق هسته‌ای نظر می‌افکنند. همان‌طور که فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه در جریان برگزاری اجلاس مونیخ تأکید کرد که برجام یک مسئله امنیتی برای اروپا است و با این جمله بر سینه نماینده ترامپ و خواسته وی مبنی بر خروج اروپا از برجام دست رد زد.
مقامات اتحادیه اروپا به مشکلات داخلی خود و تبعات برجام شکنی بی‌اعتنا نیستند. افزایش تحرکات تروریستی که پس از بحران‌های خاورمیانه در غرب و به‌ویژه در اروپا شدت یافته، دست ملی گراهای تندرو را در ماجراجویی باز گذاشته است.
اروپایی‌ها همچنین مهاجران را عامل بی‌ثباتی و ناامنی اروپا معرفی و مقامات خود را در ارتباط با تصمیمات مهاجرتی زیر سؤال می‌برند. بی‌تردید در صورت تعمیق و گسترش بحران‌ها در مناطق مختلف جهان به‌خصوص خاورمیانه که از لحاظ جغرافیایی به اروپا نزدیک است، قاره سبز ناگزیر هزینه‌های مالی، اجتماعی و روانی آن را باید بپردازد.
تفاوت نگاه اروپا و آمریکا به برجام یک روی سکه است و سیاست‌های تهاجمی و یک‌جانبه‌گرایی آمریکا روی دیگر آن.
کارشناسان بر این باورند که آمریکای ترامپ تاکنون در عمل نشان داده برای منافع و خواست متحدان اروپایی ارزشی قائل نیست و بی‌اعتنا به نظرات هم‌پیمانان اروپایی از پیمان‌های بین‌المللی همچون پاریس، برجام و غیره کنار کشیده و در حال خارج ساختن نیروهای خود از افغانستان و سوریه است؛ سیاست‌هایی که در تقابل با نظرات مقامات اروپایی قرار دارد. از سوی دیگر اتحادیه جهانی علمای مسلمان نسبت به پیامدهای ائتلاف برخی کشورهای عربی با دشمن اشغالگر اسرائیل به بهانه مقابله با ایران هشدار داده و تأکید کرد: هدف واقعی اسرائیل مسئله فلسطین است. این اتحادیه در بیانیه‌ای اعلام کرد، مسلمانان جهان با حسرت آنچه در کنفرانس ورشو رخ داد و قرار گرفتن تعداد زیادی از مقامات کشورهای عربی در کنار بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیمی که قدس و سرزمین فلسطین را اشغال کرده، فلسطینی‌ها را به قتل رسانده، شهرهای آن‌ها را به محاصره درآورده و سعی در یهودی‌سازی قدس و فلسطین دارد، دنبال کردند.
در ادامه این بیانیه آمده است، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی با تکبر از این کنفرانس خارج شد و پس‌ازآن گفت: این کنفرانس حرکتی تاریخی بود. او از وزیر خارجه آمریکا خواست در راستای تحقق منافع مشترک اعراب و اسرائیل همکاری‌های خود را افزایش دهد. درواقع اعراب حاضر در کنفرانس ورشو تمامی اقدامات اسرائیل در قدس، کرانه باختری و غزه را فراموش کردند.
آمریکا اجلاس ورشو را نیز در قلب اروپا آن‌هم بدون حضور سران اتحادیه برگزار کرد و معاون رئیس‌جمهور آمریکا در اجلاس مونیخ نیز ادعای رهبری جهان غرب را نمود.
پنس نیز در ادامه این‌گونه تأکید کرد که ایالات‌متحده همچنان قصد دارد نقش رهبری جهان غرب را برعهده داشته باشد؛ اظهارنظری که به باور کارشناسان، نشان از تداوم سیاست‌های یک‌جانبه‌گرایانه آمریکا دارد. پس بی‌دلیل نبود که اروپایی‌ها ترجیح دادند از همان ماه‌های ابتدایی ورود ترامپ به کاخ سفید به‌تدریج راه خود را از آمریکا جدا سازند که نمود آن را می‌توان در موضوع برجام مشاهده کرد.
دیدگاه تان را بنویسید