ایمن‌سازی اسرائیل و پیام بازدارندگی به ایران

رامین پرتو

شامگاه یکشنبه ژنرال لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا دستور اعزام یک فروند زیردریایی هسته‌ای مجهز به موشک‌های هدایت‌شونده همراه با یک گروه ناو هواپیمابر را به خاورمیانه صادر کرد که تعجب بسیاری از نظامیان و تحلیلگران امنیتی-  سیاسی در سراسر دنیا را به خو جلب کرد. یورونیوز در مورد زیردریایی اعزامی آمریکا نوشته است که «زیردریایی یو اس‌اس جورجیا، یک زیردریایی هسته‌ای مجهز به موشک‌های کروز، در روزهای اخیر در دریای مدیترانه فعالیت می‌کرد و به تازگی ماموریت‌ آموزشی خود را در نزدیکی ایتالیا به پایان رسانده است و طبق دستور آستین، این زیردریایی وارد آب‌های خاورمیانه خواهد شد. حرکت زیردریایی‌های مجهز به موشک‌های هدایت شونده متعلق به ایالات متحده به ندرت به صورت علنی فاش می‌شود و زیردریایی‌های هسته‌ای این کشور تقریباً کاملاً مخفیانه عمل می‌کنند و به همین دلیل ناظران می‌گویند اعلام حرکت یک زیردریایی پیام بازدارندگی آشکاری برای ایران و نیروهای نیابتی آن است.

از سوی دیگر بنابر اعلام پنتاگون لوید آستین همچنین به گروه ناو هواپیمابر «یو‌اس‌اس آبراهام لینکلن» دستور داده تا حرکت خود به سمت خاورمیانه را تسریع کند. وزیر دفاع آمریکا پیش از این در ۲ اوت به گروه ناو هواپیمابر آبراهام لینکلن دستور داده بود به سمت خاورمیانه حرکت کند، اما کشتی‌های این گروه در طول مسیر ابتدا به بندر گوام و جزایر ماریانای شمالی رفته بودند و حال پیام آستین به این ناوگروه نشان می‌دهد که وضعیت خاورمیانه برای ایالات متحده بسیار مهمتر از سایر نقاط جهان است. رویترز هم در این خصوص اعلام کرده که ناوگروه تهاجمی لینکلن متشکل از یک ناو هواپیمابر است که با جت‌های جنگنده رادارگریز اف-۳۵سی و همچنین چندین ناوشکن وارد یک منطقه خواهند شد اما نکته اینجاست که اعزام ناوهای ایالات متحده به منطقه در شرایطی انجام می‌شود که ناو هواپیمابر «یو‌اس‌اس تئودور روزولت» نیز چندین هفته است در آب‌های خاورمیانه حضور داشته و نشان از تجمیع پیشرفته‌ترین تسلیحات ایالات متحده در خاورمیانه دارد. این اقدام در حالی انجام می‌شود که لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا روز گذشته (دوشنبه) و در تماس تلفنی با یوآو گالانت، وزیر جنگ اسرائیل به تقویب موقعیت و توانمندی‌های نظامی آمریکا در سراسر خاورمیانه اشاره کرده است. او پس از این گفت‌وگو اعلام کرد که «ما در مورد عملیات اسرائیل در غزه و اهمیت کاهش آسیب‌های وارده به غیرنظامیان، پیشرفت در راستای تأمین آتش‌بس و آزادی اسرا در غزه و تلاش‌هایمان برای جلوگیری از حملات ایران، حزب‌الله لبنان و دیگر گروه‌ها و کشورهای همسو با ایران گفت‌وگو کردیم». 

برخی تحلیلگران اعتقاد دارند اگر آتش‌بس‌روز پنجشنبه به موافقت طرفین نرسد، هرگونه تشدید تنش در منطقه حتمی است و اساساً تسلیحات و تجهیزات نظامی آمریکا به همین دلیل در این برهه زمانی به خارومیانه منتقل شده‌اند

آنچه در این راستا باید موردنظر قرار بگیرد این است که تجرکات وزیر دفاع آمریکا و همچنین انتشار بیانیه پنتاگون مبنی بر اعزام زیردریایی اتمی و ناو هواپیمابر به خاورمیانه به خوبی نشان می‌دهد که ایالات متحده و دستگاه اطلاعاتی آن به نوعی زیر فشارهای متعدد اسرائیل قرار دارد. واقعیت این است که از زمان ترور اسماعیل هنیه، رئیس پیشین دفتر سیاسی حماس که در تهران انجام شد، بسیاری از معادلات سیاسی و نظامی در منطقه تغییر کرده و اسرائیل نه تنها در ایران بلکه در لبنان  و سوریه سلسله اقداماتی را انجام داده که جیزی جز بحران‌آفرینی نبوده و نیست و حالا هم بسیاری از کشورهای اروپایی به انضمام آمریکا اعتقاد دارند که تهران به زودی پاسخ اسرائیل را در این خصوص خواهد داد. با این تفاسیر در شرایطی که آمریکا و اسرائیل معتقدند تهران خود را برای پاسخ احتمالی در مقیاس بزرگ به اسرائیل آماده می‌کند، ما شاهد آن هستیم که تحرکات سیاسی و نظامی ایالات متحده و اروپایی‌ها افزایش پیدا کرده است. تا جایی که روز گذشته (دوشنبه) تروئیکای اروپایی متشکل از انگلیس، آلمان و فرانسه در بیانیه‌ای مشترک از ایران خواستند تا به اقدامات سلبی اسرائیل پاسخ ندهند. 

مذاکرات چه می‌شود؟

در این اثنا باید متوجه بود که تمام این اتفاقات و حتی نقل و انتقال تسلیحات آمریکایی به منطقه در حال رخ می‌دهد که روز پنجشنبه هفته جاری قرار است مذاکرات آتش‌بس غزه در قطر یا مصر شروع شود که به باور بسیاری از کارشناسان این آخرین دور از این مذاکرات خواهد بود. در این خصوص روز گذشته (دوشنبه) جهاد طه، سخنگوی جنبش حماس درجریان گفت‌وگو با «العربی الجدید» اعلام کرد که این جنبش تاکنون  موضع رسمی‌ در خصوص مشارکت در مذاکرات روز پنجشنبه صادر نکرده و این موضوع در حال ارزیابی، پیگیری رهبری و بررسی از همه جوانب است و پس از آن در این خصوص اعلام موضع خواهیم کرد. در این راستا منابع آمریکایی اعلام کردند که برت مک‌گورک، فرستاده جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا در امور غرب آسیا پیش از مذاکرات پنجشنبه، نشست‌هایی را با مقامات مصر و اسرائیل برای حل و فصل نکات حل‌نشده در مورد طرح امنیتی قاهره و تل‌آویو مربوط به مرزهای میان مصر و نوار غزه برگزار می‌کند. گفته شده که هدف از مذاکرات مک‌گورک در قاهره تسریع در روند آغاز تمهیدات امنیتی و پایان دادن به برخی نکات حل‌نشده است که در رأس آنها ازسرگیری فعالیت گذرگاه مرزی رفح و توافق بر سر جدول زمانی برای باقی ماندن نظامیان ارتش اسرائیل در کریدور فیلادلفیا در مجاورت مرزهای با مصر است و ابقای این نظامیان در آنجا به‌مثابه نقض توافق قبلی قاهره و تل‌آویو در سال ۲۰۰۵ است. 

محور فیلادلفیا یا همان محور صلاح‌الدین یک نوار مرزی به طول ۱۴.۵ کیلومتر از دریای مدیترانه تا گذرگاه کرم ابوسالم در اراضی فلسطین است که پهنای آن تنها چند صد متر بوده و بر اساس توافق کمپ دیوید که در سال ۱۹۷۹ میان قاهره و تل‌آویو به امضا رسید، منطقه حائل محسوب می‌شود. نکته اینجاست که در این مرحله همچنان مسائل حل نشده زیادی در مسیر توافق وجود دارد؛ به گونه‌ای که حماس و اسرائیل هنوز درمورد مسائل اصلی از جمله بازگشت ساکنان شمال غزه، کنترل محور فیلادلفیا و تعداد اسیرانی که قرار است آزاد شوند و نیز هویت آنها، توافق نکرده‌اند. این در حالیست که الجزیره اعلام کرده خواسته‌های اسرائیل شامل کنترل بر محور فیلادلفیا و اطمینان از عدم باقی ماندن حماس در گذرگاه رفح است و عبارت «مکانیسم نظارتی» در متن خواسته‌های اسرائیل گنجانده نشده اما در آن آمده است که ممانعت از ورود نیروهای حماس به شمال نوار غزه به روشی که دو طرف درباره آن به توافق رسیده باشند، تضمین خواهد شد. 

اختلاف‌های داخلی در تل‌آویو نشان می‌دهد که احتمالاً مذاکرات روز پنجشنبه با کارشکنی اسرائیل و شخص نتانیاهو روبرو می‌شود، چراکه اگر این توافق اجرایی شود بدون شک او باید با دنیای سیاست خداحافظی کند و منتظر برپا شدن محکمه برای رسیدگی به پرونده‌های قضایی‌اش باشد

این مسائل به انضمام اختلاف‌های داخلی در اسرائیل نشان می‌دهد که احتمالاً مذاکرات روز پنجشنبه با کارشکنی اسرائیل و شخص نتانیاهو روبرو می‌شود؛ چراکه اگر این توافق اجرایی شود بدون شک او باید با دنیای سیاست خداحافظی کند و از سوی دیگر باید منتظر برپا شدن محکمه برای رسیدگی به پرونده‌های قضایی‌اش باشد. در این راستا یوآو گالانت وزیر جنگ اسرائیل، روز گذشته (دوشنبه) نتانیاهو را به باد انتقاد گرفت و گفت «آن‌هایی که بر طبل جنگ می‌کوبند، در اتاق‌های بسته شجاعت نشان نمی‌دهند و باید دانست که سخن گفتن از پیروزی مطلق در جنگ گزافه‌گویی و بی‌معنی است». دفتر نتانیاهو اما بلافاصله به اضهارات گالانت واکنش نشان داد و گفت وقتی گالانت اظهاراتی علیه اسرائیل ایراد می‌کند، به فرصت‌های دستیابی به توافق آتش‌بس و تبادل اسرای غزه لطمه می‌زند. 

این درگیری‌ها در حالی رخ می‌دهد که برخی از تحلیلگران اعتقاد دارند اگر آتش‌بس‌روز پنجشنبه به موافقت طرفین نرسد، هرگونه تشدید تنش در منطقه حتمی است و اساساً تسلیحات و تجهیزات نظامی آمریکا به همین دلیل وارد خارومیانه شده‌اند. حال باید دید که طی 72 ساعت آینده در منطقه چه اتفاقی ممکن است رخ دهد.