رویارویی و بحران، نسخه تحمیلی نتانیاهو به منطقه

رامین پرتو

ترور اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس در تهران که تمام کشورهای منطقه عامل آنرا اسرائیل می‌دانند، به یک زلزله سیاسی در خاورمیانه تبدیل شده و به نوعی تمام طرفین فعال در پرونده جنگ غزه و حتی مساله فلسطین بر این موضوع تاکید دارند که این روند بدون شک می‌توان اوضاع را در منطقه با خلل جدی روبرو کند. 

در این راستا بسیاری از ناظران بین‌المللی با تحلیل رفتار و گفتار مقامات غربی و منطقه‌ای به این خروجی رسیده‌اند که به زودی باید یک تنش جدی را در غرب‌آسیا مشاهده کنیم. به زعم آنها ایران این اقدام اسرائیل را که به منزله تعدی به خاک خود تلقی می‌کند، هیچگاه از دیده پنهان نخواهد کرد و در این بین معتقدند که تهران به وضوح پیام خود را به طرفین منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای مخابره کرده است. از سوی دیگر آنها به این موضوع اشاره می‌کنند که جریان‌های مقاومت در منطقه مانند حزب‌الله لبنان، انصارالله یمن، بسیج مردمی و حزب‌الله عراق به انضمام جریان‌های فلسطینی طی روزهای آینده سعی می‌کنند تا به هر ترتیب پاسخ خود را به اسرائیل بدهند و در این راستا دو سناریوی عمده وجود دارد. 

سناریوی نخست این است که تمامی جریان‌های فوق پس از پاسخ ایران به تل‌آویو، به صورت انفرادی و طی چندین حمله اسرائیل را درگیر می‌کنند و سعی می‌کنند این روند را به یک روال فرسایشی تبدیل کنند تا اسرائیل از چندین نقطه مورد هدف قرار بگیرد اما زمان این حملات بیشتر خواهد بود تا توان انسانی و تسلیحاتی اسرائیل کاهش پیدا کند. 

داده‌های نظامی به انضمام حمله اخیر نظامیان اسرائیل به کرانه نشان از آن دارد که علاوه بر منطقه، باید منتظر وخامت وضعیت در غزه و کرانه باختری باشیم و احتمالاً اسرائیل یک خز رادیکال جدید را اجرایی خواهد کرد

سناریوی دوم هم این است که تمام این جریان‌ها یکباره و به فاصله چند ساعت یا چند دقیقه از یکدیگر علیه اسرائیل اقدام کنند تا تل‌آویو یکباره از چند ناحیه مورد ضربه قرار بگیرد و نتواند در مقابل این حملات به صورت صحیح و به موقع عمل کند. اینکه چه سناریوی در این خصوص اجرایی خواهد شد موضوعی است که ابهام در آن همچنان نمایان است و تمام این تحلیل‌ها را باید نوعی گمانه‌زنی در شرایطی بدانیم که معلوم نیست چند ساعت دیگر قرار است چه اتفاقی رخ دهد. 

در این میان اما باید توجه شود که برخی دیگر از مفسران حوزه امنیت و سیاست در حال تحلیل این موضوع هستند که اساساً اسرائیل در وضعیت کنونی در چه شرایطی به سر می‌برد و عملاً به دنبال چیست؟ واقعیت این است که نتانیاهو پس از بازگشت از واشنگتن به نوعی عمل کرده که حالا لبنان و تهران با یکدیگر به دنبال محکوم کردن آن و حتی پاسخی در خور تل‌آویو هستند اما مساله اینجاست که در این راستا موضع دیپلماتیک کشورهای منطقه به خوبی گویای ترس انها و تهدیدی به نام 

نتانیاهو است. 

به عنوان مثال الجزایر، اردن، قطر و حتی مقامات مصری به این موضوع اشاره کرده‌اند که ترو هنیه در تهران و همچنین حمله به ساختمان حزب‌الله لبنان در جنوب بیروت نشان از آن دارد که اوضاع و احوال برای نتانیاهو در اسرائیل به شدت وخیم است و او پس از 10 ماه جنگ به دلیل آنکه نتوانسته هیچکدام از اهداف خود را محقق کند، در حال ایجاد یک «مانور وحشت» در منطقه است تا بتواند از این طریق خود را در مقابل انتقادهای داخلی ایزوله کند. 

به موازات این روند واکنش مقامات اسرائیل به کوچکترین وقایع سیاسی هم نوعی از عصبانیت سیاسی را نمایان می‌کند. به عنوان مثال پس از آن که سفارت ترکیه در تل‌آویو به احترام اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی حماس، پرچم خود را به حالت نیمه افراشته درآورد، یسرائیل کاتس وزیر امور خارجه اسرائیل، معاون سفیر ترکیه در اسرائیل را احضار کرد. او در پیامی توئیتری در این خصوص نوشت «اگر نمایندگان سفارت ترکیه در تل‌آویو می‌خواهند عزاداری کنند، به ترکیه بروند و با اربابشان رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه که حماس را در آغوش گرفته و از اقدامات آن حمایت می‌کند، عزاداری کنند».

بایدن در گفت‌وگو با نتانیاهو اعلام کرده که ترور هنیه هیچ کمکی به آتش‌بس در غزه نخواهد کرد و این موضوع تنش در این منطقه را بیشتر می‌کند و همین موضوع حالا توسط اردوغان مورد تایید قرار گرفته و آن را مخل صلح نامیده است

پایان صلح؟ 

واکنش‌ها و اظهارات مقامات اسرائیل به صورت واضح نشان از آن دارد که تل‌آویو در حال جنگ سیاسی در چند جبهه است که در یک سو کشورهای منطقه و ایران قرار دارند و در سوی دیگر رسانه‌های خارجی هستند که به نوعی در حال تخریب وجهه و ضربه زدن به حیثیت سیاسی اسرائیل در سراسر دنیا هستند. 

در این میان اما مهمترین رکن این تحولات که به نوعی ستون اصلی هم به حساب می‌آید، ایالات متحده است. فارغ از حمایت بی چون و چرای آمریکا از اسرائیل و فارغ از آنکه چه دولتی (اعم از دموکرات یا جمهوریخواه) در واشنگتن بر سر کار باشد، باید توجه شود که ایالات متحده به هر ترتیب مجاب به حمایت از اسرائیل است و طی 10 ماه جنگ در غزه هم این موضوع به وضوح به اثبات رسیده است. بر این اساس اسرائیل به دنبال جلب حمایت بیشتر آمریکا در شرایط فعلی خارومیانه خواهد بود و تلاش‌ها را در این راستا چند برابر کرده است.

بر این اساس سه مقام آمریکایی به «آکسیوس» اعلام کردند که واشنگتن از سوی اسرائیل متقاعد شده است ایران به تلافی ترور اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی حماس در تهران ظرف چند روز به اسرائیل حمله خواهد کرد و برای مقابله با آن آماده می‌شود. پایگاه خبری آکسیوس نوشته است که کاخ سفید نیز اعلام کرد جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا در این تماس تلفنی با بنیامین نتانیاهو دوباره بر تعهد خود به امنیت اسرائیل در برابر همه تهدیدات ایران از جمله حماس، حزب‌الله و حوثی‌ها 

تاکید کرد.

در این بیانیه آمده است: «بایدن همچنین درباره تلاش‌ها برای حمایت از دفاع اسرائیل در برابر تهدیدها، از جمله در برابر موشک‌های بالستیک و پهپادها و استقرار نظامی دفاعی جدید ایالات متحده صحبت و همچنین بر ضرورت تنش‌زدایی در منطقه تاکید کرد». کاخ سفید نیز اعلام کرد که جو بایدن روز پنجشنبه در تماسی تلفنی با بنیامین نتانیاهو، استقرار نظامی دفاعی جدید ایالات متحده برای حمایت از اسرائیل در برابر تهدیداتی مانند موشک‌ها و پهپادها را بررسی کرد. 

این گفت‌وگو به خوبی نشان می‌دهد که آمریکا برای حمایت مجدد از اسرائیل در منطقه آماده شده است و در این راستا روزنامه واشنگتن پست هم در گزارشی نوشت که «به دنبال تشدید تنش‌ها در منطقه، ایالات متحده ۱۲ ناو خود از جمله ناو هواپیمابر «یو اس اس تئودور روزولت»، ناوهای همراه آن و گروه عملیاتی آبی خاکی وسپ شامل سه ناو و بیش از چهار هزار تفنگدار دریایی و ملوانان خود را در خاورمیانه مستقر کرده است». 

این اقدام ارتش آمریکا اگرچه گواهی بر اوضاع متشنج منطقه از حیث میدانی دارد اما باید دانست که در حوزه سیاسی هم این تنش به خوبی آشکار است. در این خصوص رویترز به نقل از کاخ‌سفید اعلام کرده که بایدن در گفت‌وگو با نتانیاهو اعلام کرده که ترور هنیه هیچ کمکی به آتش‌بس در غزه نخواهد کرد و این موضوع تنش در این منطقه را بیشتر می‌کند. 

از سوی دیگر اروغان هم در گفت‌وگویی که با بایدن داشته است به این موضوع اشاره کرده که نتانیاهو «در هر مرحله» نشان داده است که خواهان آتش‌بس و صلح نیست و سخنرانی اخیر وی در کنگره آمریکا باعث «ناامیدی عمیق» در ترکیه و جهان شد. این داده‌ها به انضمام حمله اخیر نظامیان اسرائیل به کرانه باختری که روز گذشته (جمعه) انجام شد، نشان از آن دارد که علاوه بر منطقه، باید منتظر وخامت وضعیت در غزه و کرانه باختری باشیم و احتمالاً اسرائیل یک خز رادیکال جدید را اجرایی 

خواهد کرد.