بحران‌زایی جنایتکار خونریز در اوج بی‌اعتنایی به محکومیت‌ جهانی

رامین پرتو

بامداد روز گذشته (چهارشنبه) خبری مبنی بر ترور اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس در شمال تهران منتشر شد که مانند یک بمب خبری عمل کرد و سریعاً به تیتر یک رسانه‌های جهان قرار گرفت. بر اساس داده‌های اولیه، هنیه که روز سه‌شنبه برای شرکت در مراسم تحلیف مسعود پزشکیان، رئیس جمهوری کشورمان وارد تهران شده بود، پس از بازگشت از این مراسم در اقامتگاهی که برای وی در نظر گرفته شده بود اسکان پیدا کرد اما در بامداد 31 جولای به دلیل اصابت یک پرتابه مورد هدف قرار گرفت و به همراه محافظش شهید شد. 

ایالات متحده در خصوص ترور هنیه سعی دارد که به نوعی خود را به بی‌اطلاعی بزند، تا جایی که آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا در جریان حضور در نشستی در سنگاپور، از اظهارنظر مستقیم درباره ترور رهبر سیاسی جنبش حماس در تهران امتناع کرد

واکنش‌های جهانی 

علاوه‌بر واکنش مقامات کشورمان در قبال این اقدام که نخستین متهم آن را اسرائیل اعلام کرده‌اند، مقامات کشورهای دیگر هم در این راستا واکنش‌های شدیداللحنی به این ترور داشتند. 

انور ابراهیم، نخست‌وزیر مالزی گفت که ترور اسماعیل هنیه، نخست وزیر سابق فلسطین، قتلی نفرت‌انگیز با هدف متوقف کردن مذاکرات آتش‌بس در غزه است که از سال گذشته تاکنون ادامه دارد. 

نجیب میقاتی، نخست وزیر لبنان هم گفت که به شدت ترور اسماعیل هنیه را محکوم می‌کنیم و معتقدیم که چنین اقدامی خطری جدی درباره گسترش دایره نگرانی‌ها است. 

رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه نیز اظهار کرد که ترور هنیه اقدامی نفرت‌انگیز با هدف تضعیف آرمان فلسطین، مقاومت باشکوه غزه و مبارزه حق طلبانه برادران فلسطینی ما است. 

میخائیل بوگدانوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه اعلام کرد که ترور اسماعیل هنیه یک «جنایت سیاسی کاملا غیرقابل قبول» است. همچنین کرملین ترور را محکوم کرد و از سوی دیگر کنستانتین کوساچف، نایب رئیس شورای فدراسیون روسیه هم درباره حملات اسرائیل که بیروت و تهران را هدف قرار داد، گفت که انتظار می‌رود که نفرت متقابل در خاورمیانه تشدید شود. 

محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، نخست وزیر و وزیر خارجه قطر هم در خصوص این اقدام گفت: «ترورها و تشدید تنش این سوال را ایجاد می‌کند که چگونه مذاکراتی انجام می‌شود که طرفی در آن کسی را که با آن مذاکره می‌کند، می‌کشد. صلح منطقه‌ای و بین‌المللی شرکای جدی و موضعی علیه بی‌توجهی و نادیده گرفتن جان مردم می‌طلبد». 

گردان‌های شهید عزالدین القسام هم در بیانیه‌ای تاکید کردند که عملیات جنایتکارانه ترور اسماعیل هنیه آن هم در قلب پایتخت ایران رویدادی متفاوت و مهم است که نبرد را وارد ابعاد جدیدی می‌کند. 

تحلیلگران غربی و عربی معتقدند نتانیاهو با ترور هنیه در تهران و فواد شکر در لبنان به دنبال آن است تا نزاع و تنشی در مقیاس بزرگتر را در خاورمیانه به راه بیندازد و در نهایت آمریکا به نفع آن وارد میدان شود

وزارت امور خارجه پاکستان نیز با صدور بیانیه‌ای ترور رئیس دفتر سیاسی حماس در تهران را محکوم کرد و به خانواده وی و مردم فلسطین تسلیت گفت. وزارت خارجه سلطنت عمان هم در بیانیه ای ترور «اسماعیل هنیه» رئیس دفتر سیاسی جنبش مقاومت اسلامی فلسطین (حماس) در تهران را به شدت محکوم کرد. 

همچنین وزارت خارجه عراق، مصر، سوریه، اردن، الجزایر، چین و قطر هم با انتشار بیانیه‌های جداگانه این اقدام را محکوم کردند و نسبت به تشدید تنش در خاورمیانه هشدار دادند.  در این راستا اما مقامات و کشورهای غربی هم ساکت ننشستند. سباستین فیشر، سخنگوی وزارت امور خارجه آلمان اعلام کرد که «جلوگیری از هرگونه تشدید تنش و رویارویی منطقه‌ای ضروری است». وی اظهار کرد که «ما از تمامی طرف‌ها می‌خواهیم تا حداکثر خویشتن‌داری را پیشه کنند و منطق اقدامات تلافی‌جویانه مسیر غلطی است». 

پیتر استانو، سخنگوی ارشد سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا ترور «اسماعیل هنیه» در تهران را اقدامی فراقانونی و مردود خواند و افزود که گزارش‌ها درباره این رویداد را از نزدیک دنبال می‌کند. 

جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا هم طی یک کنفرانس خبری در جریان سفر به هانوی، پایتخت ویتنام بیان کرد که « باید به دنبال راه‌هایی برای تنش‌زدایی و اجتناب از جنگ باشیم زیرا جنگی گسترده‌تر بر کل منطقه و فراتر از آن تاثیر خواهد گذاشت». 

مقامات استرالیا هم مانند سایر کشورهای غربی نسبت به این موضوع واکنش نشان دادند اما صرفاً به صدور هشدار برای جلوگیری از هرگونه تنش در خاورمیانه بسنده کردند. 

چرا ترور در خاک ایران؟ 

آنچه به عنوان یک سوال مهم پس از ترور اسماعیل هنیه مطرح می‌شود این است که چرا در شرایط کنونی اسرائیل دست به چنین اقدامی آن هم در خاک ایران زده است؟ واقعیت این است که تل‌آویو به هر ترتیب قصد دارد که خود را مسئول این ترور به دنیا معرفی نکند. در این راستا آنا اوکولووا، یک سخنگوی ارتش اسرائیل در پی ترور اسماعیل هنیه گفت که اسرائیل مسئولیت ترور رئیس دفتر سیاسی حماس را بر عهده نمی‌گیرد. خبرگزاری اسپوتنیک هم گزارش داد که اوکولووا در پاسخ به سوالی مبنی بر این که آیا تل‌آویو مسئولیت این اقدام را بر عهده می‌گیرد یا خیر صراحتاً این اقدام را رد کرده است. رسانه‌های عبری نیز گزارش دادند که بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل به وزرا دستور داده درباره ترور اسماعیل هنیه صحبتی نکنند و به آن نپردازند و نوعی سکوت سراسری را برای تمام سطوح سیاسی و امنیتی تجویز کرده است. 

از سوی دیگر ایالات متحده هم در خصوص ترور هنیه سعی دارد که به نوعی خود را به بی‌اطلاعی بزند. به عنوان نمونه آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا در جریان حضور در نشستی در سنگاپور، از اظهارنظر مستقیم درباره ترور رهبر سیاسی جنبش حماس در تهران امتناع کرد و صرفا به بیان اینکه از این مساله بعداً مطلع شده است، کفایت کرد. بلینکن در ادامه مدعی شد که آمریکا از برنامه ترور اسماعیل هنیه آگاه نبوده یا در آن دخالتی نداشته است. او اما در این کنفرانس مطبوعاتی اعلام کرد که «هیچ چیزی از اهمیت دستیابی به آتش‌بس که آشکارا به نفع گروگان‌ها و بازگرداندن آنها به خانه، و به نفع فلسطینی‌هایی که هر روز به شدت رنج می‌برند، کم نمی‌کند و اساساً صلح را باید یک ضرورت منطقه‌ای دانست». 

با تمام این تفاسیر مولفه‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد ایالات متحده و اسرائیل در این خصوص با یکدیگر هماهنگ بودند و در این میان سلسله اقداماتی را در دستور کار خود قرار داده‌اند. در اولین اقدام، ما شاهد آن بودیم که سه‌شنبه شب اسرائیل به صورت علنی و مستقیم جنوب بیروت را مورد هدف قرار داد و علناً مسئولیت آنرا به عهده گرفت. خبرگزاری ملی لبنان در این خصوص اعلام کرد که هدف حمله اسرائیل منطقه‌ای در اطراف دفتر شورای رهبری حزب‌الله در محله «حاره حریک» پایتخت این کشور بوده است. ساعاتی بعد هم اسرائیل مدعی شد که فوأد شکر، یکی از فرماندهان نظامی بلندپایه حزب‌الله در این عملیات ترور 

شده است. 

ساعاتی بعد هم منابع عراقی اعلام کردند که ایالات متحده مواضع حشدالشعبی عراق را در استان بابل مورد هدف قرار داده است. اخبار تکمیلی نشان داد که این حملات توسط پهپادها و جنگنده‌های آمریکا تحت عنوان «ائتلاف بین‌المللی» انجام شده که علاوه بر انهدام انبارهای این جنبش، تعدادی هم تلفات انسانی در بر داشته است. سپس ترور هنیه در بامداد روز گذشته (چهارشنبه) اتفاق افتاد که اگر تمام این موارد را کنار یکدیگر قرار دهیم به خوبی می‌بینیم که یک هماهنگی در پشت پرده میان تل‌آویو و واشنگتن وجود داشته است. 

این سلسله اقدامات در حالی رخ می‌دهد که اساساً تمام تحلیلگران غربی و عربی معتقدند که نتانیاهو به دنبال آن است تا نزاع و تنش در مقیاس بزرگتر را در خاورمیانه به راه بیندازد که در وهله اول آمریکا وارد میدان شود و در وهله دوم این روند تا ماه نوامبر ادامه داشته باشد تا در نهایت خروجی انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده مشخص شود و شاید در آن زمان نتانیاهو بتواند با کارت دونالد ترامپ، حداقل یک توافق آتش‌بس در غزه را به نفع خود عملیاتی کند. حال باید دید که این سناریوچینی نتانیاهو تا چه حد می‌تواند بحران را تعمیق بخشد.