مشت ‌آهنین «چاویست‌ها» بر معترضان

رامین پرتو

اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری ونزوئلا همانگونه که انتظار می‌رفت با واکنش‌های بسیار تندی در داخل و خارج از این کشور روبرو شد و حالا نیکولاس مادورو، رئیس جمهوری این کشور که سومین دوره ریاست جمهوری‌اش را جشن گرفته، با سیلی از انتقادها روبرو است. در کاراکاس (پایتخت ونزوئلا) نیروهای امنیتی از روز دوشنبه برای متفرق کردن انبوه جمعیت معترضان از جمله در نزدیکی کاخ ریاست جمهوری، از گاز اشک‌آور استفاده کردند و برخوردهای زیادی میان آنها با معترضان در گرفت. در این اعتراضات مردم در حالی که بر قابلمه‌ها می‌کوبیدند، در خیابان‌های اصلی شروع به راهپیمایی کردند و به گفته سازمان حقوق بشری PROVEA در ونزوئلا، گروه‌های مسلح حامی مادورو در برخی مناطق به سمت شرکت‌کنندگان در این اعتراضات مسالمت‌آمیز تیراندازی کردند. حضور معترضان با قابلمه، موضوعی است که در گذشته و در اکثر تجمعات ونزوئلایی‌ها به چشم خورده و به نوعی اوضاع وخیم معیشتی را نمایان می‌کند که حاکی از دو گانه بودن (اقتصادی- سیاسی) ماهیت این لشگرکشی خیابانی علیه مادور است. بر اساس گزارش خبرگزاری فرانسه،  در شهر کورو (مرکز ایالت ساحلی فالکون) معترضان مجسمه مادورو را سرنگون کردند و این گمانه‌زنی وجود دارد که با تداوم این اعتراضات، موج جدیدی از ناآرامی‌ها در این کشور آغاز شود. همچنین دست‌کم دو نفر یا در ارتباط با شمارش آرا یا در جریان اعتراضات کشته شدند که یکی در شب شمارش آرا در ایالت مرزی تاچیرا و دیگری روز دوشنبه در اعتراضات شهر ماراکای جان خود را از دست داده است. 

یکی از اعضای اپوزیسیون ونزوئلا نیز در شبکه‌های اجتماعی اعلام کرده که نیروهای امنیتی این کشور پس از صدور حکم بازداشت وی، دو بار تلاش کرده‌اند که وارد سفارت آرژانتین در کاراکاس یعنی جایی که او و پنج نفر دیگر از ماه مارس پناهنده شدند، بشوند که تاکنون این اقدام نافرجام بوده است اما نشان از آن دارد که اعمال فشار بر اعضای اپوزیسیون و مخالفان دولت مادورو به شدت افزایش یافته است. 

در این بین ستاد انتخابات ونزوئلا که یک نهاد دولتی است و تمام اتهامات به سمت آن نشانه رفته، نرخ مشارکت در انتخابات را ۵۹ درصد اعلام کرد. همچنین این نهاد دولتی اعلام کرد که نیکولاس مادورو با کسب پنج میلیون و ۱۵۰ هزار و ۹۲ رای معادل ۵۱.۲ درصد آرای را به خود اختصاص داده و ادموندو گونزالس با کسب چهار میلیون و ۴۴۵ هزار و ۹۷۸ رأی معادل ۴۴.۲ درصد آرا را به دست آورده و نفر دوم در این انتخابات شده است. 

ادعای کودتا و محکومیت‌ها 

آنچه در خصوص درون‌مایه اعتراضات در ونزوئلا باید موردتوجه قرار بگیرد این است که اساساً اپوزیسیون این کشور که ادموندو گونزالس را به عنوان نامزد نهایی خود و به جای ماریا کورینا ماچادو (رهبر اپوزیسیون ونزوئلا) برگزیده بود، معتقد است که بخش اعظمی از آرای وی به صندوق مادورو ریخته شده و حالا معتقدند که در این راه یک عدم‌شفافیت علنی به وقوع پیوسته است. بنابر نظرسنجی موسسه «ادیسون ریسرچ»، که برای نظرسنجی‌هایش در انتخابات ایالات متحده معروف است و آرای شهروندان را پس از خروج از شعب اخذ رای ثبت کرده، گونزالس ۶۵ درصد آرا و مادورو ۳۱ درصد آرا را به دست آورده‌اند و موسسه نظرسنجی محلی «مگانالیسیس» نیز ۶۵ درصد آرا را برای گونزالس و کمی کمتر از ۱۴ درصد را برای مادورو پیش بینی کرده بود. 

این اعداد و ارقام حالا شائبه تقلب را به میان آورده و از سوی دیگر بسیاری از منابع محلی و رسانه‌ای اعلام کرده‌اند که تیم مادورو از پذیرش ناظران بین‌المللی برای نظارت بر انتخابات ریاست جمهوری ونزوئلا جلوگیری کرده‌اند و حتی برخی از حوزه‌های رأی‌گیری از اخذ رای در ساعات پایانی امتناع کرده‌اند. فارغ از این مساله آنچه که یاران چاوز را با مشکل جدی روبرو و حالا به سیبل انتقادهای پرشمار دیگر تبدیل کرده، انتقادهای منطقه‌ای و بین‌المللی است. به عنوان مثال ایالات متحده ضمن حمایت از گروه‌های جامعه مدنی ونزوئلا و مخالفان، از دولت ونزوئلا خواست تا «فورا» اطلاعات روشنی درباره نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری منتشر کند. مقامات دولت بایدن مادورو را به «دستکاری در انتخابات» متهم کردند اما هیچ اقدام تنبیهی جدیدی را اعلام نکردند ولی راه را برای اعمال تحریم‌های جدید علیه کاراکاس باز گذاشتند. 

از همه مهمتر آنکه 9 کشور آمریکای لاتین اعم از آرژانتین، کاستاریکا، اکوادور، گواتمالا، پاناما، پاراگوئه، پرو، جمهوری دومینیکن و اوروگوئه با صدور بیانیه‌ای مشترک خواستار بازنگری کامل در نتایج انتخابات با حضور ناظران مستقل انتخاباتی و بین‌المللی شدند که نشان می‌دهد همسایگان ونزوئلا هم به این انتخابات با دیده تردید نگاه می‌کنند. در مقابل ایران، روسیه و چین این انتخابات را صحیح ارزیابی کردند و پیروزی مادورو را تبریک گفتند. به موازات این روند مادورو پس از آنکه معترضان در کاراکاس و سایر شهرهای ونزوئلا علیه او دست به اعتراض زدند، اعلام کرد که مخالفان وی در تلاش هستند تا بار دیگر «کودتای فاشیستی و ضدانقلابی» را بر ونزوئلا تحمیل کنند! حال باید دید که آیا مادورو و یارانش برای مهار بحران در داخل و خارج از ونزوئلا بیش از این به مشت آهنین بسنده می‌کنند یا خیر.