تحرکات مسکو و چین در «بلاروس» بر نشست ناتو سایه افکند
تشدید تقابل فراآتلانتیکی‌ها با پکن و مسکو
رامین پرتو:
نشست 75 سالگی ناتو که از سه‌شنبه تا پنجشنبه هفته گذشته در واشنگتن و با میزبانی جو بایدن، رئیس‌جمهوری ایالات متحده برگزار شد؛ شاید از حیث شکلی یک نوع مانور قدرت اعضای سازمان پیمان آتلانتیک شمالی علیه محور شرق یعنی چین و روسیه به انضمام شرکای آنها تلقی شود، اما در بطن آن محورهایی علنی شد که نشان می‌دهد تقابل میان فراآتلانتیکی‌ها (غرب اعم از آمریکا، اروپا و کانادا به همراه متحدانشان) و محور شرقی نه تنها فروکش نکرده بلکه حالا وارد فاز جدید خود شده است. واقعیت این است که اجلاس اخیر ناتو را صرفاً نمی‌توان یک گردهمایی متحدان غربی آمریکا دانست بلکه بایدن در این نشست سعی کرد تا خود را هم برای انتخابات ریاست جمهوری آتی آمریکا به جهانیان معرفی کند و به متحدانش این قول را بدهد که تا آخرین لحظه با قدرت در این کسوت باقی خواهد ماند. او در بخشی از کنفرانس خبری پنجشنبه شب خود در پاسخ به سوالات خبرنگاران به گونه‌ای ظاهر شد که نشان می‌دهد بدون شک باید از نامزدی حزب دموکرات برای انتخابات ریاست جمهوری ماه نوامبر کنار برود؛ چراکه بایدن در این کنفرانس خبری به دلیل اشتباهی عجیب در معرفی ولودیمیر زلنسکی، به عنوان «رئیس جمهور پوتین» و سپس نام بردن از کامالا هریس، معاون اول خود به عنوان «معاون رئیس جمهور ترامپ» بار دیگر به دلیل این لغزش‌های کلامی سوژه رسانه‌ها و کاربران شبکه‌های اجتماعی شد!
راهبرد کلان آمریکا در قبال سیاست خارجی، امنیت و اقتصاد بین‌الملل مرهون کنشگری‌های رئیس‌جمهور (چه دموکرات و چه جمهوریخواه) نیست بلکه او صرفاً مسئول اجرای این راهبردها برای تامین منافع ایالات متحده بر اساس بهترین تاکتیک‌هاست
فارغ از این مسائل باید متوجه بود که اساساً راهبرد کلان ایالات متحده در قبال سیاست خارجی، امنیت و اقتصاد بین‌الملل مرهون کنشگری‌های رئیس جمهور (چه دموکرات و چه جمهوریخواه) نیست بلکه او صرفاً مسئول اجرای این راهبردها برای تامین منافع ایالات متحده بر اساس بهترین تاکتیک‌ها خواهد بود. اینکه بایدن در مقابله با ولادیمیر پوتین یا شی جین‌پینگ، رهبران روسیه و چین صراحتاً اعلام می‌کند که آماده است تا «از هم‌اکنون و سه سال دیگر با آنها مقابله کند» دقیقاً نشان می‌دهد که مشی ایالات متحده در این برهه از تحولات بین‌المللی صرفاً بر تقابل تمام و کمال با شرق به خصوص پکن و مسکو پایه گذاشته شده است. این در حالیست که رهبران کشورهای غربی عضو ناتو که تمایل چندانی به همکاری دوباره با دونالد ترامپ ندارند در پاسخ به سوال‌های مطرح نسبت به توانایی بایدن، عمدتا از وی حمایت کردند. با تمام این تفاسیر باید توجه شود اجلاس واشنگتن که محوریت اصلی آن جنگ اوکراین بود اما اظهارات مقامات ناتو به خوبی نشان داد که در حال حاضر هیچ چشم‌اندازی برای عضویت کی‌یف در این بلوک امنیتی وجود ندارد اما متحدان غربی بر روی ارسال مداوم کمک‌ها و تسلیحات به اوکراین متمرکز شدند؛ به گونه‌ای که در بخشی از بیانیه پایانی ناتو آمده است «سازمان پیمان آتلانتیک شمالی به حمایت از اوکراین در مسیری برگشت‌ناپذیر از جمله برای عضویت کی‌یف ادامه خواهد داد و اوکراین هم در عین حال به کار مهم خود مبنی بر اصلاحات مربوط به دموکراسی، اقتصاد و امنیت ادامه می‌دهد».
رویارویی در مرزهای اروپا؟
نکته بسیار مهم این است که اعضای ناتو، مجدداً روسیه را مورد خطاب قرار دادند. آنها در قسمت دیگری از بیانیه ضمن محکومیت «لفاظی‌های غیرمسئولانه روسیه در خصوص مسائل هسته‌ای» اعلام کردند که «روسیه تسلیحات هسته‌ای خود را در بلاروس مستقر کرده و این نشان می‌دهد که مینسک به حمایت از جنگ مسکو علیه اوکراین ادامه می‌دهد اما متحدان مایل هستند کانال‌های ارتباطی با مسکو را حفظ کنند تا خطرات را کاهش دهند و جلوی تشدید آن را بگیرند». در سوی دیگر، باید متوجه بود که اعضای ناتو صرفاً به محکومیت اقدامات روسیه بسنده نکردند و در این راستا پکن را هم مورد تذکر و حملات خود قرار دادند؛ به صورتی که در بخشی از این بیانیه ضمن اعلام این موضوع که چین «چالش‌های سیستماتیک» برای امنیت یوروآتلانتیک ایجاد می‌کند به این موضوع اشاره شده که «ناتو از چین می‌خواهد تا حمایت‌های سیاسی و ارسال تجهیزات به روسیه را متوقف کند».
اینکه چرا ناتو در این نشست علاوه بر روسیه اقدام به هدف گرفتن چین کرده و به نوعی پکن را هم نوعی از تهدید برای خود قلمداد کرده است، موضوعی است که درون‌مایه آن را باید در رزمایش اخیر مشترک این کشور با بلاروس دانست. در این خصوص اواسط هفته گذشته و دقیقاً یک روز قبل از برگزاری نشست ناتو در واشنگتن، وزارت دفاع بلاروس و چین اعلام کردند که دو کشور رزمایش مشترکی را آغاز کرده‌اند و این رزمایش تنها چند کیلومتر دورتر از مرز لهستان عضو ناتو و در آستانه نشست سران ائتلاف در حال انجام است. ژنرال «وادیم دنیسنکو» رئیس فرماندهی عملیات ویژه بلاروس هم در این خصوص گفت که این رزمایش با نام «حمله شاهین» تا ۱۹ ژوئیه ادامه دارد و شامل رزمایش زمینی در نزدیکی شهر «برست» است. در مقابل ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو که به‌زودی دوره ریاستش به پایان خواهد رسید در واکنش به این رزمایش اعلام کرد که «رزمایش چین و نیروهای مسلح بلاروس در این کشور و دقیقاً در نزدیکی مرزهای لهستان بخشی از یک الگو است و این نشان می‌دهد که نظام‌های اقتدارگرا چطور در مسیر هم‌سو شدن هستند و اینکه چین در اروپا، آفریقا، قطب شمال و دیگر نقاط به قلمرو ناتو نزدیک می‌شود». در پاسخ به این سخنان دبیرکل ناتو، لین جیان، سخنگوی وزارت امور خارجه چین طی یک کنفرانس مطبوعاتی در پکن به اظهارات استولتنبرگ واکنش نشان داد و گفت که «چین با تهمت‌ها و حملات ناتو به چین و نیت این ائتلاف که می‌خواهد تقصیرات را به گردن دیگران بیندازد، شدیداً مخالف است؛ چراکه ناتو به این بهانه می‌خواهد از چین استفاده کند تا ائتلاف را به سمت شرق در منطقه آسیا-آرام گسترش و تنش‌های منطقه‌ای را افزایش دهد».
اینکه چرا ناتو در نشست 75 سالگی خود در واشنگتن علاوه بر روسیه اقدام به هدف گرفتن چین کرده و به نوعی پکن را هم نوعی تهدید برای خود قلمداد کرده است، موضوعی است که درون‌مایه آن را باید در رزمایش نظامی اخیر مشترک این کشور با بلاروس در مرز لهستان دانست
اما نکته نهایی، روسیه و واکنش آن به بیانیه ناتو است. دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین روز پنجشنبه در واکنش به مواضع ناتو و همچنین استقرار موشک‌های آمریکا در خاک آلمان که قرار است تا سال 2026 و برای تقویت بازدارندگی در قبال مسکو عملیاتی شود اعلام کرد که این قضیه ما را مجبور می‌کند تا تصمیماتی را در راستای برگزاری گفت‌وگوها عمیقا بررسی کنیم، چراکه اقدام آنها تهدید بسیار جدی علیه امنیت ملی کشور ما تلقی می‌شود و روسیه را مجبور خواهد کرد تا پاسخ موثر و هماهنگ‌شده‌ای را جهت بازدارندگی ناتو انجام دهد». با این تفاسیر باید منتظر بود و دید که مسکو و پکن چگونه می‌خواهند فراآتلانتیکی‌ها را زیر فشار مورد نظر خود قرار دهند.
دیدگاه تان را بنویسید