«لاهه» در محاق تمرد و خودکامگی تل‌آویو

رامین پرتو

روز جمعه دیوان بین‌المللی دادگستری درباره درخواست آفریقای جنوبی برای توقف تجاوز به غزه رای صادر و تاکید کرد که اسرائیل باید فوراً عملیات نظامی خود را در رفح متوقف کند. این مرجع قضایی بین‌المللی با موافقت ۱۳ نفر از اعضای خود در برابر ۲ رأی مخالف، دستور داد تا اسرائیل حمله نظامی به رفح را متوقف کند. قاضی نواف سلام، رئیس دیوان بین‌المللی دادگستری پس از اعلام رأی مذکور گفت که آفریقای جنوبی از دیوان خواسته تا اقدامات بیشتری را مطابق با تحولات عملیات نظامی در رفح اتخاذ کند و بر همین اساس دادگاه خاطرنشان می‌کند که وضعیت انسانی در رفح پس از هفته‌ها بمباران فاجعه بار است اما این در حالیست که حمله زمینی اسرائیل به رفح هنوز ادامه دارد و به موج دیگری از آوارگی منجر شده است. رئیس دیوان بین‌المللی دادگستری تاکید کرد اقدامات موقتی که دیوان در ماه مارس تصویب کرد به طور کامل به تحولات اخیر پاسخ نمی‌دهد.

رئیس دیوان بین‌المللی دادگستری همچنین اذعان کرد که آفریقای جنوبی از این نهاد قضایی بین‌المللی خواسته تا از صلاحیت خود استفاده و اقدامات اضطراری برای توقف جنگ در رفح و همچنین غزه را اعمال کند و دیوان یادآوری می‌کند که شرایط زندگی ساکنان نوار غزه به طرز قابل توجهی بدتر شده است. براساس اظهارات رئیس دیوان بین‌المللی دادگستری، دادگاه حمله نظامی در رفح را تحولی خطرناک می‌داند که بر رنج مردم می‌افزاید؛ چراکه از زمان آغاز حمله زمینی در هفت مه، حدود ۸۰۰ هزار نفر از رفح آواره شده‌اند و بر همین اساس اسرائیل باید از هر اقدامی که برای فلسطینی‌ها خطر ایجاد می‌کند خودداری کند. رئیس دیوان همچنین خاطرنشان کرد وضعیت انسانی در رفح پس از هفته‌ها بمباران فاجعه بار است. مقامات سازمان ملل دائماً بر خطراتی که غیرنظامیان در رفح در معرض آن هستند تأکید کرده‌اند و اقدامات موقت اتخاذ شده به طور کامل تبعات تغییر وضعیت در نوار غزه را برطرف نمی‌کند. در این راستا برنامه جهانی غذا اعلام کرد که قادر به رساندن کمک به رفح نیست و از سوی دیگر تلاش‌های اسرائیل برای تخلیه به جهت کاهش خطرات ناشی از حمله زمینی به رفح کافی نبوده است. همچنین اقدامات اسرائیل (به ویژه در قبال غیرنظامیان) برای کاهش خطرات آنها کافی نبوده و هنوز هم نگرانی‌ها در این خصوص ادامه دارد. آنچه در این میان مهم جلوه می‌کند این است که اسرائیل به اندازه کافی برای تضمین امنیت و حفظ جان آوارگان و انتقال‌شان از رفح به المواصی شرایط لازم را فراهم نکرده و در این راستا دادگاه بر اساس داده‌های موجود به این جمع‌بندی رسیده که وضعیت ناشی از حمله اسرائیل به رفح، خطری فزاینده برای غیرنظامیان به حساب می‌آید و بر اساس شرایط فعلی، نیاز به تغییر تصمیم صادر شده دیوان بین‌المللی دادگستری در ۲۸ مارس دارد؛ به عبارتی دیگر این مرجع بین‌المللی معتقد است که وضعیت کنونی را باید به سمت و سویی هدایت کرد که در نهایت بتوان یک تضمین مشخص را برای کنترل و جلوگیری از حملات اسرائیل به رفح در دستور کار قرار داد. 

 اقدام دیوان بین‌المللی دادگستری در خصوص صدور رأی علیه اسرائیل و درخواست برای توقف پیشروی در رفح به نوعی موجب شده تا یک اجماع جهانی علیه تل‌آویو به راه بیافتد، اما همچنان بیم سرپیچی از آن از  سوی تل‌آویو وجود دارد

محکومیت در سایه حملات

علاوه بر ادامه حملات اسرائیل به رفح پس از صدور حکم دیوان بین‌المللی دادگستری، مسئولان اتحادیه اروپا اعلام کردند که این نهاد اروپایی در حال بررسی امکان اعزام هیأتی به گذرگاه رفح است؛ اما این اقدام هرگز قبل از اتمام جنگ انجام نخواهد شد

آنچه در خصوص رأی دیوان بین‌المللی دادگستری باید موردنظر قرار بگیرد این است که اقدام مذکور به نوعی موجب شده تا یک اجماع جهانی علیه اسرائیل به راه بیفتد. در این زمینه ایمن الصفدی، وزیر خارجه اردن از شورای امنیت خواست تا مانع فرار اسرائیل از مجازات شود و به اتخاذ استانداردهای دوگانه برای اجرای قوانین‌ بین‌المللی در قبال جنگ علیه نوار غزه پایان دهد. مایکل مارتین، وزیر خارجه ایرلند هم در بیانیه‌ای عنوان کرد که اسرائیل نمی‌تواند دستورات دیوان بین‌المللی دادگستری را نادیده بگیرد و این تصمیمات از نظر قانونی لازم‌الاجرا هستند و باید رعایت شوند. خوزه مانوئل آلبارز، وزیر خارجه اسپانیا هم گفت که تصمیمات دیوان بین‌المللی دادگستری، از جمله تصمیم توقف حمله به رفح، الزام‌آور است و ما خواستار اجرای آن هستیم. جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا با اعلام اینکه کابینه نتانیاهو در مسیر به کار بستن «راهکار ۲ دولتی» برای حل‌وفصل مناقشه فلسطین و اسرائیل مانع‌تراشی می‌کند، گفت که همه باید از حکم اخیر دیوان بین‌المللی دادگستری پیروی کنند که در آن اسرائیل از حمله به شهر رفح منع شده است. همچنین وزارت خارجه لبنان از تصمیم دیوان بین‌المللی دادگستری علیه عملیات اسرائیل در شهر رفح، واقع در نوار غزه و گشایش گذرگاه زمینی این شهر برای تضمین ورود کمک‌های بشردوستانه به سرتاسر این باریکه، استقبال کرد. از سوی دیگر استفان دوجاریک، سخنگوی دبیرکل سازمان ملل متحد هم تاکید کرد احکام دیوان بین‌المللی دادگستری درباره شهر رفح در جنوب نوار غزه لازم‌الاجرا است و انتظار می‌رود طرف‌های ذیربط به آن پایبند باشند. در آنسوی این پرونده یعنی در تل‌آویو اوضاع و احوال به گونه‌ای دیگر است؛ به گونه‌ای که دفتر بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل اتهامات مطرح شده توسط آفریقای جنوبی علیه اسرائیل در دیوان بین‌المللی دادگستری را نادرست، ظالمانه و مشمئز کننده خوانده است! در این راستا خطر بالفعل، ادامه حملات اسرائیل به رفح است. به گونه‌ای که جنگنده‌های اسرائیل محله‌های شرقی و مرکز شهر رفح در جنوب نوار غزه را هدف قرار دادند و این در حالیست که گذرگاه رفح برای هجدهمین روز متوالی مسدود است. الجزیره هم روز گذشته (شنبه) همزمان با گذشت ۲۳۲ روز از جنگ غزه اعلام کرد که اسرائیل شهر رفح در جنوب نوار غزه را هدف قرار داده و ساختمان‌های مسکونی را به طور کامل در برخی از محله‌های این شهر به ویژه در محله «الشوکه» و «الجنینه» ویران کرده است. خبرنگار المیادین هم اعلام کرد نیروهای ارتش اسرائیل برای اولین بار در مرکز شهر رفح «کمربند آتش» ایجاد کردند که منجر به کشته شدن تعدادی از فلسطینی‌ها شد. در مقابل گردان‌های شهدای الاقصی با حملات توپخانه‌ای و موشکی، تجمع سربازان و خودروهای ارتش اسرائیل را در شرق رفح هدف قرار دادند. اوضاع در رفح به حدی بحرانی است که رویترز دیروز (شنبه) به نقل از یکی از مسئولان اتحادیه اروپا اعلام کرد که این اتحادیه در حال بررسی امکان اعزام هیأتی به گذرگاه رفح است اما این اقدام هرگز قبل از اتمام جنگ انجام نخواهد شد. حال باید دید با توجه به این وضعیت، اسرائیل از حکم دیوان بین‌المللی دادگستری تمکین خواهد کرد یا خیر؟