کنشگری کم فروغ قطر در ماجرای آتش بس

رامین پرتو

از دو هفته پیش تاکنون که ارتش اسرائیل به صورت رسمی وارد رفح شد و گذرگاه زمینی منتهی به مرز مصر را تحت کنترل خود قرار داد، بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران مسائل نظامی بر این عقیده بودند که نهایتاً طی چند روز، حملات زمینی اسرائیل در رفح آغاز می‌شود و جهان باید شاهد یک جنگ خونین و گسترده دیگر باشد. در این میان نیروی هوایی و نیروی دریایی اسرائیل از هوا و دریا به بمباران خود ادامه دادند و همین حالا این روند به قوت خود ادامه دارد. این در حالیست که چهارمین تیپ نظامی ارتش اسرائیل برای جنگ وارد رفح شد و به این ترتیب تعداد تیپ‌های ارتش در غزه اکنون به ۹ تیپ افزایش یافته است. افزایش این میزان از تیپ‌های آماده ارتش اسرائیل برای استقرار در غزه به خوبی نشان می‌دهد که اسرائیل در حال دپوی نیروهای خود در رفح است و همین موضوع می‌تواند حکایت از عملیات گسترده در رفح داشته باشد. همچنین ارتش اسرائیل اجازه انتشار اسامی ۲۳ سرباز را صادر کرد که در درگیری‌ها با مقاومت فلسطین در نوار غزه از اوایل ماه مه کنونی کشته شده‌اند و حتی احتمال می‌رود که تعداد این افراد بسیار بیشتر از آمار فعلی باشد. این آمار و اخبار از این جهت اهمیت دارد که بدانیم اظهارات مقامات اسرائیل به هر ترتیب نشان دهنده آن است که تل‌آویو به هر ترتیب بنا دارد تا به رفح حمله کند. در این بین بسیاری از مقامات کابینه جنگ اسرائیل به این اقدام موافق هستند اما گهگاهی هم مخالفت‌هایی از گوشه و کنار شنیده می‌شود اما موضوع فعلی دیگر کابینه جنگ به رهبری نتانیاهو نیست، بلکه رد و بدل شدن پیام‌ها از خارج به داخل اسرائیل و همچنین رفت و آمدهای دیپلماتیک به نوعی گویای آن است که دولت‌های منطقه و فرامنطقه به صورت واضح می‌خواهند جنگ غزه به هر ترتیب که شده به پایان خود برسد. در این راستا جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی ایالات متحده که طی روزهای اخیر به عربستان سفر کرده بود و دیروز (دوشنبه) هم با مقامات اسرائیل در تل‌آویو ملاقات داشت، از سوی جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا ماموریت پیدا کرده تا به هر ترتیب که شده جنگ غزه را به نوعی پایان دهد و حالا به دنبال توقف پیشروی ارتش اسرائیل در رفح است. در این خصوص پایگاه خبری «آکسیوس» نیز گزارش داد به‌رغم شانس اندک دستیابی به این توافق بزرگ با تل‌آویو در وضعیت کنونی، ایالات متحده به تلاش و فعالیت خود در خصوص پیش‌نویس توافقنامه دفاعی میان عربستان و آمریکا ادامه می‌دهد و آن شامل حمایت آمریکا از برنامه هسته‌ای عربستان است. آکسیوس همچنین نوشته است که مقامات آمریکایی امیدوارند به توافقی دو جانبه با عربستان دست یابند و سپس آنرا به نتانیاهو ارائه کنند و این توافق شامل پایان دادن به عملیات نظامی اسرائیل در نوار غزه و پایبندی به راهکار تشکیل دو دولتی است. از سوی دیگر، کاخ سفید با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که سالیوان با محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی نشست‌ سازنده‌ای برگزار کرد و نخست‌وزیر اسرائیل را درجریان رایزنی با وی درخصوص جنگ غزه قرار داده است. 

اساساً هیچ خروجی مثبتی در سفر سالیوان به منطقه تا به این لحظه دیده نشده است و عملاً رسانه‌های اسرائیل و آمریکا هم نمی‌خواهند در مورد این مساله خبر قطعی اعلام کنند؛ به همین دلیل بحث حمله به رفح هر لحظه بیشتر قوت می‌گیرد

بازیگری کم‌رنگ قطر

دوحه آرام آرام به دنبال آن است که نقش خود به عنوان میانجیگر مطمئن در پرونده آتش‌بس غزه را به هر ترتیب که شده کمرنگ‌تر از گذشته کند، چراکه از نظر آنها اسرائیل میل به صلح ندارد و عملکرد او ممکن است به وجهه بین‌المللی قطر ضربه وارد کند

آنچه در این راستا باید مورد نظر قرار گیرد این است که اساساً هیچ خروجی مثبتی در سفر سالیوان تا به این لحظه دیده نشده است و عملاً رسانه‌های اسرائیل و آمریکا هم نمی‌خواهند در مورد این مساله خبر قطعی یا حتی غیرقطعی منتشر کنند و این در حالیست که داده‌های سیاسی از سفر سالیوان نشان از اتمام حجت تل‌آویو با واشنگتن در خصوص حمله گسترده ارتش اسرائیل به رفح دارد. در این مورد رسانه های اسرائیل اعلام کردند که یوآو گالانت، وزیر جنگ اسرائیل سالیوان را در جریان «اصلاحات» انجام شده توسط اسرائیل برای تخلیه ساکنان منطقه رفح و فراهم کردن کمک‌های انسان‌دوستانه کافی قرار داد و وزیر جنگ اسرائیل تاکید کرد که تل‌آویو به توسعه عملیات زمینی در رفح به‌ بهانه نابودی جنبش حماس پافشاری می‌کند. گالانت به مشاور امنیت ملی آمریکا گفت تداوم حملات حزب‌الله لبنان و امتناع از دستیابی به توافق می‌تواند منجر به تشدید تنش شود. اسرائیل تلاش دارد تا صهیونیست‌های ساکنان شمال اراضی اشغالی را در شرایط امنیتی متفاوت به منازل خود بازگرداند. این سخنان در حالی انجام می‌‌شود که به موازات این روند مقامات قطر در حال مخابره پیام هشدار هستند. در این راستا محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، نخست‌وزیر و وزیر خارجه قطر روز گذشته (دوشنبه) اعلام کرد که جنگ در نوار غزه همچنان جان هزاران نفر را می‌گیرد و هر روز فاجعه انسانی را در آنجا وخیم‌تر می‌کند و به همین دلیل باید تلاش‌های بین‌المللی برای پایان نزاع در غزه و تلاش‌های انسانی برای رساندن کمک‌ها افزایش یابد. وی در این خصوص اعلام کرد که سیاست‌های اشغال، مهاجرت اجباری و مجازات جمعی اسرائیل علیه مردم غزه به ادامه خشونت و گسترش آن می‌انجامد و بدون شک چنین سیاست‌هایی هیچ‌گاه موفق نبوده‌اند؛ چراکه تاریخ ثابت کرده که هزینه هرگونه اشغال و تبعات آن بسیار بزرگ‌تر از هرگونه نتیجه مثبت و بازدهی است که اسرائیل انتظار آن را دارد. این سخنان نخست‌وزیر و وزیر خارجه قطر به خوبی نشان دهنده نوعی خستگی دیپلماتیک در دوحه است. در این راستا توجه داشته باشید که ماجد الانصاری، سخنگوی وزارت خارجه قطر چند روز پیش صراحتاً اعلام کرد تا زمانی که فرصتی برای رسیدن به توافق وجود دارد نقش‌آفرینی ما در مذاکرات ادامه خواهد داشت، چراکه اسرائیل نقشه راهی برای پایان جنگ ندارد و مذاکرات اکنون در حالت رکود بوده و تلاش می‌کنیم که شکاف بین طرف‌ها را پر کنیم. این مواضع را اگر کنار موضع امروز نخست‌وزیر قطر قرار دهیم به خوبی می‌فهمیم که دوحه آرام آرام به دنبال آن است که نقش خود به عنوان میانجیگر مطمئن در پرونده آتش‌بس غزه را به هر ترتیب که شده کمرنگ‌تر از گذشته کند؛ چراکه از نظر آنها نه تنها اسرائیل میل به صلح ندارد، بلکه در این میان در هر لحظه ممکن است که اوضاع در رفح بهم بریزد که مجموع این عوامل باعث ضربه زدن به پرستیژ قطر می‌شود.