مذاکره در پکن بر سر پرونده اوکراین

رامین پرتو

با گذشت یک هفته از تحلیف ولادیمیر پوتین و شروع دوره شش ساله جدید وی به عنوان حاکم کرملین؛ چندین اتفاق مهم در عرصه سیاسی رخ داده که به نوعی باید آنها را مهمترین اخبار حوزه بین‌الملل بدانیم. در وهله اول پوتین طی فرمان‌های جداکانه کابینه خود را تغییر داد و مهمترین آن را باید کنار گذاشت سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه دانست؛ چراکه آندری بلوسوف به عنوان یک اقتصاددان ماهر که هیچگونه سابقه نظامی‌گری ندارد بر مسند وزارت دفاع روسیه نشسته است که اغلب تحلیلگران این اقدام پوتین را به وضعیت اقتصادی روسیه که در پیوند با جنگ اوکراین بوده گره می‌زنند. این موضوع تا جایی برای مسکو اهمیت دارد که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در نشستی با فرماندهان مناطق نظامی، با اعلام اینکه «آندری بلوسوف» به عنوان وزیر دفاع جدید منصوب شده، گفت او به خوبی درک می‌کند که چگونه می‌توان اقتصاد نظامی را در اقتصاد عمومی کشور ادغام کند. در وهله دوم و دقیقاً در اثنای شروع دوره جدید ریاست جمهوری پوتین، شاهد تک و پاتک در مناطق شرقی و شمال شرقی اوکراین هستیم. در این راستا ارتش اوکراین روز گذشته (چهارشنبه) در بیانیه‌ای اعلام کرد که در برخی از مناطق پیرامون «لوکیانتسی» و «ووچانسک» و در واکنش به آتش نیروهای روسی و حملات از سوی نیروهای زمینی و همچنین با هدف نجات جان نیروها و اجتناب از تلفات، واحدهای نظامی اوکراینی به عقب برگشتند. براساس گزارش خبرگزاری فرانسه، دو روستای مذکور در فاصله ۳۰ کیلومتری از هم، نزدیک مرز روسیه هستند و در این حملات هدف قرار گرفته‌اند. همچنین رئیس ستاد کل ارتش اوکراین نیز گفته که اوضاع همچنان دشوار است. برخی از تحلیلگران نظامی می‌گویند که مسکو ممکن است تلاش کند اوکراین را مجبور کند تا نیروهایش را از مناطق دیگر خط مقدم خارج کند، مانند اطراف شهر استراتژیک «چاسیو یار» در منطقه دونتسک، جایی که روسیه نیز در حال پیشروی بوده است. مقام‌های اوکراینی همچنین دیروز (چهارشنبه) اعلام کردند ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین سفر خود به اسپانیا و پرتغال را  به دلیل تشدید حملات روسیه و وخیم‌تر شدن اوضاع در جبهه‌های نبرد لغو کرده است. در وهله سوم اما شاهد آن هستیم که روسیه در حال جای‌گیری در آفریقا و به خصوص نیجر و مالی است؛ به گونه‌ای که نظامیان فرانسه و آمریکا در حال خارج شدن از این دو کشور هستند و حتی برخی از آنها از این دو کشور کلیدی آفریقایی خارج شده‌اند و حالا روسیه در حال جای‌گیری در این چارچوب به نفع خود است. با نگاهی به این سه مورد می‌توان به این نتیجه رسید که روسیه در حال گسترش تحرکات نظامی و سیاسی خود پس از به روی کارآمدن مجدد پوتین در کرملین است و در این راستا به نظر می‌رسد که مسکو به صورت علنی در حال مخابره این پیام است که سیاست جدید کرملین نه تنها در تئوری و با تغییر نفرات کلیدی در ساختار سیاسی، اقتصادی و امنیتی تغییر پیدا کرده، بلکه در عرصه عمل هم چنین اتفاقی در حال رخ دادن است. 

روسیه در حال گسترش تحرکات نظامی و سیاسی خود پس از به روی کارآمدن مجدد پوتین در کرملین است و به نظر می‌رسد که مسکو به صورت علنی در حال مخابره این پیام است که سیاست جدید کرملین نه تنها در تئوری، بلکه در عرصه عمل هم تغییر کرده است

سفر به پکن

پوتین معتقد است که از ابتدای بحران اوکراین، چین برای یافتن راه‌حل دیپلماتیک تلاش کرده است اما نه اوکراین و نه حامیان غربی آن برای یک گفت‌وگوی برابر، صادقانه و مبتنی بر احترام متقابل و در نظر گرفتن منافع یکدیگر آماده نبودند

در این راستا آنچه که بیش از هر موضوعی به عنوان یک مساله مهم خودنمایی می‌کند، سفر پوتین به چین به عنوان اولین مقصد خارجی وی پس از شروع دوره جدید ریاست جمهوری است. کرملین در مورد این سفر اعلام کرد که رئیس جمهور روسیه از 16 تا 17 مه (27 و 28 اردیبهشت) به دعوت شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین به این کشور سفر می‌کند.  دفتر مطبوعاتی کرملین همچنین اعلام کرد که ولادیمیر پوتین، در جریان سفر خود به چین با لی چیانگ، نخست‌وزیر شورای دولتی جمهوری خلق چین برای گفتگو درباره همکاری‌ها در زمینه‌های اقتصادی و بشردوستانه نیز دیدار خواهد کرد. در بیانیه کرملین آمده است که برنامه سفر رئیس جمهور روسیه شامل دیدار وی با لی چیانگ، نخست وزیر چین است که در جریان آن قرار است وی درباره همکاری‌های دوجانبه در زمینه‌های تجاری، اقتصادی و بشردوستانه گفت‌وگو کند. رهبران روسیه و چین به تفصیل در مورد طیف گسترده‌ای از موضوعات مشارکت همه جانبه و همکاری استراتژیک بحث خواهند کرد، مسیرهای اصلی برای توسعه بیشتر همکاری عملی روسیه و چین را مشخص خواهند کرد و همچنین در مورد ضروری‌ترین موضوعات بین‌المللی و منطقه‌ای تبادل نظر خواهند کرد. قرار است پس از این مذاکرات، بیانیه مشترک سران کشورها و تعدادی از اسناد دوجانبه امضا شود. علاوه بر این، ولادیمیر پوتین و شی جین‌پینگ در یک مراسم رسمی به مناسبت هفتاد و پنجمین سالگرد برقراری روابط دیپلماتیک و افتتاحیه سال‌های فرهنگ روسیه و چین شرکت خواهند کرد. فارغ از این مسائل باید متوجه بود که پوتین قبل از سفر به پکن در گفت‌وگویی با خبرگزاری شینهوا به موضوع اوکراین و نقش چین در این راستا اشاره کرده است. بر اساس متن منتشر شده از این مصاحبه، مناقشه اوکراین در حال حاضر یکی از مهمترین موضوعات در دستور کار سفر رئیس جمهوری روسیه به چین است و پوتین در این خصوص خاطرنشان کرده که از ابتدای بحران اوکراین، چین برای یافتن راه‌حل دیپلماتیک تلاش کرده است اما نه اوکراین و نه حامیان غربی آن برای یک گفت‌وگوی برابر، صادقانه و باز مبتنی بر احترام متقابل و در نظر گرفتن منافع یکدیگر آماده نبودند. پوتین به این موضوع اشاره کرده که حتی زمانی که غرب تلاش کرد اقتصاد روسیه را با تحریم‌ها نابود کند، تجارت میان روسیه و چین به حدود ۲۲۸ میلیارد دلار افزایش یافت که بیش از دو برابر حجم سال ۲۰۱۹ بود. رئیس جمهوری روسیه همچنین اذعان کرد که با توجه به آشفتگی جهانی و مسائل اقتصادی در غرب، چنین نتایجی بار دیگر حکمت استراتژیک مسیر حاکمیتی و پیگیری منافع ملی ما را ثابت می‌کند. در این خصوص رویترز هم گزارش داده رئیس‌جمهور روسیه اعلام کرده که از طرح چین برای حل و فصل مسالمت‌آمیز بحران اوکراین حمایت می‌کند و گفت که پکن درک کاملی از آنچه در پس بحران نهفته است، دارد. به گفته او، روسیه همچنان برای گفت‌وگو و مذاکره برای حل این مناقشه با گذشت بیش از دو سال آماده است اما مساله این است که باید غرب خواسته‌های خود را دقیق و شفاف‌تر بیان کند. حال باید دید که پکن چگونه می‌توان در پرونده اوکراین مسکو را یاری کند!