به بهانه خروج آمریکا از توافق موشکی با روسیه؛
به عصر بی‌ثباتی هسته‌ای خوش آمدید
سیدمحمد میرزامحمدزاده
دولت ترامپ به وعده خود عمل کرد و با بی‌اعتنایی از پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد با روسیه خارج شد؛ اقدامی که نگرانی بسیاری از ناظران بین‌المللی را برانگیخت. این پیمان در واقع بعد از پایان جنگ سرد برای حفاظت از قاره اروپا بین مسکو و واشنگتن به امضا رسیده بود. بدون این توافق روسیه می‌تواند موشک‌هایی را تولید کند که بردی فرای قاره اروپا داشته باشد. ریچل بروسان رئیس و مدیراجرایی سازمان غیردولتی، غیرانتفاعی بولتن علوم اتمی در گزارشی که برای نیویورک‌تایمز نوشته بر لزوم حفظ توافق‌های این‌چنینی که آمریکا یک‌به‌یک از آن‌ها خارج می‌شود، تأکید کرده است.
مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا روز جمعه (دوازدهم بهمن ماه) اعلام کرد که ایالات‌متحده برای یک دوره 180 روزه، از پیمانی که از زمان جنگ سرد یکی از مهم‌ترین بخش‌های کنترل تسلیحات هسته‌ای بوده است، خارج می‌شود.
وی روز جمعه اعلام کرد که ایالات‌متحده پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد را به تعلیق در می‌آورد و با این اقدام نگرانی همه را در جوامع بین‌المللی بر انگیخت. این پیمان با نام I.N.F یک توافق مهم به‌شمار می‌رود که منجر به امنیت در دنیا شده است. این اولین توافق هسته‌ای بود که مجموعه‌ای از تسلیحات را منع می‌کرد.
دولت ترامپ توافق INF را نامعتبر خواند و از آن خارج شد؛ چرا که معتقد بود روسیه به تعهدات خود پایبند نبوده است و موشک‌های کروزی را توسعه داده که از توافق تخطی می‌کنند. روسیه نیز از طرف دیگر مدعی است که ایالات‌متحده این منازعه را با اعلام خروج از توافق ضد موشک‌های بالستیک در سال 2001 و ایجاد سیستم دفاع موشکی در نزدیکی مرزهای روسیه، آغاز کرده بود. با این حال بدون توجه به مقصر، این توافق باید پا برجا بماند.
خروج از توافقات کنترل تسلیحات در یک فضای ایزوله صورت نمی‌گیرد و باید منتظر سرایت این ماجرا باشیم. اداره امنیت هسته‌ای ملی آمریکا، بخشی از وزارت انرژی این کشور که بر تولید تسلیحات نظارت می‌کند، در هفته جاری عنوان کرد که تولید تسلیحات جدید هسته‌ای ضعیف شده‌ای را آغاز کرده است که یک سوم بمب استفاده شده در هیروشیما قدرت دارد. این بمب‌ها به عقیده بسیاری به‌اندازه کافی برای استفاده کوچک هستند و می‌توانند تا پایان سال جاری میلادی آماده استفاده باشند.
روسیه برای پایدار ماندن این توافق نقشی دارد. اول از همه مسکو باید مذاکره‌کنندگان جدی خود را به این دیدارها بفرستد و از فرستادن مقامات سیاسی که قدرت تصمیم‌سازی ندارند، همچون اقدامی که در گذشته انجام داده است، پرهیز کند
بازگشت به عصر جنگ سرد
به عصر بی‌ثباتی تسلیحات هسته‌ای خوش آمدید. دوره‌ای خطرناک که در آن توافقاتی که خطرناک‌ترین تسلیحات روی سیاره زمین را محدود می‌کردند، از بین می‌رود و فناوری‌های جدید تهدیدآمیز شامل تسلیحات سایبر که می‌توانند به مراکز کنترل هسته‌ای و سیستم‌های کنترلی حمله کنند، به سرعت در حال توسعه هستند. دوره‌ای که احتمال حوادث هسته‌ای و اشتباهات در این زمینه، هر لحظه امکان وقوع دارد و این احتمال هر روز تقویت می‌شود.
قدرت‌های هسته‌ای برجسته حالا در حال سرمایه‌گذاری‌های گسترده در ذخایر و انبارهای خود هستند. پاکستان سریع‌ترین رشد را در این زمینه در کره خاکی دارد؛ ایالات‌متحده قصد دارد بیش از 1.2 تریلیون دلار در 30 سال آتی بر روی تسلیحات خود سرمایه‌گذاری کند تا بتواند توانایی هدف‌گیری و کشتار تسلیحات هسته‌ای استراتژیک خود را بالا ببرد؛ چین از طرف دیگر در حال مدرن سازی نیروهای هسته‌ای خود است؛ به نظر می‌رسد این کشور قصد دارد توانایی هسته‌ای حمله دوم خود را با سرمایه‌گذاری در بسترهای زمینی، هوایی و دریایی توسعه دهد.
برای شدت بخشیدن به این بحران باید بدانید که کانال‌های ارتباطی کمی بین رقبا به‌ویژه ایالات‌متحده و روسیه که بیش از 90 درصد تسلیحات هسته‌ای جهان را در اختیار دارند، باقی مانده است. همچنین ایده‌هایی دوباره زنده شده‌اند که احتمالاً این تسلیحات در آینده استفاده شوند؛ دکترین نظامی روسیه به‌صورت فزاینده بر این ایده‌ها استوار است.
آدام اسمیت، رئیس جدید کمیته خدمات مسلح کنگره آمریکا گفته است که برنامه‌های بودجه‌ای دولت ترامپ برای تسلیحات هسته‌ای برای بازدارندگی دشمنان نه لازم است و نه قابل تأمین
بر اساس گزارشی که فوریه گذشته (بهمن - اسفند 96) از سوی مدیریت سرویس اطلاعات ملی آمریکا منتشر شد، ریسک منازعات بین کشورها، شامل قدرت‌های بزرگ از زمان پایان جنگ سرد به بیشترین میزان خود رسیده است. این گزارش می‌افزاید: تهدید استفاده دولت‌ها و غیره دولت‌ها از تسلیحات کشتار جمعی رو به افزایش است.
خبر خوب این است که این روند سقوط می‌تواند متوقف شود.
کنگره در این روند نقش مهمی برعهده دارد. آدام اسمیت، رئیس جدید کمیته خدمات مسلح کنگره آمریکا گفته است که برنامه‌های بودجه‌ای دولت ترامپ برای تسلیحات هسته‌ای برای بازدارندگی دشمنان نه لازم است و نه قابل تأمین. این کمیته می‌تواند تعیین کند که کدام سیستم دفاعی بودجه بگیرد و کدام لازم نیست توسعه یابد. وی همچنین می‌تواند به شکل چشم‌گیری سرعت برنامه‌های استفاده از تسلیحات جدید را کاهش دهد.
اکثریت دموکرات‌ها در مجلس جدید نمایندگان آمریکا نیز می‌توانند و ملزم هستند از دولت بپرسند که آیا تسلیحات متعارف می‌توانند جایگزین استراتژیک برای تسلیحات مشابه هسته‌ای باشند یا خیر. یا آنکه با ایجاد انعطاف در نحوه استفاده از آن‌ها، جایگزین تسلیحات هسته‌ای شوند. بسیاری از کارشناسان، از جمله ویلیام پری، وزیر دفاع سابق بر این عقیده است که استفاده از تسلیحات متعارف می‌تواند تأثیر درخور در بازدارندگی داشته باشد، چه بسا که بیشتر از نیاز نیز هست. قطعاً باید قانون‌گذاران آمریکا به مردم کشورشان بابت هزینه کرد‌های سنگین و غیرضروری برای مشارکت در رقابت‌های جدید تسلیحاتی پاسخگو باشند.
دولت ترامپ نیز باید پیشنهاد روسیه برای شروع دور جدیدی از مذاکرات برای توافق کنترل تسلیحات هسته‌ای جدید را جدی بگیرد؛ توافقی که در سال 2021 به پایان می‌رسد. دولت ترامپ زمانی که بر سر کار آمد شتاب زده این پیشنهاد را رد کرد. البته دلایل خوبی برای مشکوک بودن به این پیشنهاد وجود داشت. اما امتناع از مذاکره، به روسیه بهانه‌ای ساده برای پیروزی می‌دهد و می‌تواند به راحتی به تخطی از چند چارچوب و معاهده باقی مانده بپردازد.
روسیه نیز برای پایدار ماندن این توافق نقشی دارد. اول از همه مسکو باید مذاکره‌کنندگان جدی خود را به این دیدارها بفرستد و از فرستادن مقامات سیاسی که قدرت تصمیم‌سازی ندارند، همچون اقدامی که در گذشته انجام داده است، پرهیز کند.
کنگره می‌تواند راه‌هایی را برای شروع مجدد مذاکرات بین ایالات‌متحده و روسیه از جمله دیدارهای نظامی با نظامی با تمرکز صرف بر تسلیحات هسته‌ای، ارائه کند. چنین مذاکراتی در زمان جنگ سرد مرسوم بود اما جای خالی آن امروز احساس می‌شود. با افزایش احتمال اشتباهات و درک ناصحیح از مسائل هسته‌ای لازم است که چنین مذاکراتی از سر گرفته شود.
هر دو طرف منافع مشترکی در حفظ آینده بشریت دارند، اما با توجه به اتهاماتی که در مورد روابط ناشناخته با مسکو، متوجه ترامپ است، پرداختن به چنین مذاکراتی سخت‌تر شده است. از طرفی مذاکره با روسیه در کوتاه مدت برای دموکرات‌ها یک هدف چرب و چیلی علیه جمهوری‌خواهان در سیاست‌های انتخاباتی است که در این مورد، آن‌ها باید خویشتن‌داری کنند.
وقتی صحبت از امنیت هسته‌ای می‌شود، همه بازیگران در همه جناح‌ها، جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها، آمریکایی‌ها و روس‌ها باید همچون بزرگسالان معقول عمل کنند. جهان وارد دوره جدید و خطرناک بی‌ثباتی شده است. اقدامات دولت ترامپ همچون تولید تسلیحات هسته‌ای تضعیف شده و خروج از توافقات کنترل تسلیحات، این اوضاع را بدتر می‌کند.
دیدگاه تان را بنویسید