احتمال رویارویی ناتو و روسیه در جبهه اوکراین

فرشاد گلزاری

روز گذشته (چهارشنبه) خبرگزاری رویترز به نقل از مقامت ارتش اوکراین اعلام کرد که نیروهای این کشور به دلیل کمبود پشتیبانی از سوی متحدان غربی‌ کی‌یف از دو روستای دیگر در نزدیکی شهر آودیوکا در شرق اوکراین که پیشتر نیروهای روس کنترل آن را به دست گرفته بودند، عقب‌نشینی کرده‌ و در نتیجه مناطق بیشتری را از دست داده‌اند. یکی از فرماندهان ارشد روسیه گفته است که نیروهای این کشور مواضع دفاعی جدیدی را در غرب آودیوکا مستحکم کرده‌اند که تسلط بر آن، بزرگ‌ترین دستاورد مسکو در میدان جنگ در ۹ ماه گذشته به شمار می‌آید. در این راستا دیمیترو لیخوی، سخنگوی ارتش اوکراین یک روز پس از اینکه کی‌یف اعلام کرد نظامیان اوکراینی روستای «لاستوچکینه» را رها کرده‌اند، گفته است که سربازان از روستاهای کوچک «سیورن» و «استپوو» نیز عقب‌نشینی کردند و به همین دلیل نبردهای سنگین برای حفظ سیورن در طول سه‌شنبه شب گذشته ادامه داشته است. لیخوی همچنین خاطرنشان کرد که اوکراین در حال عقب‌نشینی به مواضع خود تا خط مقدم شرقی است تا شرایط در زمین نبرد برای دفاع مناسب‌تر باشد. در مقابل وزارت دفاع روسیه نیز اعلام کرد که سیورن را پس از دو سال و سه روز از زمان آغاز جنگ با اوکراین تحت کنترل خود درآورده است. این وزارت‌خانه در بیانیه خود گفته است که نیروهای روس خطوط و مواضع سودمندتری را تحت کنترل در آورده‌ و نیروها و تجهیزات اوکراینی را در نزدیکی سه شهرک دیگر هدف قرار داده‌اند. آنچه در این میان باید موردنظر قرار بگیرد این است که اساساً ضعف در خطوط دفاعی اوکراین مربوط به شرایط کنونی نیست؛ بلکه از ماه‌ها قبل ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری این کشور با انواع و اقسام هشدارها به متحدان غربی خود به خصوص آمریکا اعلام کرده بود که نبود تسلیحات هم‌تراز با اقدامات روسیه در میدان می‌تواند این کشور را با مشکلات جدی در عرصه نبرد با مسکو روبرو کند. در این خصوص شاهد آن بودیم که زلنسکی در آخرین تلاش خود در اجلاس امنیتی مونیخ به هر ترتیبی سعی کرد تا توجه اروپا و آمریکا را به خطری که بیخ گوش آنها قرار دارد جمع کند تا در نهایت بتواند تسلیحات جدیدی را وارد کشورش کند ولی از مواضع دولت‌های اروپایی مشخص شده که آنها هم دیگر توان ارائه کمک‌های درخواستی کی‌یف را آن هم در شرایطی که کشورهای عضو ناتو با آمریکا در دریای سرخ، یمن را زیر گلوله‌باران گرفته‌اند، ندارند. مولفه مهم دیگری که نشان می‌دهد اروپایی‌ها توان ارائه کمک به اوکراین را ندارند، در سخنان رئیس کمیسیون اروپا به چشم می‌خورد. اورزولا فون در لاین روز گذشته (چهارشنبه) در نشست امنیتی پارلمان اروپا در استراسبورگ اعلام کرد زمان آن فرا رسیده است که در مورد استفاده از سودهای حاصل از دارایی‌های مسدود روسیه برای خرید مشترک تجهیزات نظامی برای اوکراین گفت‌وگو کنیم. این اظهارات از سوی رئیس کمیسیون اروپا به منزله تغییر رویکرد کشورهای اروپایی است؛ به گونه‌ای که آنها به دلیل مشکلات اقتصادی و همچنین اعتراضات داخلی نمی‌خواهند دیگر از ردیف بودجه‌های خود برای اوکراین خرج کنند و به همین دلیل می‌خواهند از محل سودهای حاصل از دارایی‌های روسیه به کی‌یف تخصیص دهند. 

اگر اظهارت اخیر رئیس‌جمهوری فرانسه مبنی بر اعزام نیروهای غربی به اوکراین را حتی تهدید شکلی (نه ماهوی) مسکو بدانیم، ممکن است که کرملین آن را جدی قلمداد کند و دست به اقدامات بیشتر بزند، چراکه پیشروی روس‌ها در شرق اوکراین هم‌اکنون شدت گرفته است!

هشدار   روس‌ها نسبت  به  جنگ  با   اروپا

اوکراین به‌عنوان زمین بازی جنگ فعلی روسیه و آمریکا قلمداد می‌شود و در این میان اروپایی‌ها صرفاً به دلیل همسویی با واشنگتن و همسایگی با اوکراین و روسیه مجبور به هماهنگی با آمریکا هستند و این موضوع برای آنها هزینه دوبرابری دربردارد

نگاهی به این وضعیت نشان می‌دهد که غرب در مورد پرونده اوکراین با مشکلات جدی روبرو شده است که عمدتاً این مسائل حول محور اقتصادی می‌گردد. توجه داشته باشید که مشکلات برای اروپایی‌ها به مراتب بیشتر از آمریکا است و دلیل آن هم چیزی نیست جز مسافت روسیه با مرزهای اروپا. اگر اوکراین را زمین بازی جنگ فعلی بدانیم، دو بازیگر اصلی این پرونده را باید روسیه و آمریکا قلمداد کنیم و در این میان اروپایی‌ها صرفاً به دلیل همسویی با واشنگتن و همسایگی با اوکراین و روسیه مجبور به هماهنگی با ایالات متحده هستند که این موضوع برای آنها دو هزینه جداگانه دربردارد. هزینه اول مسائل مربوط به حمایت تسلیحاتی اروپا از اوکراین است که برای کشورهای قاره سبز دیگر توجیه اقتصادی و سیاسی ندارد و هزینه دوم هم به مسائل امنیتی برمی‌گردد؛ چراکه در این مورد روسیه به دلیل هم مرز بودن با اروپا می‌تواند تهدید مضاعف برای کشورهای این قاره به حساب بیاید. در همین راستا بسیاری از تحلیلگرانِ محافظه‌کارِ غرب از ماه‌ها قبل بر این عقیده بودند که اگر اوکراین نتواند به هر ترتیب مواضع خود را تثبیت و به سمت مرزهای شرقی پیشروی کند و روسیه را عقب بزند، کشورهای عضو ناتو باید اقدام به اعزام نیروی نظامی به اوکراین کنند تا در نهایت بتوانند روس‌ها را به عقب برانند. این سناریو از سوی بسیاری از مقامات کشورهای اروپایی رد شده بود تا بالاخره امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه پیشنهاد خود را در نشست رهبران اروپایی در پاریس در روز دوشنبه مطرح کرد و گفت که گزینه اعزام نیروهای غربی به اوکراین مورد بحث قرار گرفته است! در همین راستا یک مقام دفاعی اروپا (که نامش فاش نشده) به روزنامه فایننشال تایمز گفته است که اظهارات مکرون، به ‌منظور ایجاد بازدارندگی و ایجاد ابهام در قبال روسیه بود و همه می‌دانند که اکنون نیروهای ویژه غربی در اوکراین حضور دارند. هنوز چند ساعتی از این اظهارات نگذشته بود که کرملین هشدار داد اگر اعضای اروپایی سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) نیروهای خود را برای جنگ در اوکراین بفرستند، درگیری بین روسیه و ناتو به رهبری آمریکا اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. این مواضع روسیه در مورد اظهارات رئیس‌جمهوری فرانسه به خوبی نشان می‌دهد که مسکو دوست دارد جنگ در همین وضعیت ادامه پیدا کند و یا اینکه در همین نقطه با ارائه چند امتیاز کوچک و اخذ امتیازات بزرگتر آن را به پایان برساند. از سوی دیگر مارین لوپن، رهبر حزب راست افراطی اجتماع ملی فرانسه که چسبندگی سیاسی به مسکو دارد هم در شبکه اجتماعی ایکس (توئیتر سابق) با انتقاد شدید از فرضیه مطرح شده ماکرون اعلام کرده که نمی‌دانم که آیا همه متوجه جدی بودن چنین مواضعی هستند یا خیر، چراکه نقش فرانسه تجسم مسیر تعادل است. به هر ترتیب اگر این اظهارت مکرون را حتی تهدید شکلی (نه ماهوی) مسکو بدانیم، ممکن است که کرملین آن را جدی قلمداد کند؛ چراکه پیشروی روس‌ها در شرق اوکراین شدت گرفته است!