تبادل آتش در مدار ۳۸ درجه

فرشاد گلزاری

یکی از نقاطی که هرازچندگاهی تحولات آن به سر خط اخبار رسانه‌های دنیا تبدیل می‌شود، شبه جزیره کره است؛ منطقه‌ای که به گواه بسیاری از تحلیلگران و کارشناسان شرق آسیا، در آینده نه چندان دور به محل منازعه میان چین و ایالات متحده تبدیل خواهد شد که اتفاقاً این موضوع از چندین سال قبل رخ داده و حالا در حال طی کردن خط سیر خود است. واقعیت این است که در مدار 38 درجه که پس از پایان جنگ دو کره در سال 1953 به عنوان مرز دو کشور کره جنوبی و شمالی شناخته شد، هنوز هم با گذشت 70 سال منازعه به قوت خود باقیست. دو کشور در طول این چند سال سعی کردند که با واسطه‌‌گری برخی از طرف‌ها تنش میان خود را به حداقل برسانند اما این مهم محقق نشد. این گفتار بدان جهت اهمیت دارد که بدانیم دیروز اتفاقی نادر در شبه جزیره کره رخ داد که شاید طی چند سال اخیر چنین موضوعی اساساً قابل رویت نبود. رسانه‌های دولتی کره جنوبی روز گذشته (جمعه) اعلام کردند که کره شمالی در اقدامی تحریک‌آمیز ۲۰۰ گلوله توپ به سمت جزیره یئونپیونگ شلیک کرده است. رسانه‌های سئول کمی پیش از این شلیک‌ها از قول مقام‌های این کشور گزارش کرده بودند، کره جنوبی به غیرنظامیان در این جزیره که با کره شمالی هم مرز است دستور داد تا به دلیل وجود نشانه‌های بارزی از یک اقدام تحریک‌آمیز نظامی از سوی پیونگ‌یانگ این مکان را ترک کرده و در جایی دیگر پناه بگیرند. بر اساس گزارش‌های موجود غیرنظامیان و پرسنل نظامی در این اقدام تحریک‌آمیز کره‌شمالی زخمی نشدند، گلوله‌ها در شمال مرز دریایی دوفاکتوی دو کشور سقوط کردند. خبرگزاری یونهاپ هم اعلام کرد که این دستور اضطراری تخلیه به درخواست ارتش کره‌جنوبی صادر شده است. مقام‌های مسئول اعلام کردند که دستور تخلیه را پس از دریافت تماسی از یک واحد نظامی صادر کردیم که گفته در حال انجام یک حمله دریایی در جزیره یئونپیونگ هم مرز با کره‌شمالی است و این اقدام در واکنش به تحریکات نظامی پیونگ‌یانگ صورت گرفته است. تا به این جای کار بسیاری از منابع خبری و نظامی قکر می‌کردند که تنش در مرز دو کره به پایان رسیده است اما کمی بعد گزارش‌های تکمیلی نشان داد که تنش و تقابل میان دو طرف به جایی رسیده که دو کشور رسماً علیه یکدیگر دست به اقدام نظامی و شلیک توپ کرده‌اند. در حدود ساعت 15 به وقت محلی، رسانه‌های سئول گزارش دادند نیروی های دفاعی کره جنوبی در واکنش به حملات توپخانه‌ای کره شمالی به دو جزیره در مرز مشترک مانورهایی برگزار کردند. در گزارش ستاد مشترک ارتش کره جنوبی آمده است، واحدهای نیروی دریایی کشور در جزایر یئونپیونگ و بائنگنیونگدو در رزمایش‌هایی حضور یافتند. طرف کره جنوبی با استفاده از هویتزرهای خودکششی آب‌های مجاور را گلوله باران کرد. آنچه در این میان باید مورد نظر قرار بگیرد این است که در این پرونده نمی‌توان از نقش چین و ایالات متحده به صورت کامل و حتی سطحی چشم‌پوشی کرد. 

بحث هدف قرار دادن خاک آمریکا و آزمایش موشک علیه واشنگتن از سوی کره‌شمالی نمی‌تواند به صورت یکجانبه از سوی پیونگ‌یانگ مطرح شود و به نوعی منازعه پنهان میان پکن و ‌واشنگتن ستون فقرات آن را تشکیل می‌دهد

منازعه بزرگتر در راه است؟

نکته مهم در تنش میان دو کره نقش چین و ایالات متحده در این پرونده است. در این میان وانگ ونبین، سخنگوی وزارت امور خارجه چین به خبرنگاران گفت که در وضع کنونی، امیدواریم تمامی طرف‌های درگیر، آرامش خود را حفظ کرده و با خویشتن‌داری از انجام اقداماتی که وضعیت را بدتر می‌کنند، شرایط ازسرگیری گفتمان هدفمند را ایجاد کنند

تنش میان دو کره برای بسیاری از کشورهای همجوار این دو، امری مهم تلقی می‌شود که بدون شک ژاپن به عنوان یکی از شرکای استراتژیک آمریکا از همین کشورها خواهد بود، اما آنچه در این میان مهم قلمداد می‌شود نقش چین و ایالات متحده در این پرونده است. در این میان وانگ ونبین، سخنگوی وزارت امور خارجه چین به خبرنگاران گفت که در وضع کنونی، امیدواریم تمامی طرف‌های درگیر، آرامش خود را حفظ کرده و با خویشتن‌داری از انجام دادن اقداماتی که وضعیت را بدتر می‌کنند، شرایط ازسرگیری گفتمان هدفمند را ایجاد کنند. او گفته بود که پکن به تحولات و تغییرات وضعیت شبه‌جزیره کره به دقت توجه دارد اما اخیرا، تقابل میان طرفین شدت یافته و وضعیت شبه‌جزیره همچنان پرتنش است. او افزود که چین به عنوان یک همسایه این شبه‌جزیره همواره از حفظ صلح و ثبات در این شبه‌جزیره و حل‌وفصل مسائل آن از طریق گفتمان و رایزنی حمایت کرده است. این مواضع چینی‌ها که در دهه‌های گذشته بارها و بارها تکرار شده به نوعی نشان دهنده آن است که پکن نمی‌خواهد در این میان چندان ایفای نقش کند و همه چیز را به گردن دو طرف میندازد در صورتی که اینگونه نیست. واقعیت این است که پیونگ‌یانگ پیش از این نسبت به برگزاری رزمایش مشترک واشنگتن و سئول در منطقه هشدار داده و آنرا تحریک‌آمیز خوانده بود؛ چراکه آمریکا و کره جنوبی از یک هفته گذشته در حال برگزاری رزمایش مشترکی در شبه جزیره کره هستند و برنامه این رزمایش‌ها شامل حملات هوایی علیه اهداف شبیه‌سازی شده، تیراندازی تانک و پدافند هوایی بوده است. اما نکته در این میان این است که روز گذشته (جمعه)سئول تایید کرد که سربازان آمریکایی و کره جنوبی رزمایش یک هفته‌ای رزمی خود را با استفاده از تسلیحات سنگین و مانورهایی با «گلوله واقعی» در نزدیکی مرز کره شمالی برگزار کردند و در مقابل پیونگ یانگ نیز جدیدترین رزمایش نظامی بین کره جنوبی و آمریکا را «مانورهای بی‌پروای جنگی» توصیف کرده است. شاید حالا بسیاری از خوانندگان آمریکا را عامل اصلی تحریک بدانند اما واقعیت این است که اساساً کره‌شمالی از سوی پکن هدایت می‌شود. توجه داشته باشید که پیونگ‌یانگ سال گذشته میلادی یک موشک بالستیک قاره پیمای پیشرفته را آزمایش کرد که به گفته دولت پیونگ‌یانگ می‌تواند اهدافی در سرزمین اصلی ایالات متحده و همچنین رقبای منطقه‌ای نزدیکتر را هدف قرار دهد. بدون شک این آزمایش بدون کمک چین و یا حداقل بدون حمایت سیاسی این کشور انجام نشده و عملاً بحث هدف قرار دادن خاک آمریکا و مطرح کردن این موضوع از سوی کره‌شمالی نمی‌تواند به صورت یکجانبه از سوی پیونگ‌یانگ مطرح شود و به نوعی منازعه پنهان میان پکن و ‌واشنگتن ستون فقرات آن را تشکیل می‌دهد. بر همین اساس می‌بینیم که ایالات متحده از یک سو در رزمایش خود با کره‌جنوبی به دنبال آن است تا اخطار خود را به کره‌شمالی آن هم با «گلوله‌های واقعی» مخابره کند و از سوی دیگر قصد دارد تا به جامعه جهانی تفهیم کند که روسیه در حال استفاده از موشک‌های کره‌شمالی علیه اوکراین است تا بتواند حداقل اروپا را با خود علیه پیونگ‌یانگ همراه کند.