تشدید بحران پس از شکست طرح صلح مصر

فرشاد گلزاری

با نگاهی به روند تحولات در غزه به وضوح درمی‌یابیم که اوضاع و احوال در جنگی که میان حماس و اسرائیل از هفتم اکتبر شروع شده و تا به امروز ادامه دارد، از یک حالت قابل پیش‌بینی به سمت حملاتی سوق پیدا کرده که هر لحظه دامنه آن ممکن است گسترده‌تر شود و بالطبع خروجی آن هم کشته شدن تعداد زیادی از غیزنظامیانی است که هر روز وضعیت آنها بدتر از قبل گزارش می‌شود. در این خصوص وزارت بهداشت غزه از افزایش آمار کشته و مجروحان حملات اسرائیل به نوار غزه از هفتم اکتبر خبر داد و اعلام کرد که این رقم به ۲۱۱۱۰ تن رسیده که بدون شک یک فاجعه انسانی به حساب می‌آید. همچنین هلال احمر فلسطین اعلام کرد که در بمباران یک ساختمان مسکونی در مقابل بیمارستان الأمل در خان یونس ده‌ها تن کشته و زخمی شدند. اسکای نیوز نیز به نقل از منابع پزشکی در غزه گزارش داد که طی روز سه‌شنبه ۱۹۵ تن در حملات اسرائیل به غزه کشته شدند. از سوی دیگر آژانس امدادرسانی و کاریابی آوارگان فلسطینی وابسته به سازمان ملل (آنروا) هم اظهار کرد که در حال حاضر ۱.۷ میلیون تن در پناهگاه‌های جنوب نوار غزه ساکن شدند اما صدها هزار تن از آنها به دلیل تراکم بالای جمعیت، در خیابان‌ها می‌خوابند. سایت الحره در این خصوص نوشته است که با افزایش تراکم جمعیت در اردوگاه‌های آوارگان و شرایط معیشتی سخت در آنها، صدور دستور تخلیه مناطق نوار غزه از سوی ارتش اسرائیل باعث کاهش مناطقی شده که فلسطینی‌ها در جستجوی مکانی امن می‌توانند به آنجا پناهنده شوند. باید توجه شود که بیشتر ساکنان نوار غزه از نبود امکانات بهداشتی، غذا و آب پاکیزه رنج می‌برند و حدود دو میلیون فلسطینی به دلیل عملیات‌های زمینی ارتش اسرائیل آواره شدند. روزنامه نیویورک تایمز هم در این خصوص نوشته است که پیش از جنگ حدود ۹۰ هزار تن در جنوب نوار غزه سکونت داشتند و با آغاز جنگ ۶۰ هزار تن نیز از شمال نوار غزه به آنجا منتقل شدند. همچنین آنروا تخمین می‌زند از ابتدای این جنگ، دستکم ۳۰۰ آواره فسلطینی در پناهگاه‌های سراسر نوار غزه کشته شده و بیش از ۱۰۰۰ تن دیگر زخمی شدند و حتی خانواده‌های فلسطینی بارها و بارها مجبور شدند برای در امان ماندن نقل مکان کنند. داده‌های موجود حاکی از این است که پناهگاه‌های سازمان ملل در رفح هرکدام به طور میانگین میزبان بیش از ۱۵ هزار نام ثبت شده است و این در حالی است که بیشتر این پناهگاه‌ها تنها برای گنجایش ۲۰۰۰ تن طراحی شدند که همین امر مشکلات بهداشتی و زیست آنها را هدف قرار داده است. مسئولان نهادهای امدادرسان می‌گویند، این منطقه برای ارائه خدمات اصلی به آوارگان آماده نیست و سه بیمارستان آن نیز تنها به صورت جزئی مشغول به فعالیت هستند و افراد در پناهگاه‌ها در شرایط بسیار سختی با آب و غذای اندک زندگی کرده و از هر سرویس بهداشتی به طور متوسط تقریباً ۵۰۰ تن به صورت مشترک استفاده می‌کنند. 

اگرچه عزت الرشق، عضو ارشد جنبش حماس اعلام کرده تا زمانی که جنگ در غزه به طور کامل متوقف نشود، هیچ مذاکره‌ای در مورد مبادله اسرا انجام نخواهد شد، اما به صورت مستقیم مذاکره در این خصوص را رد نکرده است

گسترش  جنگ در  میانه  طرح  صلح  مصر 

اسرائیل تصمیم گرفته است تا چارچوب بررسی‌های خود را درباره طرح پیشنهادی مصر در رابطه با پایان دادن به جنگ در نوار غزه گسترش دهد و علاوه بر کابینه جنگ، گروه گسترده‌تری از وزرا بررسی این پیشنهاد را در دستور کار قرار داده‌اند

اگر در کنار وضعیت فاجعه‌بار انسانی در غزه کمی هم به مسائل میدانی و سیاسی در این منطقه نگاه کنیم، آنچه که به عنوان یک بحران جدید از سوی اسرائیل در حال تزریق شدن به روند نظامی و امنیتی غزه است، بحث شروع تحرکات مخرب در مرکز این منطقه بوده که حالا منازعه را تشدید کرده است. بر اساس اعلام منابع فلسطینی، حملات هوایی اسرائیل به مرکز غزه، سه‌شنبه و چهارشنبه (دیروز) نیز ادامه یافت و اردوگاه‌های نصیرات، مغازی و بوریج را هدف قرار داد. این اردوگاه‌ها که در اصل فلسطینی‌هایی را که در طول جنگ ١٩‬٤‬٨‬ از خانه‌های خود رانده شده بودند در خود جای می‌دهند، اکنون مملو از آوارگانی هستند که از شمال غزه به این منطقه پناه آورده‌اند. جنگنده‌ها و توپخانه ارتش اسرائیل همچنین بامداد دیروز (چهارشنبه) مناطقی از شرق اردوگاه نصیرت را هدف قرار دادند. از سوی دیگر، گردان‌های عزالدین قسام هم اعلام کرده که یک تانک اسرائیلی را در شرق بوریج هدف قرار داده است. اما آنچه در این میانه فاز جدید تحرکات اسرائیل در غزه باید مورد توجه قرار داد، ارائه یک طرح سه مرحله‌ای آتش‌بس و تبادل اسرا از سوی مصر است. طبق پیشنهاد مصر، تمام عملیات نظامی و اطلاعاتی اسرائیل در نوار غزه به مدت دو هفته متوقف خواهد شد و همچنین گفته شده که 120 اسیر فلسطینی که در زندان‌های اسرائیل حاضر هستند، در قبال این طرح آزاد خواهند شد که در کل مرحله اول طرح مذکور به حساب می‌آید. مرحله دوم پیشنهادی مصر شامل مذاکرات با تشکیلات خودگردان فلسطین به امید ایجاد یک دولت امنیتی اضطراری در غزه با مشارکت جناح‌های مختلف فلسطینی است. مرحله سوم هم شامل یک دوره طولانی آتش‌بس، بازگشت تعداد بیشتری از اسرا از غزه و خروج نهایی نیروهای اسرائیلی از محاصره غزه است. در این میان محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین با مطرح کردن سه شرط برای بر عهده گرفتن مدیریت غزه پس از جنگ در مصاحبه‌ای با شبکه مصری «آن» و پخش تلویزیون فلسطین (دولت) اعلام کرد که «ما خواستار توقف همه‌جانبه جنگ، باز کردن درها برای کمک‌های بشردوستانه و جلوگیری از مهاجرت فلسطینی‌ها به خارج از سرزمینشان» هستیم. این شروط محمود عباس در حالی اعلام شده که بسیاری از جریان‌های فلسطینی اساساً این جریان را هماهنگ با تل‌آویو و بر ضد منافع مردم فلسطین میدانند. در این راستا روز دوشنبه خبرگزاری رویترز گزارش داد که دو جنبش حماس و جهاد اسلامی فلسطین پیشنهاد مصر مبنی بر اینکه قدرت در غزه را در ازای آتش‌بس دائم را رها کنند، رد کردند اما چند ساعت بعد عزت الرشق، عضو ارشد جنبش حماس گفت تا زمانی که جنگ در غزه به طور کامل متوقف نشود، هیچ مذاکره‌ای در مورد مبادله اسرا انجام نخواهد شد. وی همچنین هرگونه گزارش که از سوی رویترز منتشر شده بود را رد کرد اما هیچ اظهارنظری در مورد طرح مذکور ارائه نکرد. روزنامه وال استریت ژورنال هم عصر دیروز (چهارشنبه) در اینباره فاش کرد که اسرائیل تصمیم گرفت تا چارچوب بررسی‌های خود را درباره طرح پیشنهادی مصر در رابطه با پایان دادن به جنگ در نوار غزه گسترش دهد و علاوه بر کابینه جنگ، گروه گسترده‌تری از وزرا بررسی این پیشنهاد را در دستور کار قرار داده‌اند. حال باید دید طرح مصر در میانه جنگی که اسرائیل در حال گسترش آن است، چگونه به خروجی خواهد رسید!