عقبگر د نتانیاهو از اهداف دست نیافتنی جنگی؟!

فرشاد گلزاری

چهار روز از وقفه بشردوستانه که بسیاری از رسانه‌ها آن را آتش‌بس می‌نامند؛ گذشته است. در این مدت اوضاع غزه نسبت به بیش از 50 روز جنگ آرام شده و بر اساس اخبار منتشر شده از سوی منابع اسرائیلی و فلسطینی، ۳۹ اسیر اسرائیلی در مقابل ۱۱۷ اسیر فلسطینی آزاد و تبادل شده‌اند و بیش از دوهزار کامیون حامل کمک‌های بشردوستانه نیز از مرز رفح وارد غزه شده است. در این میان بسیاری از رسانه‌های اسرائیل و حتی برخی از رسانه‌های عربی که دولت‌های آنها در هماهنگی با تل‌آویو هستند سعی می‌کنند آمار و ارقام دقیق از آنچه که حالا خبرنگاران میدانی در غزه بدان دسترسی پیدا کرده‌اند را یا منتشر نکنند و یا در آن دخل و تصرف کنند اما در این راستا آژانس کار و امدادرسانی آوارگان فلسطین (آنروا) در گزارشی در خصوص وضعیت نوار غزه اعلام کرد اوضاع انسانی بالاخص در شمال این باریکه بحرانی بوده و روند رسیدن کمک‌های انسانی به ساکنان با سختی همراه است. در گزارش آنروا در خصوص وضعیت در نوار غزه آمده است که مسئولان اسرائیلی اجازه رسیدن سوخت به مناطق شمال نوار غزه را ندادند. در این گزارش آمده است که حدود ۱.۷ میلیون نفر (نزدیک به ۸۰ درصد از ساکنان) از هفتم اکتبر از مناطق مختلف نوار غزه کوچ کردند. آنروا همچنین اعلام کرد که بیش از یک میلیون آواره در ۱۵۶ مرکز وابسته به این نهاد در پنج استان نوار غزه اقامت دارند. این آژانس گفته است که از زمان آغاز حملات اسرائیل به غزه تا تاریخ ۲۵ نوامبر نیز ۱۰۸ تن از کارمندان آنروا کشته شده‌اند. 

 اشاره وزیر خارجه قطر به غیرواقعی بودن ریشه‌کن کردن حماس در غزه که در مصاحبه با روزنامه انگلیسی فایننشال تایمز مورد اشاره قرار گرفته و همچنین اختلاف نظر در کاخ‌سفید بر سر ادامه جنگ نشان از یک اختلاف نظر محسوس با اسرائیل دارد

نکته بسیار مهمی که در گزارش آنروا ذکر شده و برای محکومیت تل‌آویو جنبه حقوقی دارد این است که از آغاز تجاوزات به غزه، دستکم ۲۱۸ آواره که به مدارس آنروا پناه برده بودند، کشته و دستکم ۸۹۴ تن دیگر در این مدارس زخمی شدند. این موضوع به خوبی بازگو کننده آن است که اسرائیل در همه سطوح مکان‌هایی که غیرنظامی تلقی می‌شود و می‌بایست بر اساس حقوق مخاصمات مسلحانه مورد تعرض و حمله قرار نگیرد را، هدف قرار داده است که به معنای نقض فاحش و علنی پروتکل‌های بین‌المللی است. از سوی دیگر نیویورک تایمز نیز در گزارشی از غزه جنگ‌زده نوشت «به گفته آژانس‌های سازمان ملل که در غزه فعالیت می‌کنند، عملاً هیچ گاز یا سوخت دیگری در غزه باقی نمانده است، بنابراین برخی از مردم در حال ساخت اجاق‌های موقتی سفالی یا فلزی برای پخت و پز و حتی گرم کردن خود و آب برای استحمام و آشامیدن هستند». این روزنامه آمریکایی در ادامه گزارش خود می‌نویسد که «فروپاشی سیستم فاضلاب و آواره شدن حدود 1.7 میلیون ساکن غزه که به اردوگاه‌ها سرازیر شده‌اند یا در خانه‌های اقوام جمع شده‌اند، باعث بحران بهداشتی و بیماری‌هایی شده است که سازمان بهداشت جهانی هشدار می‌دهد که می‌تواند وضعیت را از آنچه هست هم وخیم‌تر سازد؛ به گونه‌ای که اسهال، گال و شپش جمعیت را درگیر کرده و به ویژه کودکان کوچکتر را به شدت مبتلا کرده است». 

بر اساس گزارش آنروا، اسرائیل در همه سطوح مکان‌هایی که غیرنظامی تلقی می‌شود و می‌بایست بر اساس حقوق مخاصمات مسلحانه مورد تعرض و حمله قرار نگیرد را هدف قرار داده که به معنای نقض فاحش و علنی پروتکل‌های بین‌المللی است

نتانیاهو     به  دنبال گریز    از  جنگ   است؟

گزارش‌های منتشر شده از سوی رسانه‌های غربی و عربی به خوبی نشان می‌دهد که اوضاع و احوال انسانی در غزه از آنچه که در حین جنگ مخابره میشد، وخیم‌تر و بحرانی‌تر است. اگر بخواهیم در این خصوص قلم بزنیم شاید روزها و هفته‌ها باید «تلخ‌نامه» بنویسیم و بگوییم که چه اتفاقی رخ داده اما در این میان و در محور سیاسی اتفاق‌هایی در حال رخ دادن است که به نوعی اوضاع و احوال را دگرگون کرده است. روز گذشته (دوشنبه) شبکه ۱۲ اسرائیل گزارش داد که بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل در گفت‌وگوی تلفنی با جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا آمادگی خود را برای تمدید آتش‌بس فعلی ابراز کرده‌ است. او اعلام کرده که به ازای هر روز آتش‌بس باید ۱۰ اسیر دیگر از سوی حماس آزاد شوند. از سوی دیگر کاخ سفید نیز در بیانیه‌ای اعلام کرد که «رئیس‌جمهور جو بایدن با بنیامین نتانیاهو درباره وضعیت غزه گفت‌وگو کرد و هر دو توافق کردند که به کار برای آزادی همه اسرا ادامه دهند». ساعاتی بعد هم آویر جندلمان، سخنگوی کابینه اسرائیل در سخنانی در این خصوص اعلام کرد که حماس می‌داند ما آماده تمدید توافق آتش‌بس بوده و همچنان خواستار آزاد شدن ۵۰ اسرائیلی دیگر هستیم. وی اعلام کرده که 184 نفر توسط حماس اسیر شده‌اند و ۸۰ نفر از آنها دو تابعیتی هستند و این در حالیست که دست‌کم ۱۲۰۰ اسرائیلی در این مدت کشته و بیش از ۹ هزار تن دیگر مجروح شده‌اند. اگرچه در این راستا ریاض المالکی، وزیرخارجه فلسطین هم خواهان تمدید آتش‌بس مذکور شده و حتی اسامه حمدان، سخنگوی حماس در لبنان آتش‌بس در غزه به مدت یک روز دیگر به منظور آزادی ۱۰ اسیر جدید تمدید کرده است، اما باید به ریشه سخنان نتانیاهو بازگردیم. واقعیت این است که پذیرش آتش‌بس از سوی اسرائیل چندین نتیجه برای کابینه اسرائیل بر جای گذاشت. از یک طرف با آزادی تعدادی از اسرا، بخشی از فشارهای افکار عمومی اسرائیل و خانواده اسرا برای توقف جنگ از روی دوش نتانیاهو برداشته خواهد شد اما از سمت دیگر وزیران تندرو کابینه‌ نتانیاهو به شدت او را تحت فشار قرار داده‌اند تا جنگ را از سر بگیرد. این موارد در کنار اینکه اسرائیل هنوز دستاورد چشمگیری در غزه نداشته و تقریبا به هیچ یک از اهدافی که در آغاز جنگ اعلام کرده بود، نرسیده، می‌تواند باعث ترغیب نتانیاهو به ازسرگیری جنگ پس از اتمام آتش‌بس چهار روزه شود. در این خصوص باید توجه داشت که نتانیاهو در گفت‌وگوی خود با بایدن به این نکته مجدداً اشاره کرده که «پس از پایان آتش‌بس، عملیات زمینی ارتش با قدرت کامل ازسر گرفته خواهد شد». اگر این اظهارات را در کنار سخنان روز گذشته (دوشنبه) محمد بن عبدالرحمان آل ثانی، نخست‌وزیر و وزیر امور خارجه قطر بگذاریم می‌بینیم که عزم جدی در منطقه و نظام بین‌الملل مبنی بر ادامه حملات به غزه وجود ندارد. وزیر خارجه دوحه در مصاحبه با روزنامه انگلیسی فایننشال تایمز گفته است که هدف اعلام شده اسرائیل برای ریشه‌کن کردن حماس از نوار غزه «غیر واقعی» است. از جهتی دیگر روزنامه واشنگتن‌پست هم به نقل از مقام‌های کاخ‌سفید گزارش داده که دولت جو بایدن اخیراً درگیر اختلاف‌نظرهای داخلی شدید به دلیل ناتوانی مقام‌های این دولت در رسیدن به اتفاق‌نظر بر سر جنگ اسرائیل و حماس شده است. بر همین اساس به نظر می‌رسد که نتانیاهو در حال عقبگرد گام به گام در خصوص حذف حماس از غزه است.