حذف روسیه و چین با گذر از «یک پهنه، یک راه»!

فرشاد گلزاری

بسیاری از تحلیلگران و ناظران بین‌المللی بر این عقیده بودند که اجلاس گروه بیست امسال به میزبانی هند، خروجی خاصی نخواهد داشت. برخی دیگر هم انتظار یک خروجی تکراری با انتشار بیانیه همه‌گیر را داشتند اما با پایان روز دوم (روز نهایی این اجلاس) مشخص شد که گروه هفت هنوز هم درون خود سناریوهایی را دارد که عملیاتی شدن آنها به صورت کامل بر پیکره نظام بین‌الملل تاثیرات زیادی خواهد داشت. واقعیت امر این است که نشست گروه 20 عموماً محل بحث و جدل یا تهدید اعضا توسط عضو دیگر نیست و نبوده، بلکه در جلسات این بلوک سیاسی- اقتصادی عمدتاً تبادل نظر صورت می‌گیرد و درنهایت بیانیه‌ای هم صادر می‌شود تا به دنیا گفته شود که اتحادها با وجود اختلاف می‌بایست حفظ شود. آنچه در اجلاس امسال بیش از هر نکته دیگری نمود داشت، غیبت روسای‌جمهوری چین و روسیه بود که ایالات متحده و برخی دیگر از کشورهای اروپای از این امر خوشحال بودند و حتی تحرکاتی هم در این میان صورت گرفت. به عنوان مثال خبرگزاری رویترز اعلام کرد که دهلی و ریاض احتمالا پس از دیدار ناهار امروزِ (دوشنبه) نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند و محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، یک تفاهم‌نامه همکاری انرژی امضا می‌کنند. رویترز گفته است که این پیمان روی همکاری در زمینه بهره‌وری انرژی، انرژی تجدیدپذیر، هیدروژن و اتصال بین شبکه‌ای میان دو کشور، متمرکز خواهد بود. از این دست توافقات دوجانبه و دیدارها در حاشیه اجلاس گروه 20 بسیار است و هرکدام مسائل مختلف اقتصادی- سیاسی را دنبال می‌کند اما آنچه در این میان ارزش دو چندان داشت، اعلام توافق برای راه‌اندازی کریدور حمل و نقل و اتصال ریلی هند-خاورمیانه-اروپا بود. منابع خبری در دهلی اعلام کردند که هند، آمریکا، عربستان سعودی و اتحادیه اروپا، توافق خود را برای راه‌اندازی کریدور حمل و نقل و اتصال ریلی هند- خاورمیانه -اروپا اعلام کردند و هدف این کریدور تسهیل جریان تجارت، انرژی و داده عنوان شده است. رسانه‌های هند در این خصوص اذعان کردند که این یک ابتکار تاریخی در زمینه همکاری برای اتصال زمینی و زیرساخت است که شامل هند، امارات، عربستان سعودی، اتحادیه اروپا، فرانسه، ایتالیا، آلمان و آمریکا می‌شود و جهان شاهد انعقاد یک توافق تاریخی و مهم است که در روزهای آینده، این یک مسیر، معبری موثر برای یکپارچگی اقتصادی بین هند، جنوب آسیا و اروپا خواهد بود. در این میان جان فاینر، معاون مشاور امنیت ملی کاخ سفید، پیش از این اعلام کرده بود که این توافق به نفع کشورهایی با درآمد پایین و متوسط در منطقه خواهد بود و نقش مهمی را برای خاورمیانه در تجارت جهانی میسر خواهد کرد. او مدعی شده بود که این طرح فقط پروژه راه‌آهن نیست، یک پروژه کشتیرانی و راه‌آهن به حساب می‌آید و برای مردم مهم است که بفهمند این پروژه چقدر گسترده، جاه‌طلبانه و پیشگام خواهد بود. امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه هم در خصوص این توافق گفته است که «اکنون با کمیسیون اروپا، متعهد می‌شویم که در کنار همه در این پروژه (جاده) سرمایه‌گذاری کنیم؛ چراکه این یک پروژه بسیار مهم از آسیا تا خاورمیانه و درنهایت اروپاست که فرصت‌های بزرگ و ایجاد ارتباط بین مردم را عملیاتی می‌کند». 

 مسیر کریدور هند تا اروپا دقیقاً همان رویای بلندپروازانه چین در احیای پروژه «یک پهنه، یک راه» به شمار می‌رود که حالا و به صورت مشخص از سوی ایالات متحده، اتحادیه اروپا و شرکای آنها مانند هند و کشورهای عربی هدف گرفته شده است

باز  هم  چین  و   روسیه!

با علنی شدن پروژه کریدور اقتصادی هند تا اروپا به دلیل حضور منابع اعتباری عربستان و امارات متحده، کشورهای اروپایی هم آرام آرام میل خود به خروج از پروژه پکن را عیان می‌کنند که اعلام خروج ایتالیا از پروژه چین از آن جمله است

در خصوص این توافقنامه ولیعهد سعودی و همچنین رئیس‌جمهوری ایالات متحده هم آرام ننشستند و لب به سخن گشودند. جو بایدن در سخنرانی خود در مورد برنامه مشارکت برای سرمایه‌گذاری جهانی زیرساخت (PGII) و کریدور اقتصادی هند- خاورمیانه - اروپا، اظهارکرد که «این یک معامله بزرگ است. ایجاد زیرساخت های پایدار و انعطاف‌پذیر، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های با یفیت و ایجاد آینده‌ای بهتر، مهم‌ترین بخش‌های این برنامه است». محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی هم درباره این طرح گفت که «ما مشتاقانه منتظر ادغام طرح و پروژه کریدور اقتصادی هستیم که در این جلسه اعلام شده است و مایلم از کسانی که برای ایجاد این کریدور مهم اقتصادی و رسیدن به این گام اساسی تلاش کردند، تشکر کنم». برخی دیگر از رسانه‌ها هم اعلام کردند که ولیعهد بن سلمان اولین شخصی بوده که اعلام رسمی این توافق را علنی کرده است. آنچه در این میان و فارغ از این حواشی باید موردنظر قرار بگیرد نخست سخنان مودی است. او در خصوص پروژه مذکور اعلام کرده است که هند به عنوان یک شریک قابل اعتماد، پروژه‌های زیرساختی در زمینه راه‌آهن، انرژی، سرمایه‌گذاری و مشارکت در حوزه فناوری در میان کشورهای جنوب جهانی را راه‌اندازی کرده و معتقدیم این پروژه ارتباط بین کشورهای مختلف نه تنها از نظر تجارت، بلکه اعتماد بین آنها را افزایش می‌دهد». 

باید توجه داشت که پروژه مذکور قرار است به هر ترتیب از هند به عربستان و امارات و سپس به اروپا برود و در این میان از بندر حیفا در اسرائیل هم عبور کند. این مسیر دقیقاً همان رویای بلندپروازانه چین در احیای پروژه «یک پهنه، یک راه» به شمار می‌رود که حالا و به صورت مشخص از سوی ایالات متحده، اتحادیه اروپا و شرکای آنها مانند هند و کشورهای عربی هدف گرفته شده است. در این میان با علنی شدن پروژه مذکور به دلیل حضور منابع اعتباری عربستان و امارات متحده، کشورهای اروپایی هم آرام آرام میل خود به خروج از پروژه پکن را عیان می‌کنند. به عنوان مثال روز گذشته (دوشنبه) جورجیا ملونی، نخست‌وزیر ایتالیا در حاشیه نشست گروه ۲۰ در دهلی به لی چیانگ همتای چینی خود گفت که «رم قصد دارد تا از ابتکارعمل کمربند و جاده خارج شود اما هنوز به دنبال روابط دوستانه با پکن است». این سخنان در حالی مطرح شد که ایتالیا رسماً در سال ۲۰۱۹ این بسته سرمایه‌گذاری را امضا کرده بود اما حالا ایتالیا به صورت علنی از طرح چین خارج شد که باید آن را نخستین پس‌لرزه کریدور هند- خاورمیانه- اروپا دانست. از سوی دیگر  روسیه هم در طرح چینی‌ها جایگاه بالایی داشت و پاکستان هم در این پروژه حاضر بود ولی حالا اساساً ایالات متحده از طریق هند و به‌عبارتی رقیب چین و پاکستان، پروژه‌ای را کلید زده که دقیقاً علیه «محور شرقی» محسوب می‌شود.