همگرایی برای بایکوت یاران پریگوژین

فرشاد گلزاری

مرگ یوگنی پریگوژین، رئیس گروه پیمانکاری نظامی خصوصی «واگنر» که چند روز پیش خبر آن با انتشار تسلیت از جانب ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه تایید شد، به نوعی می‌تواند یک محور جدید در سپهر سیاسی نظام بین‌الملل و خصوصاً پرونده اوکراین به شمار آید. این واقعه از یک سو گمانه‌زنی‌ در مورد حذف رهبر واگنر توسط کرملین را تشدید کرد و از سوی دیگر هم کسانی که از حضور پوتین در رأس قدرت نفع می‌برند، این خط خبری را به جامعه جهانی، روسیه و حتی مخالفان وی القا کردند که عاقبت مخالفت با سیاست‌ها در مسکو چیزی نیست جز مرگ! 

در مورد تبعات این پرونده برای الیگارش‌های روسیه همین بس که یاران پریگوژین در واگنر همین حالا به فکر انتقام از مسکو و کرملین هستند که البته این فکر عموماً در حوالی ذهن عناصر سطح میانی یا پایین این جریان می‌گردد و کمتر می‌توان این تفکر و دیدگاه را در مورد فرماندهان و کادر رده بالای واگنر مشاهده کرد. اما در فاز خارجی هم این موضوع آثار مثبت و منفی به جا گذاشته که بخشی از آن به رقبای روسیه و بخشی دیگر مستقیماً به مسکو مربوط است. در این میان وزیران کشور لهستان، لیتوانی، لتونی و استونی در پی دیدار مشترک روز دوشنبه در ورشو از الکساندر لوکاشنکو، رئیس‌‌جمهور بلاروس، خواستند تا شبه‌نظامیان واگنر را به‌سرعت از خاک بلاروس اخراج کند. 

ماریوش کامینسکی، وزیر لهستان با اعلام خواسته مشترک کشورش و سه کشور حوزه دریای بالتیک اعلام کرد برخی از مزدوران واگنر که در بلاروس حضور دارند جنایتکارانی بوده‌اند که در اِزای حضور در جبهه‌های جنگ در اوکراین از زندان‌های روسیه آزاد شده‌اند و باید بگویم که آن‌ها متهم به جنایت علیه بشریت هستند؛ چراکه سخن از گروه بزرگی است که قادر به انجام هر کاری هستند. او معتقد است که گروه واگنر یک تهدید امنیتی برای لهستان و کل منطقه به حساب می‌آید. همچنین وزیران کشور چهار دولت مذکور به بلاروس هشدار دادند که در صورت وقوع هر رویداد جدی، مرز مشترک آن‌ها با بلاروس، چه به روی مسافران و چه به روی نقل ‌و انتقال کالا، بسته خواهد شد. 

افزون بر تهدید امنیتی، همسایگان اروپایی بلاروس از افزایش مهاجران غیرقانونی، عمدتا از آفریقا و خاورمیانه، از طریق خاک بلاروس، ابراز نگرانی می‌کنند و حالا یک اتحاد مشهود علیه یاران پریگوژین شکل گرفته است. 

اخراج از سوریه و لیبی به نفع مسکو! 

قاعدتاً لهستان را باید یکی از متضررهای اصلی حضور واگنر در بلاروس دانست؛ چراکه ورشو اعلام کرده از آغاز سال جاری میلادی ۱۹ هزار نفر در تلاش رخنه به لهستان از طریق مرزهای بلاروس بوده‌اند که در مقایسه با سال قبل از آن حدود سه هزار نفر افزایش نشان می‌دهد. دولت ورشو نگران است که نیروهای واگنر در میان این مهاجران غیرقانونی باشند و از این طریق به قلمرو اروپا نفوذ کنند. اما در این بین باید توجه داشت که درخواست برای اخراج واگنر صرفاً به کشورهای اروپایی محدود نمی‌شود بلکه حالا ارشدترین مقامات نظامی روسیه هم به دنبال آن هستند تا این جماعت را از خاورمیانه و آفریقا هم بیرون برانند. 

العربیه در گزارش اخیر خود که سه روز پیش منتشر شد، اعلام کرد که یونس بک یفکوروف، جانشین وزیر دفاع روسیه در سفری که به سوریه و لیبی داشته، به مقامات این کشور اعلام کرده که هر چه زودتر باید اعضای گروه واگنر را از خاک خود اخراج کنند. منابع خبری روسیه در خصوص این تصمیم وزارت دفاع روسیه اعلام کرده‌اند که مسکو به اعضای واگنر که در سوریه و لیبی طی سال‌های اخیر مشغول تامین منافع کرملین بوده‌اند در دو زمینه دو حق انتخاب داده است. نخست آنکه اعضای واگنر با سلاح‌های خود به ارتش روسیه بپیوندند و به صورت رسمی با وزارت دفاع این کشور قرارداد امضا کنند، و دوم آنکه سلاح‌های خود را تقدیم دولت‌های لیبی و سوریه کنند و از خاک این کشور خارج شوند. اینکه این جماعت اگر حالت دوم را انتخاب کنند باید به کجا منتقل شوند یا پناه ببرند، موضوعی است که هم اکنون در هاله‌ای از ابهام قرار دارد اما مساله مهم این است که این اقدام را هم باید پس‌لرزه‌های مرگ پریگوژین دانست. 

روسیه به خوبی می‌داند که اگر واگنر یکباره منحل شود و اعضای آن به جای جای دنیا گسیل شوند، یک روز می‌توانند علیه مسکو دست به اقدامات گوناگونی بزنند که ابتدایی‌ترین آنها می‌تواند چاپ خاطراتشان در طول خدمت در این گروه است. اقدامی که تبعات سیاسی و حقوق‌بشری وسیعی برای روسیه به دنبال خواهد داشت. حال باید دید که مسکو چگونه می‌خواهد تهدید اخراج یاران واگنر را به فرصت تبدیل کند!