ترکیه برای تثبیت منافع خود در شمال سوریه فرماندار منصوب می‌کند؛
تکرار پروژه اقلیم‌سازی آنکارا در خاک همسایه!
فرشاد گلزاری
12 سال پیش در سوریه بحرانی به وجود آمد که بنابر داده‌های موجود ده‌ها هزار نفر از غیرنظامیان، نظامیان و شبه‌نظامیان کشته، مجروح و یا معلول شده‌اند که تا همین حالا هیچ آمار دقیقی از آن وجود ندارد. در این میان بسیاری از کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای هم به نوبه خود در سناریوی جنگ سوریه به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم حضور داشتند. از قطر و عربستان سعودی گرفته تا ایالات متحده، فرانسه، بریتانیا و غیره، همگی در این بحران عظیم منطقه‌ای که یک سر آن در دمشق و سر دیگر آن در بغداد قرار داشت بازیگری مخرب خود را انجام دادند. آنچه در این میان باید بیش از هر چیز دیگر موردنظر قرار بگیرد نقش ترکیه در بحران سوریه است. اردوغان به رئیس جمهور این کشور که حزب عدالت و توسعه را تاکنون هدایت کرده، رابطه بسیار نزدیک خانوادگی و تجاری با بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه داشت اما یکباره شاهد آن بودیم که این کشور رویکرد خود در قبال همسایه جنوبی را تغییر داد و وارد یک منازعه تمام عیار علیه دمشق شد. ارتش ترکیه از سال ۲۰۱۶ در اقدامی غیرقانونی، طی دو عملیات سپر فرات و عملیات شاخه زیتون چهارهزار کیلومتر از خاک سوریه از جمله عفرین و شهرهای الباب، اعزاز و جرابلس را تصرف کرد. این در حالی است که آنکارا اکتبر 2019 در اقدامی غیرقانونی برای عقب راندن شبه نظامیان کرد موسوم به «نیروهای دمکراتیک سوری» از مناطق مرزی رقه و حسکه، عملیات نظامی موسوم به «چشمه صلح» را در شمال سوریه آغاز کرد و ارتش ترکیه هم اکنون بیش از یکصد پایگاه غیرقانونی در شمال سوریه ایجاد کرده است. آنکارا مدعی است که حضور نظامیانش در شمال سوریه با هدف جلوگیری از تهدید گروه‌های کُردی انجا شده اما دمشق این اقدام را اشغالگری و تجاوز ارضی می‌داند. دولت دمشق در نامه‌ای به دبیرکل سازمان ملل و رییس دوره‌ای شورای امنیت، نسبت به حضور نیروهای نظامی ترکیه در خاک خود بارها اعتراض کرده و خواستار خروج این نیروها از سوریه شده است اما حالا اتفاقی در حال رقم خوردن است که بسیاری از تحلیلگران معتقدند ترکیه در صدد است تا به دمشق بفهماند که قصد ندارد از سوریه عقب‌نشینی کند. در این راستا روزنامه الوطن دیروز (چهارشنبه) نوشت که «دولت ترکیه به بهانه رفع سردرگمی در تصمیم گیری‌ها و نیز مدیریت روابط با سایر طرف‌های حاضر در مناطق تحت اشغال خود در شمال سوریه، به دنبال آن است که یک فرماندار متمرکز در این نواحی منصوب کند. منابع رسانه‌ای مخالف دولت ترکیه به نقل از روزنامه «ترکیه گازتسی» اعلام کردند که دولت ترکیه پیش از این، هفت فرماندار هماهنگ کننده در مناطق تحت اشغال خود در شمال سوریه (هم مرز با ترکیه) منصوب کرده بود، اما این بار تنها یک فرماندار تعیین خواهد کرد. اینکه چرا دولت اردوغان آنهم در برهه‌ای که عربستان و بسیاری از کشورهای عربی روابط خود با سوریه را ترمیم کرده‌اند، دست به چنین اقدامی می‌زند، موضوعی است که بدون تردید فقط به مساله کُردی محدود نمی‌شود بلکه در این راستا بسیاری از عوامل دیگر هم دخیل است.
اینکه چرا دولت اردوغان آن هم در برهه‌ای که عربستان و بسیاری از کشورهای عربی روابط خود را با سوریه ترمیم کرده‌اند، برای تثبیت منافع خود دست به انتصاب فرماندار در شمال این کشور می‌زند، موضوعی است که بدون تردید فقط به مساله کُردی محدود نمی‌شود
ایجاد حدود و ثغور به سبک آنکارا!
نیروهای تحت حمایت ترکیه، از آغاز سال جاری میلادی بیش از دو هزار خانوار سوری را از گذرگاه روستای حمام به منطقه عفرین انتقال داده و در این منطقه اسکان داده‌اند که حکایت از تغییر دموگرافی این منطقه توسط آنکارا دارد
عمده کارشناسان حوزه ترکیه معتقدند هم اکنون یک ساختار جدید مناطق شمال غرب سوریه از سوی آنکارا در حال شکل‌گیری است. این ساختار مربوط به روابط بین دولت ترکیه و شوراهای محلی منصوب شده توسط مسلحین مورد حمایت این کشور در ۱۳ منطقه مختلف در شمال غرب سوریه بویژه مناطق مهمی چون اعزاز، جرابلس، الباب، تل أبیض و رأس‌العین است. در این خصوص روزنامه ترکیه گازتسی اعلام کرده که با ارائه انواع حمایت‌های لجستیکی و فنی از سوی آنکارا به آنچه که «دولت‌های محلی در مناطق امن در شمال سوریه» تعبیر شده، باعث می‌شود پروژه‌های زیادی برای حفظ امنیت منطقه و مهار مهاجرت به بیرون مرزها و نیز بازگشت داوطلبانه سوری‌ها به این مناطق اجرا شود. به ادعای این روزنامه، آنکارا در مناطق تحت اشغال خود همچنین زیرساخت‌های اقتصادی خودکفا در حوزه‌های مسکن، مدارس و بیمارستان و نیز کشاورزی و صنعت اجرا خواهد کرد تا ترکیه وارد مرحله جدیدی در روابط خود با شوراهای محلی یا همان مسلحینی شود که از سال 2015 میلادی در شمال سوریه حضور دارند و بخشی از آنها را شاخه القاعده در سوریه با عنوان جبهه‌النصره تشکیل می‌دهد. در همین راستا، خبرگزاری کُردی «هاوار» به نقل از منابع محلی از منطقه عفرین اشغالی در شمال حلب، گزارش داد که مقامات ترکیه روز سه‌شنبه ۳۰ آواره سوری را از طریق گذرگاه روستای حمام در بخش جندریسه، به عفرین آورده و در آنجا اسکان داده‌اند. این رسانه پیش‌تر در اوایل ماه آگوست نیز گزارش داده بود که نیروهای تحت حمایت ترکیه، از آغاز سال جاری میلادی بیش از دو هزار خانوار سوری را از گذرگاه روستای حمام به منطقه عفرین انتقال داده و در این منطقه اسکان داده‌اند. برنامه دولت آنکارا برای اسکان آوارگان سوری در شمال سوریه در حالی عنوان شده که به اعتقاد ناظران و محافل سوری، آنکارا با اسکان و استقرار آوارگان در شمال سوریه، هدف تغییر جغرافیا و بافت جمعیتی را دنبال می‌کند. نکته بعدی اینکه هم اکنون دولت ترکیه درگیر بازسازی مناطق زلزله‌زده سال گذشته است و به هیچ وجه حتی با کمک قطر هم نمی‌تواند در شرایط فعلی اقدام مثبتی در شمال سوریه برای آوارگان سوری انجام بدهد. از این رو تنها راه باقی مانده برای آوارگان سوری بازگشت به سوریه با هماهنگی دولت این کشور و اسکان آنها در مناطق در نظر گرفته شده از سوی دولت دمشق خواهد بود.
موضوع نهایی هم بحث جدال ادامه‌دار و بلند مدت ترکیه با جریان‌های کُردی مانند پ.ک.ک است؛ به گونه‌ای که هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه که برای تماس‌های رسمی به عراق رفته، سه‌شنبه شب طی اظهاراتی در نشست خبری مشترک با فواد حسین، همتای عراقی خود اعلام کرد که نباید اجازه دهیم گروه تروریستی پ.ک.ک (حزب کارگران کردستان) که دشمن مشترک ما با عراق است، روابط دوجانبه ما را مسموم کند. او به صورت علنی گفت که «انتظار داریم عراق طبق دوستی و برادری، پ.ک.ک را به عنوان یک گروه تروریستی به رسمیت بشناسد؛ چراکه نمی‌توانیم نسبت به چالش پ.ک.ک در برابر حاکمیت عراق بی‌تفاوت بمانیم». حال باید دید اقلیم‌سازی جدید ترکیه از سال 2016 آنرا دنبال می‌کرد چگونه پیش خواهد رفت و دولت سوریه نسبت به آن چگونه واکنش
نشان می‌دهد.
دیدگاه تان را بنویسید