صاعقه تل‌آویو بر پیکره کی‌یف

فرشاد گلزاری

شروع جنگ در اوکراین به باور بسیاری از تحلیلگران و صاحب‌نظران به نوعی یک آزمایش مجدد در ورطه سیاسی برای بسیاری از دولت‌ها و کشورها بود. بخشی از این آزمایش به استحکام سیاسی مربوط بود و نشان میداد که کدام یک از کشورها می‌توانند به هر جهت خود را مستقل و بی‌طرف نشان دهند. از سوی دیگر بسیاری از کشورها به سمت و سویی رفتند که بتوانند علیه روسیه یک موضع‌گیری واحد را تمرین کنند که البته درون این محافل هم اختلافات زیادی مشاهده شده و خواهد شد. 

در این میان یکی از آزمایش‌ها این بود که کابینه‌های گوناگون در سراسر دنیا چگونه می‌خواهند پاسخ درخواست‌های اوکراین که رهبری آنرا یک کُمدین به عهده گرفته را بدهند؟ واقعیت این است که در از ابتدای جگ اوکراین تاکنون، میلیاردها دلار تسلیحات و تجهیزات نظامی و حتی کمک‌های انسان‌دوستانه به سمت کی‌یف روانه شده ولی گویا ولودیمیر زلنسکی همچنان این میزان کمک را کم میداند و به دنبال جذب کمک‌های بیشتر است. به عنوان مثال او بارها و بارها از ایالات متحده و سایر اعضای ناتو درخواست ارسال جنگنده به کشورش را کرده اما گویا کسی مایل به انجام این کار نیست؛ چراکه همه می‌دانند چنین اقدامی برای کشور خاطی چه دردسرهایی از سوی روسیه به دنبال خواهد داشت.  در همین راستا رئیس جمهور لوکراین دیروز (یکشنبه) و پس از سفر روز شنبه به سوئد، راهی هلند رشد و با مارک روته، نخست وزیر این کشور در پایگاه هوایی نظامی در شهر جنوبی آیندهوون دیدار کرد. این در حالیست که واشنگتن روز جمعه با درخواست هلند و دانمارک برای تحویل 

اف-۱۶های ساخت آمریکا به اوکراین موافقت کرد. همچنین دولت‌های هلند و دانمارک نیز در ائتلافی برای آموزش خلبانان اوکراینی برای پرواز با جت‌های جنگنده پیشرفته تلاش می‌کنند. وزیر دفاع دانمارک روز جمعه گفت که آموزش خلبانان اوکراینی از این ماه آغاز می‌شود. 

همچنین خبرگزاری رویترز تصویری از حضور زلنسکی و روته در کنار یک جنگنده اف-۱۶ در پایگاه هوایی آیندهوون را منتشر کرده است که نشان می‌دهد قرار است این جنگنده‌ها وارد خاک اوکراین شوند. بدون شک این اقدامات از دید مسکو پنهان نخواهد ماند و در روزهای آینده و به خصوص پس از فرود آمدن این جنگنده‌ها در کی‌یف، شاهد تهدیدهای روسیه خواهیم بود. اما آنچه در این فضای عرضه و تقاضا باید مورد نظر قرار بگیرد، نقش اسرائیل در رونده اوکراین و برآمورده کردن نیازهای کی‌یف از سوی تل‌آویو خواهد بود که هر روز یک ضلع آن عیان می‌شود. واقعیت این است زمانی که روسیه به اوکراین حمله کرد، ما شاهد آن بودیم که زلنسکی به صورت علنی و با استفاده از اشتراکات دینی که با یهودیان داشت، از اسرائیل به صورت ضمنی اما صریح درخواست کرد که وارد میدان شود و از اوکراین دفاع کند. 

بر اساس داده‌های سفارت اوکراین در تل‌آویو، اسرائیل در سال ۲۰۲۲ حدود ۲۷۰۵ شهروند اوکراینی را اخراج کرده و در حالی که این رقم در نیمه اول سال ۲۰۲۳ بالغ بر ۲۰۳۷ نفر بوده که ارقام نسبتاً زیادی است

آوریل 2022 میلادی بود که زلنسکی اعلام کرد اوکراین قصد دارد از مدل اسرائیل پیروی کرده و به ‌جای تبدیل شدن به کشوری بی‌طرف مانند سوئیس، به کشوری تماماً نظامی تبدیل شود. او در آن زمان مقابل دوربین‌ها گفت «تعجبی نخواهد داشت که نیروهای مسلح و گارد ملی ما در تمام ادارات، مغازه‌ها و سینماها حضور داشته باشند و تمام مردم سلاح در دست داشته باشند؛ چراکه اطمینان دارم که مساله امنیت ظرف ده سال آینده اولویت شماره یک ما خواهد بود». 

لجاجت میان کی‌یف و تل‌آویو

زلنسکی در آن زمان با استفاده از این افعال کوبنده و نسبتاً تهدیدآمیز به دنبال آن بود که نه تنها به اسرائیل بلکه به تمام کشورهای اروپایی و آمریکا بفهماند که اگر روند جنگ در اوکراین طولانی شود ممکن است چیزی در حدود یک دهه این کشور با مشکلات عدیده روبرو شود و از سوی دیگر در کلام خود به دنبال ان بود تا بتواند حمایت اسرائیل را به نفع خود جلب کند. 

اما موضوع بسیار مهم این است که سخنان زلنسکی در آن روزها درست وقتی ارائه شد که اسرائیل درخواست اوکراین برای دریافت سامانه‌ موشکی «گنبد آهنین» را رد کرده و اجازه نداد آمریکا خشاب‌های این سامانه را به کی‌یف ارسال کند. در آن روزها با وجود تلاش اوکراین برای برقراری روابط نزدیک با اسرائیل، در خلال تشدید درگیری‌های اوکراین، کار دو طرف به احضار سفرای یکدیگر کشیده شد. 

کمی بعد هم نفتالی بنت، نخست‌وزیر پیشین اسرائیل مدعی شد که در سفر ناگهانی به مسکو در اوایل جنگ اوکراین، از رئیس‌جمهوری روسیه قول گرفته بود تا همتای اوکراینی‌اش را به قتل نرساند. این مسائل حالا وارد فاز جدیدی شده که نشان می‌دهد اوضاع و احوال روابط میان اوکراین و اسرائیل به شدت وخیم است. روز گذشته (یکشنبه) سایت عبری آی.24 نیوز اعلام کرد که کی‌یف پیام تندی به اسرائیل ارسال کرده که اگر اخراج اوکراینی‌ها از سرزمین‌های اشغالی را متوقف نکند، از ورود یهودی‌ها به شهر «اومان» در استان «چرکاسی» جلوگیری می‌کند و توافق لغو روادید کمتر از یک ماه مانده به سال نو عبری فسخ می‌شود. 

زمانی که روسیه به اوکراین حمله کرد، زلنسکی به صورت علنی و با استفاده از اشتراکات دینی که با یهودیان داشت، از اسرائیل به صورت ضمنی اما صریح درخواست کرد که وارد میدان شود اما تل‌آویو در این مورد محتاط عمل کرد

در این رابطه ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین روز شنبه در سخنرانی هفتگی برای شهروندان این کشور گفت که «من به گزارش مرزبانان، وزارت امور خارجه و اطلاعات درباره رفتار با شهروندانمان و برخورد با مهاجران گوش دادم و معتقدم حقوق شهروندان اوکراینی باید تضمین شود». کمی بعد یوگنی کورنیچوک، سفیر اوکراین در اسرائیل در اینباره اعلام کرد که سخنان زلنسکی متوجه اسرائیل است! او گفت که دولت اوکراین تحقیر شهروندان خود را هنگام ورود به اسرائیل تحمل نخواهد کرد. ما توافقات دوجانبه لغو روادید را متوقف خواهیم کرد؛ چراکه این گزینه روی میز دولت ما قرار دارد. 

برخی دیگر از رسانه‌های اوکراین به نقل از مسئولان سیاسی و منیتی این کشور اعلام کردند ممکن است که مجبور شویم تمهیدات سالانه خود برای میزبانی امن از ده‌ها هزار اسرائیلی در اومان را لغو کنیم؛ چراکه کابینه اسرائیل با شهروندان اوکراینی بدرفتاری می‌کند. مقامات وزارت خارجه اوکراین هم اعلام کردند که اگر اسرائیل می‌خواهد یهودی‌ها بتوانند به عنوان توریست به اوکراین بیایند، باید بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل شخصاً در یافتن راه حلی برای وضعیت فعلی ورود کند. بر اساس داده‌های سفارت اوکراین در تل‌آویو، اسرائیل در سال ۲۰۲۲ حدود ۲۷۰۵ شهروند اوکراینی را اخراج کرده و در حالی که این رقم در نیمه اول سال ۲۰۲۳ بالغ بر ۲۰۳۷ نفر بوده است. حال باید منتظر بود و دید که تقابل میان دو طرف تا کجا ادامه خواهد داشت.