پیشروی روزافزون طالبان در واپس‌گرایی!

فرشاد گلزاری

15 آگوست 2021 میلادی بدون شک از آن روزهایی است که هیچ مورخی نمی‌تواند آن را از ذهن خود پاک کند؛ روزی که یکباره محمد اشرف غنی، رئیس‌جمهوری پیشین افغانستان سراسیمه و مضطرب مقابل پلکان هواپیما ایستاد و دو نفر از محافظانش که در پشت او ایستاده بودند و هر کدام دو ساک مسافرتی بزرگ در دست داشتند برای آخرین بار به عنوان مقامات دولتی و امنیتی با همه خداحافظی کردند. در آن زمان دو اتفاق عجیب رخ داد که یکی از آنها ورود طالبان به ارگ ریاست جمهوری و تلاش مردم برای فرار از جهنمی بود که یکبار در دهه 90 میلادی آن را تجربه کردند و جهان آن را با سقوط افغانستانی‌ها از هواپیمای نظامی آمریکا به حیرت نشستند؛ و دومی هم ساعاتی بود که اشرف غنی و 53 نفر از همراهانش افغانستان را ترک کردند ولی معلوم نبود که چه بر سر آنها آمده است.

طالبان دیروز و دقیقاً در سالگرد سقوط کابل با انتشار بیانیه‌ای ۱۵ آگوست را به عنوان «روز پیروزی جهاد به رهبری مردم تحت هدایت امارت اسلامی» تعیین و تعطیلی عمومی اعلام کرد

در مورد موضوع دوم، سنجر سهیل، صاحب امتیاز پرتیراژترین روزنامه افغانستان در گفت‌وگویی با یکی از ۵۳ فردی که با غنی از کابل فرار کرده بودند، ماجرای آن چهل ساعت عجیب را روایت کرده که غنی از کابل خارج و به دنبال جایی برای فرار بوده است. او در این صاحبه می‌گوید «شماری از مقامات ارشد حکومتی از جمله حمدالله محب، از چند روز قبل برنامه‌ریزی کرده بودند تا برخی از نزدیکان اشرف غنی را به امارات متحده عربی منتقل کنند. شمار اعضای این گروه ۱۳ نفر بود که شامل رولا غنی همسر اشرف غنی، حمدالله محب مشاور امنیت ملی و یکی از معاونانش و عده‌ای از نزدیکان رولا غنی بودند.

برای این ۱۳ تن در پرواز خطوط هوایی امارات که همان روز انجام می‌شد، بلیت رزرو شده بود. هواپیمای امارات با وجود این‌که از دوبی به سمت کابل پرواز کرد، به دلیل آشفتگی در فرودگاه کابل و تجمع هزاران انسانی که با هجوم آوردن‌شان، نظم میدان را به هم زده بودند، قادر به فرود نشد و قرار بر این شد تا با هلیکوپترها برویم». او سپس می‌گوید: «در نخستین دقایق متوجه شدم که برخلاف تصورم، هلیکوپترها حامل ما به سمت مقر وزارت دفاع افغانستان نمی‌روند. از خدمه فنی هلیکوپترها که بر آن سوار بودیم، پرسیدم که کجا می‌رویم. او اما از مقصد پرواز چیزی نگفت. تنها همین قدر گفت که قلمرو هوایی افغانستان در اختیار نیروهای آمریکایی است و برای آنان زمینه پرواز کردن بدون هماهنگی با آمریکایی‌ها هنوز فراهم نشده است. به همین دلیل نمی‌دانست که مقصد کجاست.

 در نهایت خلبان‌ها با مقامات و مسئولان ازبکستان تماس گرفتند و از آن کشور تقاضای نشست اضطراری در فرودگاه ترمز که در مرز با افغانستان قرار دارد را کردند. طرف ازبکستان نیز پاسخ نداد، اما هلیکوپترها که سوختشان تمام شده بود بالاخره در این کشور به زمین نشستند». او در این مصاحبه گفت که سربازان ازبکستان به حدی آنها را تحقیر کردند که برای رفتن به سرویس بهداشتی باید اجازه می‌گرفتند؛ غافل از آنکه در اسناد موجود آمده که هیچ سرویس بهداشتی در کار نبوده و مقامات دولت افغانستان باید پشت هلیکوپتر و به دور از چشمان همه دستشویی می‌رفتند.

افغانستان دو سال پس از حکمرانی طالبان بر آن،  میزبان کسانی است که قبل از یورش این مردان جنگجو و واپسگرا بر این کشور سلطه داشتند و مردمی که از وضعیت فعلی خود راضی نیستند و مایلند به دوران قبل بازگردند

و حالا بازگشت به عقب!

در مصاحبه‌ای که بخشی از آن از نظر گذشت در نهایت به این موضوع اشاره شده که با گذشت بیش از 31 ساعت از آوارگی اشرف غنی و همراهان وی، یک هواپیمای بی نام و نشان در فرودگاه ترمز به زمین می‌نشیند آنها را به ابوظبی منتقل می‌کند و تا به امروز هم هیچ خبری از آنها در دست نیست. آنچه در این میان و با بازخوانی چنین تراژدی تلخی می‌بایست مورد اشاره قرار بگیرد، این است که حالا افغانستان میزبان کسانی است که چندی قبل بر این کشور سلطه داشتند و از سوی دیگر هم مردمی در این کشور وجود دارندکه نه تنها از وضعیت فعلی خود راضی نیستند، بلکه به دنبال آن هستند تا به هر ترتیب که شده به دوران قبل بازگردند. آنچه در 15 آگوست اتفاق افتاد بدون تردید یک تئاتر واقعی با مرکزیت و مهندسی ایالات متحده بود؛ چراکه آمریکایی‌ها همین جماعتی که امروز بر کابل سلطه دارند را در 2001 و سال‌های پس از آن به عنوان مرتبطین با پرونده 11 سپتامبر برای مدت 15 تا 20 سال به زندان مخوف گوانتانامو منتقل کردند و دو سال قبل یعنی در 2021 میلادی همان مُهره‌ها را بعد از 20 سال به کابل بازگرداندند و با آنها توافق دوحه را امضا کردند.

حالا هم طالبان روز گذشته (دوشنبه) و دقیقاً در سالگرد سقوط کابل با انتشار بیانیه‌ای ۱۵ آگوست را به عنوان «روز پیروزی جهاد به رهبری مردم تحت هدایت امارت اسلامی» تعیین کرده است! در بیانیه مذکور آمده: «این تلاش قهرمانانه علیه ایالات متحده و متحدانش انجام شد. برای ارج نهادن به این دستاورد تاریخی، ملت این روز را به عنوان تعطیلی عمومی در سراسر کشور گرامی می‌دارد. این اعلامیه دارای نمادی عمیق است و عزم تسخیرناپذیر مردم افغانستان در مقابله با حضور نیروهای ناتو به رهبری ایالات متحده را که در سال ۲۰۰۱ به بهانه مبارزه با تروریسم وارد کشورمان شدند، به رسمیت می‌شناسد». اینکه منظور از تلاش قهرمانانه و دستاورد تاریخی در نظر طالبان چیست، موضوعی است که کاملاً مشخص است و حالا هم از همین دستاورد تاریخی ارتزاق می‌کنند، اما اینکه تکلیف مردم افغانستان چه می‌شود، بی‌پاسخ‌ترین سوال عالم به نظر می‌رسد که در ذهنمان نقش بسته است. امروز وضعیت افغانستان به جایی رسیده که مولوی عبدالجبار، مشاور وزیر تحصیلات تکمیلی افغانستان دو روز پیش اعلام کرده که دانشگاه‌ها برای پذیرش دانشجویان دختر آمادگی دارند و به‌محض اینکه هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان اجازه دهد، این امر محقق خواهد شد. این تعیین و تکلیف‌ها با گذشت دو سال نه تنها به جایی نرسیده بلکه حالا در عرصه اقتصادی و حتی در بحث به رسمیت شناختن طالبان و اختلافات درون تشکیلاتی هم چنین معضلاتی وجود دارد و نتیجه آن مشخص نیست. حالا هم کار به جایی رسیده که گوردون براون، نخست وزیر اسبق انگلیس رفتار طالبان در مورد زنان و دختران افغانستان را جنایت علیه بشریت دانسته و از دیوان کیفری بین‌المللی خواسته تا افراد مسئول در انجام اقدامات و رفتارهای نامناسب علیه زنان و دختران در افغانستان را تحت پیگرد قرار دهد. حالا هیچکس نمی‌پرسد که مگر آمدن مجدد طالبان با سکوت انگلیس و سایر کشورهای غربی انجام نشد که حالا شاهد اینگونه موضع‌گیری را هستیم؟!