عراق و آمریکا بر ادامه همکاری نظامی در قالب ائتلاف بین‌المللی توافق کردند؛
تقویت مناسبات امنیتی علیه تهدیدهای منطقه‌ای
فرشاد گلزاری
حضور ایالات متحده در عراق و همکاری‌های نظامی و سیاسی دو کشور به سال 2003 میلادی و سقوط صدام برمی‌گردد. آن زمان که آمریکایی‌ها وارد بغداد شدند، بعثی‌ها همچنان معتقد بودند که سقوط آنها دور از تصور خواهد بود اما زمانی که جهان طناب دار را دور گردن صدا دید و سپس جسد او در مقابل تمام دوربین‌ها قرار گرفت، سران این حزب دریافتند که همه چیز دیگر تمام شده است. در این میان باید متوجه باشیم که تحمیل جنگ به عراق از سوی ایالات متحده هرچند هزینه‌های بسیاری برای واشنگتن از حیث اقتصادی و سیاسی داشت، اما در نهایت موجب شد که یک جای پای محکم در خاورمیانه برای خود دست و پا کند؛ به گونه‌ای که تا به امروز نه تنها در این کشور بزرگترین سفارتخانه ایالات متحده در جهان بنا شده، بلکه نفوذ امنیتی و نظامی ایالات متحده در آن به بالاترین حد خود رسیده است. بسیاری از تحلیلگران بر این عقیده هستند که آمریکایی‌ها عملاً همانند گذشته میدان مانور وسیعی در عراق ندارند اما باید گفت که این موضوع کاملاً غلط است؛ چراکه آنها عملاً در حوزه امنیتی، سیاسی و حتی اقتصادی توانسته‌اند نفوذ خوبی برای خود در بغداد دست و پا کنند. این نفوذ حالا به جذب جریان‌های مختلفی از طیف‌های گوناگون سیاسی عراق انجامیده است و به نوعی نشان دهنده آن است که اساساً واشنگتن بر اساس راهبردهای کلان و بلند مدت خود عراق را یک پایگاه حیاتی برای خود در خاورمیانه میداند و می‌خواهد از آن برای تامین حداکثری منافعش استفاده کند.
این روند زمانی که داعش در عرا پدیدار شد البته با نقص‌های جدی روبرو شد؛ چراکه ایالات متحده به صورت کاملاً مشخص از کمک نظامی به بغداد برای دفاع از خود در برابر داعش تعلل کرد و در اینجا بود که انتقادهایی به این کشور وارد شد. در نهایت آمریکایی‌ها به هر ترتیب که بود سعی کردند در قالب ائتلاف بین‌المللی ضد داعش وارد میدان شوند و علیه این جریان تروریستی اقداماتی را صورت دهند. در این اوضاع و احوال شورای امنیت با صدور قطعنامۀ 2249 (2015) پس از تأکید بر حاکمیت و تمامیت سرزمینی دولت‌های عراق و سوریه و اینکه داعش تهدیدی جهانی و بی‌سابقه علیه صلح و امنیت جهانی است، بدون آنکه به صراحت اجازۀ توسل به زور علیه آن را بدهد، از توسل به آن علیه داعش حمایت کرد و این بدان معنا بود که اساساً اقدامات ائتلاف ضد داعش در عراق و سوریه کاملاً مشروع خواهد بود. به هر ترتیب ایالات متحده اگرچه چندان علیه داعش عمل نکرد و حتی در مقاطع از ضربه زدن به این جریان تروریستی خودداری کرده بود، اما به هر ترتیب باید این نکته را مورد نظر داشته باشیم که به راه انداختن این ائتلاف بین‌المللی به رهبری واشنگتن موضوعی بود که تا سال‌ها ادامه دارد و این دقیقاً هدف نهایی واشنگتن از طرح چنین ساختار امنیتی- نظامی بود که ریشه اقداماتش را باید در راستای تامین مصالح سیاسی دانست.
ایالات متحده به دنبال تمدید حضور خود در عراق است، اما اصرار بر این است که به دلیل حساسیت ایران نسبت به این مساله، آن را یک حضور غیررزمی و صرفاً آموزشی به تهران معرفی کنند
ادامه همکاری با بغداد!
حالا با گذشت این سال‌ها مجدداً ایالات متحده به دنبال تمدید حضور خود در عراق است، اما آنها اصرار دارند که به دلیل حساسیت ایران نسبت به این مساله، آنرا یک حضور غیر رزمی و صرفاً آموزشی به تهران معرفی کنند. بر این اساس خبرگزاری رسمی عراق (واع) اعلام کرد که روز سه‌شنبه ثابت العباسی، وزیر دفاع عراق نشستی با لوید آستین، همتای آمریکایی خود در مقر پنتاگون در واشنگتن برگزار کرد این نشست در جریان افتتاح گفت‌وگوها پیرامون همکاری امنیتی مشترک میان آمریکا و عراق (JSCD) بود و وزیر دفاع آمریکا در این نشست اهمیت این گفت‌وگوها در ارتقای شراکت امنیتی پایدار میان ایالات متحده و عراق را که مبتنی بر مذاکرات استراتژیک در ژوئیه ۲۰۲۱ است، ستود. گفتنی است مذاکرات سال ۲۰۲۱ منجر به خروج نیروهای آمریکایی از عراق و تبدیل حضور آنان برای ماموریت آموزشی و ارائه مشاوره و پشتیبانی و تبادل اطلاعات با نیروهای عراقی شد اما میدل ایست نیوز در این خصوص اعلام کرده که وزیر دفاع آمریکا بار دیگر بر مشارکت استراتژیک میان ایالات متحده و عراق و نیز پایبندی کشورش به عراقی امن، باثبات و دارای حاکمیت تاکید کرده است. وی همچنین پیشرفت چشمگیری که توسط نیروهای امنیتی عراق در جریان شکست داعش محقق شده را ستود و خاطرنشان کرد که گروه های توریستی همچنان یک تهدید به شمار می‌روند. آستین بر پایبندی آمریکا به ادامه آموزش و ارائه مشاوره و پشتیبانی و تبادل اطلاعات با نیروهای امنیتی عراق «با درخواست دولت عراق» تاکید و از پایبندی عراق به کاهش جمعیت اعضای بازداشت شده داعش در اردوگاه‌های شمال شرق سوریه قدردانی کرد. در این میان روز گذشته (چهارشنبه) هم بیانیه مشترکی میان واشنگتن و بغداد در خصوص همکاری‌های امنیتی و نظامی میان دو طرف منتشر شد. در بیانیه مشترک امنیتی عراق و آمریکا که بامداد چهارشنبه برابر با 9 آگوست منتشر شده آمده که «وزارت دفاع عراق گفت‌وگوهای همکاری امنیتی مشترک با وزارت دفاع آمریکا را در فاصله ۷-۸ اوت ۲۰۲۳ برگزار کرد و در این مذاکرات طرفین بر پایبندی خود به همکاری امنیتی و اهتمام مشترکشان به آنچه ثبات منطقه‌ای خوانده‌اند، تأکید کردند». این بیانیه افزوده که هیئت عراقی به ریاست ثابت العباسی، وزیر دفاع عراق و هیئتی آمریکایی به ریاست سیلست والاندر، معاون وزیر دفاع آمریکا مجموعه‌ای از مسائل دفاعی دوجانبه را بر اساس توافق چارچوب راهبردی آمریکا و عراق امضا شده در سال ۲۰۰۸ و بخشی از شراکت فراگیر ۳۶۰ درجه میان دو کشور برگزار کردند.
بیانیه مشترک عراق و آمریکا در فاز اول بر ادامه تهدید داعش در منطقه تاکید دارد و در فاز دوم هم بر لزوم حضور ایالات متحده در منطقه خاورمیانه اشاره می‌کند
در بخشی از این بیانیه آمده است که «هیئت‌های عراقی و آمریکایی از اجرای کامل مفاد گفت‌وگوهای راهبردی استقبال و ادعا کردند که هیچ نیروی آمریکایی با مأموریت رزمی در عراق حضور ندارد و همه نیروهای نظامی آمریکا همچنان به دعوت دولت عراق برای آموزش و مشورت و کمک و تبادل اطلاعات برای حمایت از جنگ عراق به منظور تضمین شکست دائمی داعش در این کشور حضور دارند». این بخش از بیانیه مشترک عراق و آمریکا به خوبی نشان می‌دهد که در فاز اول بر ادامه تهدید داعش در منطقه تاکید دارد و در فاز دوم هم بر لزوم حضور ایالات متحده در منطقه خاورمیانه اشاره می‌کند. راهبردی که به نظر می‌رسد نشان دهنده تغییر ساختار حضور آمریکا در منطقه است.
دیدگاه تان را بنویسید