سایه جنگ نیابتی بر سر قاره سیاه

تحلیلگر سرشناس جهان عرب در سخنانی درباره کودتای نظامی در نیجر گفت که تهدیدها به مداخله نظامی در این کشور با چراغ سبز آمریکا و فرانسه بیانگر یک رقابت سخت برای نفوذ در قاره آفریقا میان غرب به رهبری آمریکا و ائتلاف چین و روسیه از سوی دیگر است و نشان می‌دهد که وقوع یک جنگ نیابتی میان قدرت‌های بزرگ که بر سر نفوذ در قاره سیاه می‌جنگند، در سرزمین نیجر و اطراف آن محتمل است.

عبدالباری عطوان، تحلیلگر سرشناس جهان عرب و سردبیر روزنامه رأی الیوم در یادداشتی درباره تحولات اخیر نیجر نوشت: پس از آنکه وزرای دفاع کشورهای عضو «جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا» موسوم به اکوواس طرحی نظامی برای مداخله در نیجر تهیه کردند، قاره آفریقا با بحران سیاسی شدیدی مواجه شد که ممکن است حدود دو هفته قبل از اجلاس سران بریکس در کیپ تاون آفریقای جنوبی، به یک جنگ خونین و اختلاف خطرناک تبدیل شود که امنیت، ثبات و وحدت این قاره را تهدید می‌کند.

فرانسه که از راه‌حل نظامی در نیجر حمایت می‌کند و به آن دامن می‌زند، ممکن است سناریوی خونین لیبی را تکرار کند و این بار به بهانه بازگرداندن رئیس جمهوری منتخب به قدرت، یک جنگ آفریقایی را برای سرنگونی شورای نظامی کودتا در این کشور رهبری کند؛ اما تردیدهای زیادی درباره موفقیت این سناریو وجود دارد، چراکه کودتای نظامی در نیجر به رهبری ژنرال عبدالرحمان چیانی می‌گوید که مخالف دموکراسی نیست، بلکه با سلطه استعماری فرانسه و سرقت ثروت و منابع کشور توسط فرانسه و محروم کردن ملت نیجر از این منابع، به ویژه اورانیوم، طلا و فسفات مخالف است.

درست است که فرانسه ۱۵۰۰ نظامی در خاک نیجریه دارد که با جنگنده و پهپاد از آنها پشتیبانی می‌شود؛ اما این حضور به دلیل حمایتی که نیجر از مالی و بورکینافاسو دارد، تضمینی برای موفقیت این کشور در خنثی کردن کودتای نظامی نیست، چراکه کشورهای مذکور اعلام کرده‌اند که هرگونه مداخله در نیجر به منزله اعلان جنگ علیه این دو کشور است و ارتش‌های آنها با تمام توان با آن مقابله خواهند کرد و همچنین رهبران دو کشور تصمیم گرفتند صادرات اورانیوم به فرانسه را  متوقف کنند.

اجرای طرح مداخله نظامی اکوواس (متشکل از ۱۵ کشور) در نیجر در انتظار تصویب توسط سران کشورهای عضو و چراغ سبز آمریکا و فرانسه است و طی چند روز آینده باید منتظر هجوم نیروها و بمباران توسط جنگنده‌ها در هر لحظه باشیم. ما بعید نمی‌دانیم که موافقت آمریکا و فرانسه برای مداخله فوری قبلاً صادر شده باشد و ژنرال‌های دو کشور (فرانسه و آمریکا) نقش عمده‌ای در تنظیم طرح نظامی مذکور و جزئیات آن داشته باشند. آنها نقش‌هایی را میان روسای ارتش‌های کشورهای اکوواس، به رهبری ارتش نیجریه که به آمریکا و فرانسه وفادار است، تقسیم کرده‌اند.

نیروهای گروه اکوواس در لیبریا، سیرالئون، گینه بیسائو، ساحل عاج، مالی و گامبیا علیه کودتاها و شورش‌های نظامی در دهه ۱۹۹۰ و اوایل دهه ۲۰۰۰ مداخله کردند و آخرین مداخله آنها در کنار نیروهای فرانسه در سال ۲۰۱۷ در مالی  بود؛ اما آنها هیچ‌گاه در کودتاهای نظامی مشابه، مثلاً در سودان مداخله نکردند، دلیل این عدم مداخله کاملا ساده است و دلیل آن نیز این است که این کودتای سودانی برای سرنگونی رژیم عمر البشیر، رئیس جمهوری مخلوع سودان، مورد حمایت آمریکا و رژیم اشغالگر اسرائیل بود و امروز می‌بینیم که در نیجر جادوی سیاه علیه صاحبانش عمل کرده است.

ما با یک جنگ نفوذ شدید میان غرب به رهبری آمریکا و ائتلاف چین و روسیه مواجه هستیم و به نظر می‌رسد اجلاس سران آفریقا و روسیه جنگ را به نفع محور ضد غربی یعنی چین و روسیه پیش برده است.