تهدید کی یف؛ سناریوی فریب یا واقعیت؟

فرشاد گلزاری

روز گذشته (دوشنبه) خبری منتشر شد که حکایت از وقوع انفجار در پل جزیره کریمه داشت. ابتدای امر مقامات حامی روسیه در کریمه اعلام کردند که پل کریمه توسط «رژیم تروریستی» کی‌یف مورد حمله قرار گرفته اما خط آهن آن آسیبی ندیده است. کمی بعد وزارت خارجه روسیه حمله به پل کریمه را تایید کرده و ارتش اوکراین را مسئول آن دانست. 

ولادیمیر کنستانتینف، رئیس پارلمان کریمه نیز اعلام کرد که بر خلاف اخبار اولیه، حادثه‌ای که در پل کریمه روی داد ناشی از «حمله» بوده است. او گفت مقام‌های کی‌یف شاید ندانند که بخش عبور و مرور پل کاملاً یک منطقه غیرنظامی است اما این مساله هرگز باعث توقف اقدام تروریست‌ها نشده و نمی‌شود. 

 در پی حمله به پل کریمه، روسیه حتی مشارکت در طرح انتقال غلات اوکراین از دریای سیاه را تعلیق کرد؛ اقدامی حاکی از آن که مسکو عملاً به دنبال اعمال فشار بر کی‌یف و حامیان وی از مجرای سیاسی و حتی نظامی است که کلیدواژه آن را باید «تروریسم» بدانیم

رئیس پارلمان کریمه در ادامه سخنانش با لحنی تندتر از قبل سربازان اوکراین را به مرگ تهدید کرد. او گفت «آنها را می‌توان فقط با محروم کردن از توانایی فیزیکی‌شان برای انجام چنین حملاتی و همچنین با در نظر گرفتن اقدامات تلافی‌جویانه برای چنین حملاتی متوقف کرد. خط راه آهن پل کریمه تخریب نشده، کریمه به وسیله یک کریدور زمینی در شمال به روسیه متصل می‌شود و شبه جزیره کریمه منزوی نیست». 

اینکه چرا رئیس پارلمان کریمه تا به این حد علنی و رادیکال به انفجار پل کریمه واکنش نشان داده صرفاً دو علت بیشتر ندارد. دلیل نخست، وابستگی تمام و کمال وی به مسکو است و دلیل دوم که او را تا به این حد تندخو کرده، حمله اوکراین به مکانی است که از نظر روسیه استراتژیک‌ترین 

نقطه روسیه و اوکراین و حتی با اهمیت‌ترین منطقه در دریای سیاه به حساب می‌آید. واقعیت این است که سال 2014 میلادی که روسیه شرق اوکراین را به تصرف خود درآورد، مهمترین و حیاتی‌ترین اقدام را تاسیس پل جزیره کریمه دانست. این پل که حدود 18 کیلومتر  طول دارد از دو بخش ماشین‌رو و راه‌آهن تشکیل شده که در سال 2018 میلادی با حضور ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه افتتاح شد و 228 میلیارد روبل هم هزینه ساخت این پروژه عظیم شده است. 

فارغ از اعداد و ارقام آنچه که برای شخص پوتین در این پرونده مهم قلمداد می‌شد، اتصال شبه جزیره کریمه به خاک روسیه بود. پوتین و تیم امنیتی وی با این اقدام به نوعی تردد غیرنظامیان بر این پروژه را علنی کردند تا اگر قرار باشد «روزی» از ناحیه اوکراین و شرکای غربی آن علیه پل کریمه اقدامی صورت بگیرد، آنها از اهرم حقوق بشر استفاده کنند. 

حالا امروز همان «روزی» است که مسکو از سال 2014 پیش‌بینی‌ کرده بود و به همین جهت است که سعی دارد از تمام مولفه‌های سیاسی و امنیتی علیه کی‌یف استفاده و اعلام کند که انفجار پل کریمه توسط ارتش اوکراین اتفاق افتاده و کی‌یف باید جوابگوی این کار خود باشد. 

«تروریسم»، کلیدواژه مبهم مسکو علیه کی‌یف

در گزارش کمیته ملی ضد تروریسم روسیه آمده است که دو وسیله زیرآبی بدون سرنشین اوکراینی در ساعت ۶:۰۵ صبح (دیروز) به وقت محلی به پل کریمه حمله کردند که در نتیجه این حمله جاده آسیب دید و دو بزرگسال کشته و یک کودک هم زخمی شد. 

در این میان رسانه‌های اوکراینی هم به نقل از منابع امنیتی گزارش دادند که حمله به پل کریمه عملیات ویژه نیروی دریایی و سرویس امنیت اوکراین بوده است و همین موضوع حالا باع شده تا مسکو نسبت به این موضوع شدت عمل بیشتری از خود نشان دهد. 

پوتین و تیم امنیتی وی با احداث پل کریمه میان روسیه و جزیره کریمه به نوعی تردد غیرنظامیان بر این پروژه را علنی کردند تا اگر قرار باشد «روزی» از ناحیه اوکراین و شرکای غربی آن حمله‌ای به این پل صورت بگیرد، از اهرم حقوق بشر استفاده کنند

به عنوان مثال دیمیتری مدودف، معاون رئیس شورای امنیت روسیه اعلام کرده که پس از این حمله، دولت روسیه باید عاملان تروریستی این حمله را از بین ببرد. در این میان ولادیمیر ژاباروف، معاون اول کمیته بین‌المللی شورای فدراسیون روسیه گفته است که باید دسترسی اوکراین به دریای سیاه قطع شود و اودسا و نیکولایف هم باید دوباره به مناطق روسیه تبدیل شوند.  باید توجه داشته باشیم که در این میان نکات بسیار مهم دیگری هم وجود دارد. نکته نخست این است که چندی پیش ژنرال والری زالوژنی، فرمانده نیروهای مسلح اوکراین وعده داد به رغم نگرانی‌ها درخصوص واکنش ولادیمیر پوتین، آنها آماده‌اند تا جزیره کریمه را از روسیه باز پس بگیرند. 

همزمان با این ادعای مقام نظامی اوکراین، الکسی آرستوویچ، مشاور سابق ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین گفت که شانس بازپس‌گیری شبه‌جزیره کریمه با حمله نظامی پایین است و اگر قرار بر پس گرفتن آن باشد، ممکن است ۲۰۰ هزار سرباز اوکراینی از بین بروند و اقتصاد اوکراین هم به‌کلی نابود خواهد شد. این اظهارات شاید بتواند دلیلی باشد بر حمله اوکراینی‌ها به جزیره کریمه. اما مورد دوم، الصاق برچسب «تروریسم یا عملیات تروریستی» از جانب روسیه به اوکراین است. 

اینکه یک روز قبل از حمله به پل کریمه، میخائیل رازووژایف، فرماندار شهر سواستوپل روسیه اعلام می‌کند که چند پهپاد و شهپاد (شناور بدون سرنشین) اوکراینی حمله‌ای را علیه شهر سواستوپل، مقر ناوگان دریای سیاه روسیه انجام دادند شاید مشکوک به نظر بیاید؛ اما مسکو در حال مخابره این پیام است که مورد حمله تروریستی قرار گرفته است. 

تمام مقامات روسیه و کریمه به صورت علنی و چندباره به این موضوع اشاره کردند که اوکراین یک اقدام تروریستی انجام داده که باید منتظر کیفر آن از جانب مسکو باشد. به موازات این روند باید توجه داشت که وزارت خارجه روسیه در بیانیه‌ای گفت که تصمیم برای حمله به پل کریمه توسط مقامات اوکراینی، ارتش این کشور و با مشارکت نیروهای ایالات متحده و انگلیس صورت گرفته است. 

این مواضع نشان می‌دهد که مسکو به دنبال آن است تا در نهایت اوکراین را به حمله تلافی‌جویانه تهدید کند و علیه این کشور دست به سلاح شود. عد‌ه‌ای معتقدند این سناریو توسط مسکو پیاده‌سازی شده، اما در این میان روسیه حتی مشارکت در طرح انتقال غلات اوکراین از دریای سیاه را تعلیق کرد. این اقدام به نوعی نشان دهنده آن است که مسکو عملاً به دنبال اعمال فشار بر کی‌یف و حامیان وی از مجرای سیاسی و حتی نظامی است که کلیدواژه آن را باید «تروریسم» بدانیم.