رئیس شورای اروپا از ارائه ضمانت‌های امنیتی غرب به اوکراین خبر داد؛
تضمین‌هایی که رضایت «زلنسکی» را جلب نکرد
فرشاد گلزاری
نشست سران کشورهای عضو ناتو در لیتوانی که روز سه‌شنبه و چهارشنبه برگزار شد، به جرأت یکی از پر حاشیه‌ترین و حساس‌ترین نشست‌های سازمان پیمان آتلانتیک شمالی به حساب می‌آید. نشستی که نه تنها در خلال برگزاری آن، بلکه قبل از آنکه تمام سران دولت‌های عضو ناتو به لیتوانی بیایند و با هم ملاقات کنند هم حاشیه‌ساز بود؛ به گونه‌ای که جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده قبل از آنکه به لیتوانی عزیمت کند، در راه رسیدن به لندن آب پاکی را روی دست همتای اوکراینی خود ریخت و اعلام کرد که کی‌یف قرار نیست به این زودی به عضویت ناتو درآید.
زلنسکی در کنفرانس خبری با دبیرکل ناتو زلنسکی با لحنی نسبتاً تند و تا حدودی عصبانی گفت: «قابل درک است که اوکراین در زمان جنگ نمی‌تواند به ناتو بپیوندد اما اگر از کی‌یف برای پیوستن به این ائتلاف دعوت می‌شد، ایده‌آل بود»
این خبر به حدی واکنش‌‌های گسترده‌ای داشت که گاردین فوراً در گزارش خود نوشت که اوکراین به شدت نسبت به اتخاذ گام مهم رو به جلو در راستای پیوستن به ناتو بدبین است. این روزنامه بریتانیایی نوشت: «انتظار می‌رود در نشست دو روزه ناتو در ویلنیوس بسته‌ای از ضمانت‌های امنیتی فعال دقیقه نودی به کی‌یف ارائه شود؛ ضمانتی از کشورهایی چون آمریکا، انگلیس، فرانسه و آلمان دال بر اینکه آموزش و کمک‌های نظامی برای بلندمدت ادامه خواهد داشت».
اما آنچه در گزارش گاردین مهم ارزیابی می‌شود بخش پایانی آن بود؛ چراکه این روزنامه نوشته است «به نظر می‌رسد آمریکا و آلمان به حمایت از پیوستن اوکراین به ائتلاف نظامی ۳۱ عضوی ناتو، در شرایطی که جنگ با روسیه ادامه دارد، تمایلی ندارند؛ امری که باعث شده افراد نزدیک به ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین به دستیابی به یک مسیر مشخص برای عضویت در ناتو امیدوار نباشند». اگر این تحلیل گاردین را در کنار مصاحبه بایدن با سی.ان.ان قرار دهیم به وضوح می‌بینیم که یک هماهنگی مشخص میان لندن و واشنگتن وجود دارد.
بایدن در مصاحبه مذکور به فرید ذکریا، مجری مشهور سی.ان.ان می‌گوید: «ناتو روندی است که برای رسیدن به همه شرایط و صلاحیت‌های آن، یعنی از دموکراسی‌سازی گرفته تا طیف وسیعی از دیگر مسائل، زمان طولانی را به خود اختصاص می‌دهد و به این دلیل سازمان پیمان آتلانتیک شمالی باید مسیر منطقی را برای عضویت مشخص کند».
این اظهارات بایدن به نوعی فصل‌الخطاب نشست لیتوانی بود و به همین دلیل است که می‌گوییم حواشی این دوره از نشست ناتو، قبل از برگزاری جلسه سران آن نمایان شد. اما برخی از تحلیلگران معتقدند که این سخنان بایدن را نباید حاشیه دانست، بلکه باید آنرا متن نشست و به نوعی خروجی نهایی نشست لیتوانی دانست؛ به این معنا که بایدن هنوز وارد لیتوانی نشده بود که در آسمان و در هواپیمای مخصوص ریاست جمهوری آمریکا مشخص کرد که قرار نیست اوکراین به جمع کشورهای عضو ناتو اضافه شود.
این مساله البته یک موضوع چند ضلعی است و نمی‌توان آن را یک انفعال شخص در جناح غرب دانست؛ چراکه از برآوردهای سیاسی- امنیتی و حتی نظامی گرفته تا بررسی‌های اقتصادی در این رفتار آمریکا در قبال اوکراین و عضویت آن در ناتو دخیل هستند. ایالات متحده اگر چه سعی می‌کند خود را رهبر این تنازع به دنیا معرفی کند اما باید توجه داشت که واشنگتن از ناحیه شرکای اروپایی خود هنوز تحت فشارهای گوناگون قرار دارد.
آنچه که در نشست دو روزه سران ناتو در لیتوانی به عنوان خروجی اصلی به سمع و نظر دنیا رسید این بود که اوکراین به هر ترتیب و به هر دلیل «فعلاً» قادر نیست به ناتو بپیوندد، اما در ازای آن قرار است تضمین‌های امنیتی اخذ کند
تضمین در قبال عضویت دائم!
فشار اقتصادی حاکم بر اروپا که ماحصل تحریم روسیه است از یک سو، و از سوی دیگر قدرت گرفتن جریان‌های دست راستی در اروپا به انضمام کسری بودجه برخی از دولت‌های حاکم بر قاره سبز به دلیل افزایش میزان ارسال تسلیحات به اوکراین باعث شده تا برخی از جریان‌های حامی روسیه در اروپا قدرت بگیرند و یا اینکه، احزاب سیاسی مخالف دولت‌های فعلی اروپا آستین‌ها را علیه مرکزیت کشور خود بالا بزنند اما گویا مساله‌ای مهمتر در این میان وجود دارد که آنهم به بحث حمایت اعضای ناتو از کی‌یف برمی‌گردد. آنچه که در نشست دو روزه سران ناتو در لیتوانی به عنوان خروجی اصلی به سمع و نظر دنیا رسید این است که اوکراین به هر ترتیب و به هر دلیل «فعلاً» قادر نیست به ناتو بپیوندد، اما در ازای آن قرار است تضمین‌های امنیتی به کی‌یف داده شود.
در این رابطه شارل میشل، رئیس شورای اروپا پیش از آغاز دومین روز نشست سران ناتو در پایتخت لیتوانی عنوان کرد که در راستای حمایت از اوکراین باید شدیداً متحد باشیم و ما آماده‌ایم تا تضمین‌های امنیتی را به اوکراین ارائه دهیم. ما همچنین از فرمول صلحی که توسط ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین پیشنهاد شده، حمایت می‌کنیم. کمی بعد، ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو هم پس از پایان اجلاس سران ناتو در شهر ویلنیوس کشور لیتوانی گفت که در این اجلاس بر لزوم عضویت اوکراین در ناتو تاکید شده، اما جدول زمانی برای این عضویت مشخص نشده است. آنچه در این میان باید موردنظر قرار بگیرد تضمین‌هایی است که قرار شده غرب به اوکراین بدهد.
جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا در این رابطه اعلام کرده که تضمین‌های امنیتی به سبک اسرائیل که غرب احتمالاً به جای عضویت کامل ناتو به اوکراین می‌تواند پیشنهاد دهد، کمک‌های نظامی بلند مدت و انواع حمایت‌ها را از کی‌یف به دنبال خواهد داشت. اشاره سالیوان به اسرائیل در حقیقت این پیام را میرساند که ایالات متحده و شرکای آن صرفاً حمایت نظامی، اطلاعاتی و سیاسی را به جای عضویت این کشور در ناتو در نظر دارند. در این میان ناتو یک بسته سه قسمتی را برای نزدیک کردن اوکراین به این سازمان اعلام کرد که شامل برنامه‌ای چندگانه از کمک‌های عملی، تأسیس شورای جدید ناتو-اوکراین و تأیید مجدد اینکه اوکراین به عضویت ناتو می‌آید و همچنین حذف الزامات طرح اقدام عضویت است. البته مهمتر از هر چیز دیگر، واکنش ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین نسبت به این قدام ناتو و غرب است.
او در کنفرانس خبری خود با دبیرکل ناتو اعلام کرد که «نتیجه بهینه این اجلاس دریافت دعوتنامه مستقیم برای پیوستن به ناتو از سوی اوکراین است که البته تاکنون اتفاق نیفتاده است. این مهم است که بدانیم اوکراین برای عضویت در ائتلاف نیازی به برنامه عمل ندارد و نیاز ناتو به اوکراین کمتر از نیاز اوکراین به ناتو نیست». زلنسکی با لحنی نسبتاً تند و تا حدودی عصبانی گفت «قابل درک است که اوکراین در زمان جنگ نمی‌تواند به ناتو بپیوندد اما اگر از کی‌یف برای پیوستن به این ائتلاف دعوت می‌شد، ایده‌آل بود». حال، این سخنان در حالی انجام شده که کرملین می‌گوید ارائه هرگونه تضمین امنیتی به اوکراین بسیار خطرناک است و امنیت روسیه را نقض می‌کند. با این وضعیت نه زلنسکی از این تضمین‌ها راضی است و نه روسیه!
دیدگاه تان را بنویسید