مشارکت نظامی بیخ گوش واشنگتن

فرشاد گلزاری

هرچه زمان می‌گذرد به این نتیجه که صلح در جهان به امری تقریباً محال تبدیل شده نزدیک‌تر می‌شویم؛ گویی قرار نیست منازعات و رقابت‌های پیچیده در نظام بین‌الملل از بین برود و هر روز باید منتظر یک واقعه جدید بود. از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی زمانی که آرمان کمونیسم یکباره سقوط کرد وگفتمان چپ همانگونه که آمریکایی‌ها می‌خواستند، در دنیا کمرنگ شد، بحث نظام تک قطبی به میان آمد. ایالات متحده تمام توان خود را بر این محور قرار داد که به جهانیان تفهیم کند واشنگتن قدرت مطلق در جهان به شمار می‌آید و باید از آن تبعیت شود. روسیه نیز پس از فروپاشی شوروی، به سمت بازسازی خود طی سه دهه رفت. اینکه مسکو در این برهه چه کرد و حالا چرا در پرونده اوکراین مجبور به هزینه کردن شده، موضوع بحث و این نوشتار نیست، بلکه سوژه اصلی ما چین است. چینی‌ها درست در همان زمانی که کمونیسم علاقه‌مندانش را رها کرد و دیگر موضوع یا سرفصلی برای ارائه نداشت، به این نتیجه رسیدند که باید از این فاز عبور کنند و وارد فاز جدید یعنی «نوسازی عمیق» شوند. منظور از این نوسازی دقیقاً همان چیزی است که حالا در چین ملاحظه می‌کنیم. ما با کشوری روبرو هستیم که به سرعت در حال پیمودن پله‌های گوناگونِ اقتصادی، نظامی و تکنولوژیک است گو اینکه برخی تحلیلگران معتقدند چین برای تبدیل شدن به اقتصاد اول جهان صرفاً 25 سال با آمریکا فاصله دارد اما به هر ترتیب نقش‌آفرینی چینی‌ها در این عرصه‌ها را نمی‌توان نادیده گرفت. این موضوع بدان جهت اهمیت دارد که چین در حال گسترش نفوذ و رخنه خود در جای جای جهانی است که روزی ایالات متحده خود را حاکم بلامنازعه‌اش می‌دانست و البته حالا هم خود را در چنین جایگاهی می‌بیند.

رخنه پکن به حیاط خلوت واشنگتن

چینی‌ها به نظر می‌رسد درحال نزدیک شدن به مناطقی هستند که حضورشان چندان برای آمریکایی‌ها خوشایند نیست. به عنوان مثال تلاش پکن برای رخنه در خاورمیانه و حاشیه خلیج فارس برای واشنگتن که دهه‌ها است در این جغرافیا حضور دارد، چندان قابل هضم و خوشایند نیست اما این بار چینی‌ها به جغرافیایی نفوذ کرده‌اند که فاصله‌اش تا فلوریدا یعنی جنوب شرق آمریکا حدوداً 170 کیلومتر است! زمانی که سخن از فلوریدا به میان می‌آید ناخودآگاه اذهان عمومی به یاد کوبا می‌افتد؛ چراکه بخش اعظمی از مخالفان دولت سوسیالیستی حاکم بر هاوانا طی سالیان گذشته به این ایالت مهاجرت کرده‌اند. آنچه فلوریدا را برای دولت حاکم بر کوبا مهم می‌کند صرفاً بافت جمعیتی مخالفان آنها در این گوشه از خاک ایالات متحده نیست، بلکه سازمان سیا از سالیان گذشته تاکنون رادیو و تلویزیون‌هایی را با استفاده از کوبایی‌های مخالف هاوانا در فلوریدا تاسیس کرده که فعالیت آنها به صورت 24 ساعته، تبلیغ علیه کوبا و اندیشه چپ حاکم بر هاوانا است. با این تفاسیر حالا روزنامه آمریکایی وال‌استریت ژورنال گزارش داده که چین و کوبا گفت‌وگوهایی جدی درباره افتتاح یک تأسیسات آموزشی نظامی مشترک در شمال جزیره کوبا داشته‌اند. این روزنامه به نقل از مقامات آمریکایی نوشت که این پایگاه می‌تواند راه پکن را برای استقرار دائمی نیروهایش در آنجا و گسترش فعالیت‌های جاسوسی‌ چین علیه آمریکا هموار کند. گزارش‌ها حاکی از آن است که مقامات آمریکایی در حال رایزنی با طرف کوبایی هستند تا از پیشبرد این طرح جلوگیری کنند و از سوی دیگر وزارت خارجه چین و همچنین سفارت‌های آمریکا و کوبا در این کشور به سوالات خبرنگاران وال‌استریت ژورنال و بلومبرگ در این خصوص پاسخ نمی‌دهند. این در حالیست که یک مقام ناشناس آمریکایی در اوایل ماه میلادی جاری اعلام کرد که چین از سال‌ها قبل در کوبا تأسیسات جاسوسی داشته و در سال ۲۰۱۹ این تأسیسات را گسترش داده است ؛اما کاخ سفید چند روز پیش گزارش وال‌استریت ژورنال را درباره توافق محرمانه چین و کوبا برای تأسیس یک پایگاه جاسوسی در این جزیره، رد کرد. موضع دولت آمریکا این است که توافق تازه‌ای صورت نگرفته و این تأسیسات از سال‌ها قبل در کوبا مستقر بوده‌ است. به هر ترتیب گفته می‌شود پایگاه مذکور به سرویس‌های اطلاعاتی چین این فرصت را می‌دهد که رفت و آمد کشتی‌ها را رصد کرده و سامانه‌های مخابراتی و الکترونیکی مستقر در جنوب آمریکا را شنود کنند؛ چراکه این مناطق پایگاه‌های نظامی زیادی را در خود جای‌ داده‌ است. حال باید دید که آیا واشنگتن رخنه پکن به حیاط خلوت خود را تایید می‌کند یا خیر؟