خروجی «هیچ» جلسه پارلمان لبنان

فرشاد گلزاری

بحران سیاسی در لبنان موضوعی است که سال‌های سال گریبان این کشور را گرفته و گویا قرار بر حل و فصل این مساله توسط سیاسیون نیست. چند وقت پیش که عربستان و ایران روابط خود را با یکدیگر ترمیم کردند، بسیاری از تحلیلگران مسائل منطقه‌ای و کسانی که به صورت تخصصی بر مسائل لبنان تمرکز دارند اعلام کردند که به زودی و به دلیل آشتی ریاض و تهران مشکل انتخاب رئیس‌جمهور در بیروت هم به سرانجام می‌رسد، اما روز گذشته (چهارشنبه) به وضوح دیدیم که این تحلیل غلط از آب درآمد؛ چراکه اساساً وضعیت فعلی در بیروت را نمی‌تون به صورت «تک مجهولی یا تک مولفه‌ای» تحلیل کرد.  از 30 اکتبر 2022 میلادی که میشل عون منصب ریاست جمهوری لبنان را ترک کرد و حتی پیش از آن، جریان‌های سیاسی لبنان تلاش‌های خود را برای تعیین رئیس‌جمهور جدید این کشور شروع کردند، ولی تاکنون به نتیجه‌ای نرسیده‌اند و عده‌ای اعتقاد دارند که برخی کشورهای غربی- عربی در این مسیر برای رفع مشکل با لبنانی‌ها هیچگونه همراهی نکردند.  بر همین اساس زمستان سال گذشته در حالی یازدهمین جلسه پارلمان لبنان برای انتخاب رئیس‌جمهوری این کشور برگزار شد که هیچگونه توافقی میان فراکسیون‌های مختلف پارلمانی صورت نگرفت و این گره کور همچنان بسته باقی ماند و جلسه پارلمان ۱۲۸ نفره لبنان در حالی تشکیل شد که فقط ۱۱۰ نماینده حضور داشتند. در آن هنگام نبیه بری، رئیس پارلمان این کشور هم دور دوم جلسه انتخاب رئیس جمهوری را بعد از عدم رسیدن به حد نصاب لغو کرد و مجدداً خلأ ریاست جمهوری بر فضای سیاسی لبنان حاکم شد. بخش اعظمی از منابع لبنانی همان زمان اعلام کردند که هیچ تغییری در مواضع و رأی‌گیری فراکسیون‌های پارلمانی لبنان دیده نمی‌شود و چشم‌انداز حل بحران ریاست‌جمهوری لبنان در آینده‌ای قابل پیش‌بینی همچنان بسته است، اما هر لحظه که شرایط مهیا باشد، انتظار ارائه راه حل وجود دارد.  در این بین آنچه که باید موردتوجه قرار بگیرد این است که اساساً در لبنان تعدد احزاب و همچنین تقلیل دسته‌بندی اجتماعی- سیاسی به سه سطح باعث شده تا وضعیت بیش از آنکه به سمت آرامش پیش برود، به سمت بحران حرکت کند؛ به گونه‌ای که در یک سوی میدان جریان‌های مسیحی حضور دارند و در سوی دیگر اهل تسنن و شیعیان لبنان.  افزون‌براین، اصولاً در لبنان کشورهای خارجی هم در صحنه سیاست دخیل هستند و اجازه‌ نمی‌دهند اوضاع به سهولت آرام شود. به همین دلیل در شرایطی که احزاب لبنانی‌ هنوز هیچ اقدام داخلی برای پیشرفت پرونده ریاست‌جمهوری انجام نداده‌‌اند و این پرونده در وضعیت نامعلوم و مبهم قرار دارد، سیگنال‌ها و شواهد موجود نشان می‌دهد که بازیگران خارجی که دولتمردان لبنان برای حل بحران سیاسی روی آنها حساب کرده بودند نیز توجهی به پرونده این کشور ندارند و به نظر می‌‌رسد که رقابت میان این کشورها در مسائل لبنان با یکدیگر همچنان ادامه دارد.

سیگنال‌ها و شواهد موجود نشان می‌دهد بازیگران خارجی که دولتمردان برای حل بحران سیاسی روی آنها حساب کرده بودند نیز توجهی  به پرونده این کشور ندارند و حتی این کشورها در حال نزاع با یکدیگر بر سر منافع خود در بیروت هستند

شکست و ادامه خلأ قدرت در لبنان

 اگرچه پس از ناکامی در پارلمان، مقامات لبنانی باز هم بر حل و فصل مشکلات از طریق گفت‌وگو تاکید کردند، اما پخش شدن آرا میان دو نامزد اصلی نشان از یک دوقطبی اساسی در بیروت دارد که خروجی آن تاکنون «هیچ» بوده است

در مورد دخالت کشورهای خارجی در وضعیت کنونی لبنان مسائل زیادی وجود دارد که هر کدام به نوبه خود خط مستقل و مستقیم را پیگیری می‌کند. در این میان عربستان به عنوان یکی از بازیگران خارجی اصلی در عرصه لبنان نه تنها همکاری برای حل بحران سیاسی لبنان را رد می‌کند، بلکه به نقش‌آفرینی دیگر کشورهای عربی همچون قطر در این کشور نیز معترض است. در این زمینه مقامات فرانسوی از مقامات سعودی این پیام را دریافت کردند که عربستان نسبت به نقش قطر در لبنان موضع منفی دارد و نارضایتی خود را از اقدامات دوحه در چارچوب استقبال از مقامات لبنانی و تلاش برای انتخاب رئیس‌جمهور این کشور اعلام کرده است. این در حالیست که برخی از کارشناسان داخلی لبنان معتقدند اگرچه نام نامزدهای ریاست جمهوری لبنان نسبت به چند ماه پیش تغییر کرده ولی هنوز چشم‌انداز روشنی برای انتخاب جایگزین میشل عون به نظر نمی‌رسد. به عنوان مثال جهاد ازعور، وزیر دارایی پیشین لبنان و سلیمان فرنجیه، رهبر جریان المرده به عنوان دو نامزد فعلی ریاست جمهوری لبنان مطرح شده‌اند و بسیاری بر این عقیده بودند که حداقل یکی از آنها به عنوان رئیس‌جمهور جدید لبنان انتخاب خواهد شد، اما روز گذشته (چهارشنبه) اتفاقاتی در پارلمان این کشور رخ داد که باز هم انتخاب رئیس‌جمهور را با بن‌بست مواجه کرد. بر اساس اعلام منابع خبری لبنان جلسه پارلمان این کشور برای انتخاب رئیس جمهوری جدید با حضور تمامی ۱۲۸ عضو پارلمان برگزار شد اما هیچکدام از نامزدها نتوانستند به حد نصاب لازم دست یابند. این دوازدهمین مرتبه بود که جلسه انتخاب رئیس جمهور لبنان در پارلمان برگزار می‌شود و در نهایت در این جلسه دو نامزد اصلی یعنی جهاد ازعور، ۵۹ رای و سلیمان فرنجیه، ۵۱ رای را به خود اختصاص دادند. هفت نماینده به زیاد بارود، وزیر سابق لبنان و هفت نماینده دیگر نیز به لبنان الجدید رأی دادند و دو نماینده هم نام جوزف عون، فرمانده ارتش لبنان را به صندوق انداختند. یک رأی نیز سفید به صندوق انداخته شد و یک رای باطل اعلام شد. در این میان نبیه بری، رئیس پارلمان لبنان با اعلام اینکه تعداد نمایندگان پارلمان از حد نصاب افتاده و امکان رای‌گیری دوباره به درخواست برخی نمایندگان وجود ندارد، جلسه را ترک کرد.  الاخبار در این خصوص گزارش داد درحالی که حزب‌الله و جنبش امل لبنان حمایت خود را از سلیمان فرنجیه، رئیس جریان المرده به عنوان نامزد تصدی پست ریاست جمهوری اعلام کرده‌اند، جناح مقابل هم جهاد ازعور را به عنوان نامزد خود برای تصدی این پست معرفی کرد و در نهایت برای دوازدهمین مرتبه رأی‌گیری برای انتخاب رئیس جمهور با بن‌بست مواجه شد. این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که اغلب تحلیلگران معتقدند تضاد منافع و تعدد دیدگاه‌ها باعث شد تا این اتفاق رخ دهد و این در حالیست که قبل از شروع رأی‌گیری در پارلمان لبنان، آمریکا و فرانسه از نمایندگان ملت لبنان درخواست کرده بودند این ماموریت را با موفقیت به پایان برسانند. اگرچه پس از این اتفاق مقامات لبنانی باز هم بر حل و فصل مشکلات از طریق گفت‌وگو تاکید کردند، اما پخش شدن آرا میان دو نامزد اصلی نشان از یک دوقطبی اساسی در بیروت دارد که خروجی آن تاکنون «هیچ» بوده است.