پکن در چند قدمی رویارویی با واشنگتن

فرشاد گلزاری

همزمان با حمله روسیه به اوکراین و تشدید تنش میان مسکو با غرب بر سر این پرونده، شاهد آن بودیم که برخی از داده‌ها حکایت از افزایش تقابل میان پکن و آمریکا بر سر تایوان داشت. اینکه در این میان چرا یکباره مساله تایوان یا همان تایپه در صدر تحولات نظام بین‌الملل قرار گرفت و آرام آرام تمرکزها به سمت این پرونده معطوف شد، دلیلی ندارد جز راهبردهای بلندمدت و استراتژی‌های ایالات متحده علیه چین که از دهه‌ها قبل بدان اشاره شده بود و حالا در حال نمایان شدن هستند. واقعیت غیرقابل کتمان این است که آمریکای تحت هدایت جو بایدن و تیم او اساساً با هیچکدام از دولت‌های قبل آن قابل مقایسه نیست. شاید بسیاری از اندیشمندان و نظریه‎پردازان در حوزه سیاست و امنیت معقتد باشند که بوش پسر «فعلاً» تنها کسی خواهد بود که به دلیل صدور دستور حمله به افغانستان و عراق نامش در میان روسای جمهور آمریکا بیش از هر شخص دیگری مطرح است اما واقعیت این است که بایدنو دورانی که او در کاخ سفید سپری می‌کند بدون شک نظیر ندارد. دلیل این موضوع هم کاملاً مشخص است؛ بایدنبر خلاف اسلاف خود هیچگاه دستور حمله مستقیم به یک کشور یا مداخله آشکار در امور یک دولت دیگر را نداده است اما هوشمندی تیم او به حدی بالاست که توانسته حداقل روسیه را به عنوان یک مداخله کننده مشخص در اوکرین به دنیا معرفی کند. واقعیت غیرقابل کتمان که بارها و بارها بدان اشاره کردیم این است که روس‌ها اساساً نمی‌دانستند که در زمین آمریکا و به نفع منافع غرب گام برمی‌دارند؛ بلکه پس از فروکش کردن نخستین فاز از حمله روسیه به اوکراین، مشخص شد که مسکو تمام قد در تور ایالات متحده بازی کرده است که این طراحی تماماً توسط سازمان سیا انجام شد. به گفته بسیاری از استراتژیست‌های مطرح جهان، ایالات متحده به آنچه که ضربه به مسکو از طریق تحریک رسانه‌ای و سیاسی بود، دست پیدا کرد و حالا روس‌ها در باتلاق اوکراین گرفتار شده‌اند. این وضعیت در حالی رخ داده که حالا علاوه بر بریتانیا و آمریکا، سایر کشورهای اروپایی هم در حال حمایت تسلیحات و سیاسی از کی‌یف هستند و این به معنای بالا بردن هزینه جنگ میان روس‌ها و رقبای غربی آن است. با این توضیح اگر به پرونده اوکراین و روند جاری آن از حیث رقابت قدرت‌ها نظر کنیم، درمی‌یابیم که ایالات متحده در اثنای ورود نظامی روسیه به اوکراین چرا چینی‌ها را در دریای چین و از منظر نظامی آزار داد و حالا به دنبال چه سناریویی علیه پکن است.

زمانی که دیدار رئیس جمهوری تایوان با رئیس مجلس نمایندگان آمریکا در حال انجام بود، وزارت دفاع تایپه اعلام کرد که سه کشتی جنگی در آب‌های این جزیره شناسایی شده‌اند که این اقدام در واقع پاسخ به سفر تسای اینگ ون بود

علنی‌تر شدن تهدیدها

اگرچه سخنگوی وزارت خارجه آمریکا مدعی شد که این کشور آماده است تا به تعهدات امنیتی خود در دریای چین جنوبی عمل کند و مطمئن است که منابع کافی برای ایجاد صلح و ثبات را دارد، اما چینی‌ها نگاه خوشبینانه‌ای به این اظهارات ندارند

همه به یاد دارند زمانی که نانسی پلوسی، رئیس پیشین مجلس نمایندگان آمریکا اعلام کرد که قرار است به تایوان سفر کند، مقامات سیاسی- نظامی چین به هر ترتیب که بود واشنگتن را تهدید کردند تا مانع سفر پلوسی به تایپه شود، اما در نهایت این اتفاق رخ داد و او به تایوان سفر کرد. واقعیت این بود که سفر وی به تایوان دقیقاً همان توافق پشت پرده‌ای بود که میان وی با جو بایدن انجام شده بود و ما دیدیم که چین هم در نهایت چندین ناوشکن خود را به اطراف تایوان فرستاد و پروازهای متعدد جنگنده‌ها بر فراز تایپه را شاهد بودیم که نوعی مخابره پیام تهدید به شمار می‌آمد. حالا با گذشت از آن روزها اینبار تسای اینگ ون، رئیس‌جمهور تایوان با کوین مک‌کارتی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا و سایر قانون‌گذاران آمریکایی در لس آنجلس دیدار کرد که نشان می‌دهد ایالات متحده باز هم در حال ضربه زدن به حیثیت و منافع چین است. همین موضوع باعث شده تا چینی‌ها سطح تهدید و واکنش خود را افزایش دهند و کمی علنی‌تر به تهدید تایوان بپردازند. زمانی که دیدار رئیس جمهوری تایوان با رئیس مجلس نمایندگان آمریکا در حال انجام بود، وزارت دفاع تایپه اعلام کرد که سه کشتی جنگی در آب‌های این جزیره شناسایی شده‌اند و همچنین یک بالگرد ضد زیردریایی از منطقه شناسایی پدافند هوایی تایوان عبور کرده است. همانموقع در خاک آمریکا رئیس مجلس نمایندگان آمریکا نسبت به فروش تسلیحات آمریکایی به تایوان متعهد شد و خاطرنشان کرد که این مسئله همچنان ادامه خواهد یافت که این موضوع صراحتاً عبور از خطوط قرمز چین به شمار می‌رود. عبور از این خطوط قرمز به حدی برای پکن مهم بود که بعدازظهر شنبه وزارت دفاع تایوان در بیانیه خود اعلام کرد که تا ساعت ۱۶:۰۰ (به وقت محلی) ۸ آوریل، ۷۱ جنگنده و ۹ کشتی متعلق به ارتش خلق چین در آسمان و آبهای تایوان شناسایی شده است. در این بیانیه تأکید شده که ۴۵ هواپیما از به اصطلاح خط میانی تنگه تایوان عبور کرده و وارد منطقه شناسایی دفاع هوایی تایوان شده‌اند. تلویزیون دولتی چین هم صبح روز شنبه اعلام کرد که پکن در چارچوب رزمایش سه روزه «شمشیر تیز متحد» که از صبح روز شنبه آغاز شده، در حال انجام تمریناتی در تنگه تایوان برای «محاصره کامل» این جزیره است. در همین راستا روز گذشته (یکشنبه) رسانه‌های محلی گزارش کردند که ارتش چین در دومین روز از رزمایش‌های نظامی خود در اطراف جزیره تایوان حملات دقیقی را علیه تایوان شبیه‌سازی کرد و در مقابل وزارت دفاع تایوان نیز اعلام کرد که نیروی موشکی چین را تحت نظر دارد. این اقدامِ پکن در حالی صورت گرفت که سفارت آمریکا در تایوان هم اعلام کرد که ایالات متحده از نزدیک رزمایش‌های چین پیرامون تایوان را زیر نظر دارد و آسوده‌خاطر و مطمئن است که از منابع و توانایی‌های کافی در منطقه برای تضمین صلح و ثبات برخوردار است! این سخنان ایالات متحده می‌تواند یک نوع هشدار مشخص به چین باشد؛ چراکه قبل از برگزاری این رزمایش توسط چین مایکل ماکول، رئیس کمیته مجلس نمایندگان آمریکا در مصاحبه با شبکه فاکس نیوز گفت که احتمال می‌رود در صورت نزاع با چین، نیروهای آمریکایی به تایوان اعزام شوند. اگرچه سخنگوی وزارت خارجه آمریکا مدعی شد که این کشور آماده است تا به تعهدات امنیتی خود در این منطقه عمل کند و مطمئن است که منابع کافی برای ایجاد صلح و ثبات را دارد، اما واقعیت این است که چینی‌ها هیچ نگاه خوشبینانه‌ای به این اظهارات ندارند. حال باید دید که گام بعدی طرفین برای تثبیت منافعشان در تایپه چه خواهد بود.