تقابل آکپارتی با اپوزیسیون در آنکارا

فرشاد گلزاری

انتخابات ریاست جمهوری ترکیه از دیرباز تاکنون و به خصوص پس از آنکه مصطفی کمال آتاترک ترکیه نوین را پایه گذاشت، نه تنها برای شهروندان این کشور، بلکه برای بسیاری از کشورهای منطقه و فرامنطقه دارای اهمیت زیادی است.

اینکه چرا انتخابات ترکیه برای کشورهای آسیایی، اروپایی و حتی آمریکا و آفریقا حائز اهمیت است، دلایل زیادی از حیث اقتصادی و سیاسی دارد. دلیل اول این است که ترکیه عضو سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) است و به نوعی بال شرقی این پیمان محسوب می‌شود.

همین موضوع نه تنها ترکیه را قادر به ایستادگی درمقابل روسیه و آمریکا می‌کند، بلکه در طول دهه‌های گذشته باعث شده تا آنکارا بتواند به هر ترتیب منافع خود را از کشورهای اروپایی هم کسب کند.

دلیل دوم، موقعیت استثنایی و جغرافیایی است که ترکیه در آن واقع شده است. اکثر تحلیلگران مسائل ژئوپلیتیک بر این عقیده هستند که اساساً ترکیه را باید متصل‌کننده اصلی دو قاره آسیا به اروپا دانست و این موقعیت صرفاً یک هدیه خدادادی برای این کشور تلقی می‌شود که البته اردوغان و تمیش طی سال‌های گذشته سعی کرده‌اند از آن کمال بهره را ببرند.

دلیل سوم که به نوعی به سیاست خارجی و ریل‌گذاری این کشور از زمان آتاتورک مربوط می‌شود، مناسباتی است که ترکیه با کشورهای منطقه‌ای دارد و به نوعی جایگاه این کشور را به گونه‌ای دیگر تعریف می‌کند. باید توجه داشت که ترکیه به دلیل چسبندگی ایدئولوژیک به اخوان‌المسلمین همواره کوشیده تا تنه به تنه عربستان سعودی به عنوان هدایت‌کننده جهان اسلام و دنیای عرب بزند.

این در حالیست که ترکیه در این مدت سعی کرده تا بتواند بازوان سیاسی و نظامی خود را در منطقه بگستراند که نمونه آن را می‌توان حضور نظامی این کشور در عراق و ترکیه دانست.

این حضور نظامی حالا به حدی تعمیق پیدا کرده که کشورهای منطقه و فرامنطقه هم ترکیه را به نوعی برای خود یک مولفه مهم می‌دانند و نمی‌توانند در برآوردهای خود آن را نادیده بگیرند. در این میان نگاه ایالات متحده به ترکیه از دیرباز در سطح شراکت دوجانبه و استراتژیک بوده اما در سال‌های اخیر این موضوع تا حدود زیاد تغییر کرده که به رفتار حاکم آکسارای، یعنی رجب طیب اردوغان بازمی‌گردد.

به غیر از آمریکا، نوع نگاه کشورهای اروپایی به ترکیه هم تا حد زیادی به سمت منفی شدن پیش رفته که دلایل متعددی از جمله باج‌گیری از اروپا در قضیه پناهجویان بازمی‌گردد.

با این وصف انتخابات ترکیه برای کشورهای خارجی مهم تلقی می‌شود. اردوغان زمانی که در سال 2014 میلادی بر صندلی ریاست جمهوری تکیه زد به دنبال آن بود تا حزبش یعنی عدالت و توسعه را بر بلندای آسمان سیاست ترکیه قرار دهد که تا حد زیادی هم موفق شد. او دقیقاً «عدالت و توسعه» را شعار و دستور کار خود اعلام کرد و تا حد زیادی توانست رضایت مردم را در عرصه‌های گوناگون جلب کند.

حزب حامی کردهای ترکیه موسوم به «دموکراتیک خلق» که نقش کلیدی در شکست اردوغان در رای‌گیری ۱۴ مه ایفا خواهد کرد، از اپوزیسیون خواسته تا حول دموکراسی، عدالت و آزادی متحد شوند

ائتلاف اپوزیسیون  علیه آکسارای

اینکه چرا اردوغان این روزها و دقیقاً در زمانی که کمتر از 2 ماه و نیم به انتخابات ریاست جمهوری مانده، آماج حملات مخالفانش قرار گرفته موضوعی است که به نوعی درون خود چندین و چند دلیل مهم دارد و حالا او به دنبال غلبه بر این مشکلات است.

مساله اول سلسله‌ زلزله‌هایی است که چندی پیش در مناطق شرقی و جنوب شرقی ترکیه رخ داد بنابر اظهارات روز گذشته (یکشنبه) سلیمان سویلو، وزیر کشور ترکیه تاکنون ۴۵ هزار و ۹۶۸ نفر کشته شده‌اند.

این واقعه اگرچه یک رخداد طبیعی بود، اما اسناد منتشر شده در باب فسادهای کلان در حوزه شهرسازی، حالا باعث شده تا عاقبت سیاسی اردوغان در انتخابات 14 می سال جاری میلادی با تردیدهایی روبرو شود.

اگرچه اخیراً دادگاهی در ترکیه یک روزنامه‌نگار را به تحمل ۱۰ ماه حبس در زندان به جرم «اشاعه اطلاعات نادرست» در جریان زلزله‌های اخیر محکوم کرد، اما بسیاری از مخالفان اردوغان معتقدند که حتی این اقدام تیم وی را هم باید در راستای سرپوش گذاشتن بر خرابی‌های اخیر و فسادهای سیستماتیک دانست.

اما مساله دوم که در این میان باید بیش از هر موضوع دیگر مورد نظر قرار بگیرد، سازماندهی اپوزیسیون ترکیه و احزاب حاضر در آن علیه اردوغان است.

موسس گروه «آر.دی.‌ام ادوایزری» می‌گوید که بهترین وضعیت برای اپوزیسیون بحران‌زده ترکیه این است که آرای اردوغان را در دور اول رای‌گیری زیر ۵۰ درصد نگه دارد و بعد در دور دوم، وحدت نشان دهد

اخیراً خبرگزاری رویترز در گزارشی به این نکته اشاره کرده که مرال آکشنر، رئیس حزب ملی‌گرای «خوب» ترکیه، گفته است که از ائتلاف شش حزبی به نام «میز شش نفره» خارج می‌شود، چون برای انتخاب نامزدی که قرار است در مقابل اردوغان در انتخابات ظاهر شود، به نتیجه نرسیده‌اند.

این اقدام باعث شده تا یک گسست مشخص و دو دستگی در اپوزیسیون ترکیه به وجود بیاید و حالا بسیاری معتقدند که شانس می‌تواند در انتخابات آتی با اردوغان و تیم او همراه باشد و بار دیگر ریاست جمهوری را به نام خود ثبت کند.

در این مسیر اگرچه اردوغان دو دستگی مذکور را مهم نمی‌داند اما اوضاع و احوال گویای این مساله خواهد بود که مابقی جریان‌های حاضر در اپوزیسیون قرار است تا آخرین روز علیه اردوغان تلاش کنند و او را به حاشیه برانند.

در این خصوص روز گذشته (یکشنبه) پنج عضو ائتلاف ضد اردوغان پس از نشستی پنج‌ ساعته در بیانیه‌ای اعلام کردند که ائتلاف مذکور مصمم است در راستای اصول و اهداف اساسی، به کار خود در همین راستا ادامه دهد.

اردم آیدین، موسس گروه «آر.دی.‌ام ادوایزری» مستقر در لندن می‌گوید که بهترین وضعیت برای اپوزیسیون بحران‌زده ترکیه این است که آرای اردوغان را در دور اول رای‌گیری زیر ۵۰ درصد نگه دارد و بعد در دور دوم، وحدت نشان دهد. اگر اوضاع به همین روال بماند، یعنی حزب خوب و حزب مردم‌جمهوری‌خواه رهبری ارتباطات ضعیف از خود نشان دهند هیچکس در چنین سناریویی پیروز نمی‌شود، جز اردوغان!

در همین حال حزب حامی کردهای ترکیه موسوم به «دموکراتیک خلق» که نقش کلیدی در شکست اردوغان در رای‌گیری ۱۴ مه ایفا خواهد کرد، از اپوزیسیون خواسته تا حول دموکراسی، عدالت و آزادی متحد شود.

از سوی دیگر برخی تحلیلگران معتقدند که آرای اخذ شده در استانبول می‌تواند سرنوشت اردوغان را به بدترین وجه رقم بزند. حال باید دید دوئل آکپارتی با اپوزیسیون در آنکارا به کجا ختم می‌شود.